Topos sprawcy i ofiary w utworze Christy Wolf Wzorce dzieciństwa i Tadeusza Borowskiego Muzyka w Herzenburgu. Wokół rozliczeń z II wojną światową w literaturze niemieckiej i polskiej

Wioleta Wieczerniak

Streszczenie w języku polskim


Celem niniejszego artykułu jest próba komparatystycznego przedstawienia rozliczeń z II wojną światową w literaturze niemieckiej i polskiej. Autorka wybrała w tym celu dwa teksty: Wzorce dzieciństwa Christy Wolf i Muzyka w Herzenburgu Tadeusza Borowskiego. W badaniach wykorzystano typologiczny model komparatystyki literackiej. W opracowaniu został nakreślony problem asymetrii doświadczeń związanych z wydarzeniami II wojny światowej, które obecne są w świadomości zarówno Polaków, jak i Niemców. Szeroko został również omówiony status ofiary i sprawcy, który zmieniał się na przestrzeni lat. Następnie autorka dokonała analizy utworów literackich. Przedstawiając problematykę tekstów, skupiono się na ukazaniu toposu ofiar i sprawców w tych dziełach. O ważności powieści Christy Wolf i opowiadania Tadeusza Borowskiego decyduje fakt, że podejmowały tematykę wojenną w niesprzyjających warunkach politycznych. Uwzględniono również, w jaki sposób omawiane utwory wpisują się w szerszy nurt dotyczący dyskursu pamięci o II wojnie światowej oraz rozliczenia z nią. Refleksje mogą być bodźcem do kolejnych ciekawych rozważań na temat innowacyjności w podejściu zarówno polskich, jak i niemieckich pisarzy próbujących na nowo zmierzyć się z trudną historią czasów wojennych.


Słowa kluczowe


literatura; II wojna światowa; topos „sprawca – ofiara”

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Abramowska J., Topos i niektóre miejsca wspólne badań literackich, „Pamiętnik Literacki” 1982, z. 1–2, s. 3–23.

Borowski T., Proza 2, red. T. Drewnowski, J. Szczęsna, oprac. S. Buryła, Kraków 2004.

Buryła S., Prawda mitu i literatury: o pisarstwie Tadeusza Borowskiego i Leopolda Buczkowskiego, Kraków 2003.

Buryła S., Tematy (nie)opisane, Kraków 2013.

Curtius E.R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. A. Borowski, Kraków 2005.

Drewnowski T., Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim, Warszawa 1992.

Klemperer V., LTI: notatnik filologa, Kraków–Wrocław 1983.

Krzemiński A., Grzech pierworodny, „Polityka” 1977, nr 19, s. 10.

Orłowski H., O asymetrii deprywacji. Ucieczka, deportacja i wysiedlenie w niemieckiej i polskiej literaturze po 1939 r., [w:] Utracona ojczyzna. Przymusowe wysiedlenia, deportacje i przesiedlenia jako wspólne doświadczenie, red. H. Orłowski, A. Sakson, Poznań 1996, s. 189–207.

Wolf C., Wzorce dzieciństwa, przeł. S. Błaut, Warszawa 1981.

Woroszylski W., O Tadeuszu Borowskim, jego życiu i twórczości, Warszawa 1955.

Zawadzki A., Między komparatystyką literacką a kulturową, „Wielogłos” 2010, nr 1–2, s. 39–53.

Zielińska M., Narrative Bewältigung von Schuld und Trauma in der deutschsprachigen Autobiographik vor 1989–1990, Dresden–Wrocław 2011.

Ziomek J., Metodologiczne problemy syntezy historycznoliterackiej, [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków 1976, s. 33–63.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ah.2015.6.181
Data publikacji: 2016-06-22 08:40:12
Data złożenia artykułu: 2016-06-21 10:58:09


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1134
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 1218

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2016 Wioleta Wieczerniak

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.