Użycie konwencji. Instrumentarium grozy i jego misja w Ciemno, prawie noc Joanny Bator

Anna Zatora

Streszczenie w języku polskim


Artykuł stanowi próbę przedstawienia powieści Joanny Bator Ciemno, prawie noc jako utworu należącego do literatury zaangażowanej i wykorzystującego popularną konwencję w celu dokonania krytyki społeczeństwa. W części pierwszej znajdują się głównie poparte przykładami teoretyczne rozważania na temat przeobrażeń konwencji powieści grozy. Zalicza się do niej powieść gotycką z jej dalszymi odmianami gatunkowymi, takimi jak horror, thriller i kryminał. Kwestia ich potencjalnego wymiaru społecznego zostaje poruszona w nawiązaniu między innymi do teorii Noëla Carolla, kryminałów skandynawskich czy utworów Alice Munro. Na część drugą tekstu składa się przegląd wykorzystanych przez Bator konwencjonalnych narzędzi przynależnych do powieści gotyckiej, kryminału, horroru i baśni. Użycie określonego instrumentarium, jego nagromadzenie i zaburzenie konwencji jest zinterpretowane jako sposób na wytrącenie odbiorcy ze znanego schematu i zwrócenie jego uwagi na istotne problemy społeczne. Konwencja literatury popularnej służy w Ciemno, prawie noc czemuś więcej niż tylko rozrywce.


Słowa kluczowe


powieść gotycka; horror; kryminał; baśń; Joanna Bator

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bator J., Ciemno, prawie noc, Warszawa 2013.

Berndt K., The Ordinary Terrors of Survival: Alice Munro and the Canadian Gothic, “Journal of The Short Story in English” [online], 2010, No. 55. Dostępny w internecie: http://jsse.revues.org/1079 [dostęp: 22 kwietnia 2015].

Carroll N., Filozofia horroru albo Paradoksy uczuć, przeł. M. Przylipiak, Gdańsk 2004.

Culler J., Konwencja i oswojenie, przeł. I. Sieradzki, [w:] Znak, styl, konwencja, wybór i wstęp M. Głowiński, Warszawa 1977, s. 146–196.

Czapliński P., Nowa powieść Joanny Bator. Alicja w krainie strachów, „Gazeta Wyborcza” [online], 30 października 2012. Dostępny w internecie: http://wyborcza.pl/1,76842,12762841,Nowa_powiesc_Joanny_Bator__Alicja_w_krainie_strachow.html [dostęp: 24 kwietnia 2015].

Gazda G., Izdebska A., Płuciennik J., Wstęp, [w:] Gotycyzm i groza w kulturze, red. G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik, Łódź 2003, s. 5–7.

Has-Tokarz A., Horror w literaturze współczesnej i filmie, Lublin 2010.

Izdebska A., Gotyckie labirynty, [w:] Wokół gotycyzmów, red. G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik, Kraków 2002, s. 33–41.

Janion M., Zbójcy i upiory, [w:] Romantyzm, rewolucja, marksizm. Colloquia gdańskie, red. M. Janion, Gdańsk 1972, 297–402.

Kostecka W., Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku, Warszawa 2014.

Kowalczyk-Twarkowski K., „Najpiękniejsze kule Europy”. Religia a „południowy gotyk” w twórczości Flannery O’Connor, [w:] Wielkie tematy literatury amerykańskiej, t. 1: Bóg, wiara, religia, red. T. Pyzik, Katowice 2003, s. 151–162.

Lasić S., Poetyka powieści kryminalnej. Próba analizy strukturalnej, przeł. M. Petryńska, Warszawa 1976.

Leffler Y., Współczesny horror jako gra satysfakcji, przeł. L. Karczewski, [w:] Wokół gotycyzmów, red. G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik, Kraków 2002, s. 43–49.

Mazurkiewicz A., Granice tajemnicy. O „Śledztwie” Stanisława Lema, [w:] Gotycyzm i groza w kulturze, red. G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik, Łódź 2003, s. 159–165.

Ostachowicz I., Noc żywych Żydów, Warszawa 2012.

Poświatowska J., „Kobiety, które nienawidzą przemocy”. Wizerunki kobiecości w szwedzkich powieściach kryminalnych i ich adaptacjach filmowych, [w:] Od pióra do sieci. Zmienne media literatury, red. P. Michałowski, Szczecin 2015, s. 143–165.

Siewierski J., Powieść kryminalna, Warszawa 1979.

Sinko Z., Gotycyzm, [w:] Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, wyd. 2, Wrocław 1991, s. 158–163.

Sinko Z., Wstęp, [w:] M.G. Lewis, Mnich. Powieść, przeł. Z. Sinko, Wrocław 1964, s. III–LXXIX.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ah.2015.6.211
Data publikacji: 2016-06-22 08:40:14
Data złożenia artykułu: 2016-06-22 08:15:35


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1611
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 757

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2016 Anna Zatora

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.