Ukryj
Pokaż wszystkie
Potencjalne konflikty przestrzenne w obszarze Kazimierskiego Parku Krajobrazowego
Streszczenie w języku polskim
Konflikty przestrzenne są skutkiem braku porozumienia różnych grup interesu. W Kazimierskim Parku Krajobrazowym nabierają szczególnego znaczenia, ponieważ dotyczą nie tylko rozwoju gospodarczego czy społecznego, lecz także ochrony przyrody i zachowania bioróżnorodności. Celem artykułu jest przedstawienie wybranych konfliktów przestrzennych na obszarze Kazimierskiego Parku Krajobrazowego. Zidentyfikowano przyczyny konfliktów oraz ich wpływ na środowisko przyrodnicze i kulturowe. W badaniach wykorzystano krytyczną analizę literatury problemowej, dokumentów planistycznych, materiałów kartograficznych i danych statystycznych z lat 2012–2022 oraz studium przypadku. Konflikty przestrzenne w Kazimierskim Parku Krajobrazowym można podzielić na konflikty związane z rozwojem infrastruktury turystycznej bez uwzględniania ograniczeń przyrodniczych, z działalnością rolniczą oraz z ekspansją zabudowy mieszkaniowej w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów chronionych. Turystyka często powoduje degradację środowiska przyrodniczego poprzez zwiększony ruch turystyczny. Nieprawidłowa działalność rolnicza wpływa negatywnie na bioróżnorodność i jakość wód. Ekspansja zabudowy mieszkaniowej i gospodarczej prowadzi do fragmentacji i degradacji siedlisk przyrodniczych. W kontekście Kazimierskiego Parku Krajobrazowego konieczne jest znalezienie równowagi między ochroną obszarów cennych przyrodniczo a rozwojem gospodarczym i społecznym. Realizacja tego celu wymaga zrozumienia specyfiki lokalnej, zaangażowania różnych interesariuszy oraz zastosowania narzędzi planowania przestrzennego w eliminacji konfliktów. Jak pokazuje przykład trzech gmin: Kazimierza Dolnego, Janowca i Wąwolnicy, pomimo wysokiego pokrycia planami miejscowymi nie udało się wyeliminować konfliktów przestrzennych. Lokalne dokumenty planistyczne nie zawsze są spójne z celami ochrony przyrody i nie zapobiegają nasilaniu konfliktów. W artykule podkreślono potrzebę lepszej integracji polityki przestrzennej z działaniami ochronnymi oraz konieczność aktywnego włączenia społeczności lokalnych i instytucji ochrony środowiska w proces planowania przestrzennego.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bański, J. (1998). Gospodarka ziemią w Polsce w okresie restrukturyzacji. Warszawa: IGiPZ PAN.
Cash, D.W., Adger, W., Berkes, F., Garden, P., Lebel, L., Olsson, P., Pritchard, L., Young, O. (2006). Scale and Cross-Scale Dynamics: Governance and Information in a Multilevel World. Ecology and Society, 11(2), artykuł 8.
Chmielewski, T. (2013). Wyzwania zarządzania systemami krajobrazowymi w Polsce. Problemy Ekologii Krajobrazu, 35, 5–18.
Conover, M.R. (2001). Resolving Human-Wildlife Conflicts: The Science of Wildlife Damage Management. Boca Ratón: CRC Press. DOI: https://doi.org/10.1201/9781420032581
Demczuk, P., Zydroń, T., Szafran, T. (2022). Precipitation Amounts Triggering Landslide Processes in the Western Part of the Nałęczów Plateau (Lublin Upland, Poland). Quaestiones Geographicae, 41(3), 33–51. DOI: https://doi.org/10.2478/quageo-2022-0024
Fulton, D.C., Manfredo, M.J., Lipscomb, J. (1996). Wildlife Value Orientations: A Conceptual and Measurement Approach. Human Dimensions of Wildlife, 1(2), 24–47. DOI: https://doi.org/10.1080/10871209609359060
Gardziel, Z., Harasimiuk, M., Jezierski, W., Pawłowski, A., Zgłobicki, W. (2006). Erozja wąwozowa w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego. Przegląd Geologiczny, 54(9), 768–776.
Grochowska, A. (2015a). Konflikty przestrzenne w procesie planowania na przykładzie gmin powiatu trzebnickiego. Studia Miejskie, 20, 179–187.
Grochowska, A. (2015b). Zagrożenia i konflikty w zakresie zagospodarowania przestrzennego na terenie Parku Krajobrazowego Sudetów Wałbrzyskich. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (391), 147–155. DOI: https://doi.org/10.15611/PN.2015.391.15
Grochowska, A. (2016). Konflikty przestrzenne w planowaniu przestrzennym obszarów metropolitalnych na przykładzie Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego. Wrocław: Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego.
Jakiel, M. (2014). Problemy funkcjonowania parków krajobrazowych – na przykładzie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskiej. W: K. Kołodziejczyk, D. Chylińska, A. Zaręba (red.), Krajobraz jako nośnik idei. Ujęcia analityczne (s. 187–200). Wrocław: Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kamiński, Z.J. (2002). Pojęcie konfliktu w planowaniu przestrzennym. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
Kistowski, M. (2004). Wybrane aspekty zarządzania ochroną przyrody w parkach krajobrazowych. Gdańsk–Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Kistowski, M. (2007). Kolizje i konflikty środowiskowe w planowaniu przestrzennym na obszarach cennych przyrodniczo. Czasopismo Techniczne, (14), 249–255.
Krajewski, P. (2014). Problemy planistyczne na terenach parków krajobrazowych w sąsiedztwie Wrocławia na przykładzie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (367), 147–154. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2014.367.15
Kurzyński, J., Mielnicka, B. (2005). Turystyka jako czynnik konfliktogenny w parkach krajobrazowych. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, (3), 77–92.
Le Billon, P. (2020). Environmental Conflict. W: T.A. Perreault, G. Bridge, J. McCarthy (Eds.), The Routledge Handbook of Political Ecology (s. 598–608). London: Routledge.
Poławski, Z.F. (2000). Metody modelowania kartograficznego i GIS w tworzeniu warstw tematycznych planów ochrony parków krajobrazowych. Prace Instytutu Geodezji i Kartografii, 47, 145–162.
Popławski, Ł. (2008). Obszary chronione a rozwój gmin wiejskich w opinii mieszkańców województwa świętokrzyskiego. W: K. Zimniewicz (red.), Bariery w zarządzaniu parkami krajobrazowymi w Polsce (s. 131–141). Warszawa: PWE.
Ptaszycka-Jackowska, D. (2000). Współpraca parków krajobrazowych z samorządami lokalnymi w zakresie zagospodarowania przestrzennego. Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski, 6(8).
Raszka, B. (2010). Identyfikacja konfliktów przestrzennych w Parku Krajobrazowym Puszcza Zielonka pod Poznaniem. Zeszyty Naukowe Południowo-Wschodniego Oddziału Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie i Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego Oddział w Rzeszowie, 12, 101–106.
Rechciński, M., Tusznio, J., Grodzińska-Jurczak, M. (2019). Protected Area Conflicts: A State-of-the-Art Review and a Proposed Integrated Conceptual Framework for Reclaiming the Role of Geography. Biodiversity and Conservation, 28, 2463–2498. DOI: https://doi.org/10.1007/s10531-019-01790-z
Rodzik, J. (1984). Natężenie współczesnej denudacji w silnie urzeźbionym terenie lessowym w okolicy Kazimierza Dolnego. Przewodnik Ogólnopolskiego Zjazdu PTG, (2), 13–15.
Szewczyk, A., Czemerda, A. (1991). Popradzki Park Krajobrazowy i jego problemy. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 31, 109–121.
Szulczewska, B., Nowak, M.J., Solarek, K. (2020). Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego jako narzędzie kształtowania środowiska przyrodniczego. W: M.J. Nowak (red.), Funkcje narzędzi polityki przestrzennej (s. 29–60). Warszawa: Polska Akademia Nauk Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju.
Uchwała XXI/103/08 (2008). Uchwała nr XXI/103/08 Rady Gminy w Wąwolnicy z dnia 14 lipca 2008 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Wąwolnica, obejmującej obszar „Celejów” część I.
Uchwała XXIX/407/2017 (2017). Uchwała nr XXIX/407/2017 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 28 kwietnia 2017 r. w sprawie Kazimierskiego Parku Krajobrazowego (Dz.Urz. Woj. Lubel. 2017, poz. 2324).
Uchwała XXXIII/232/2018 (2018). Uchwała nr XXXIII/232/2018 Rady Gminy Janowiec z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Janowiec – I etap (Dz.Urz. Woj. Lubel. 2018, poz. 3173).
Uchwała IV/23/19 (2019). Uchwała nr IV/23/19 Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym z dnia 28 stycznia 2019 r. w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Kazimierz Dolny.
Uchwała XXXII/488/2021 (2021). Uchwała nr XXXII/488/2021 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Kazimierskiego Parku Krajobrazowego (Dz.Urz. Woj. Lubel. 2022, poz. 77).
Uchwała XLIV/311/22 (2022). Uchwała nr XLIV/311/22 Rady Miejskiej w Kazimierzu Dolnym z dnia 28 września 2022 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Kazimierz Dolny (Dz.Urz. Woj. Lubel. 2022, poz. 5232).
Ustawa (2003). Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2003, nr 80, poz. 717, z późn. zm.).
White, R.M., Fischer, A., Marshall, K., Travis, J.M., Webb, T.J., Falco, S., Redpath, S.M., Wal, R. (2009). Developing an Integrated Conceptual Framework to Understand Biodiversity Conflicts. Land Use Policy, 26, 242–253. DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2008.03.005
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2025.80.0.241-263
Data publikacji: 2025-11-18 19:12:50
Data złożenia artykułu: 2025-03-23 14:46:26
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Aleksandra Zając
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.