Anthropocentric and Cultural Trend in Didactic Literature and Contemporary Anthropology

Ewa Ogłoza

Abstract


The article discusses the anthropocentric and cultural trend in Polish language didactics (starting from Jan Polakowski). The author also points to a different understanding of the terms anthropology and anthropocentrism in modern humanities and gives examples of texts (of which even fragments are worth reading with students), questions that can be asked to students, and issues that students should be sensitive to – in connection with the presence in the literature, art and didactics of motives, plots and reflection of anthropological nature. The study is a kind of guide to selected issues and dissertations.

Keywords


anthropology; anthropocentrism; Polish language didactics; student; literature

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


LITERATURA

Arno, A. (2018). Ten kraj. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Bell, D. (2015). Nauka poza murami szkoły (Expeditionary Learning) – autentyczna edukacja w XXI wieku. W: G. Mazurkiewicz (red.), Ucząca się szkoła. Od rozwoju jednostek do rozwoju wspólnoty (s. 181–196). Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Chrobak, M., Wądolny-Tatar, K. (2018). Nowoczesna literatura polska dla najmłodszych w perspektywie kulturowej teorii literatury. W: J. Tambor (red.), Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy. Koncepcje. Perspektywy (T. 1: Literatura polska i perspektywy nowej humanistyki; s. 240–241). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Cudowska, A. (2014). Kształtowanie twórczych orientacji życiowych w procesie edukacji. Pobrane z: https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/2722/1/Agata%20Cudowska_Kszta%C5%82towanie%20tw%C3%B3rczych%20orientacji%20%C5%BCyciowych%20w%20procesie%20edukacji.pdf [dostęp: 7.10.2019].

Červinkovà, H. (2012). Badania w działaniu i zaangażowana antropologia edukacyjna. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, nr 1(57), 7–18.

Červinkovà, H. (2013). Etnografia edukacyjna i badania w działaniu – z warsztatu kształcenia nauczycieli. Forum Oświatowe, nr 1(48), 123–137.

Drozdowicz, J. (2018). Antropologia edukacji jako odpowiedź na wyzwania nowej wielokulturowości. Forum Oświatowe, nr 30(2), 135–151.

EASA (2015). Dlaczego antropologia jest istotna. Pobrane z: https://www.easaonline.org/downloads/publications/policy/EASA%20policy%20paper_PL.pdf [dostęp: 10.09.2020.

Eichstaedt, J. (2013). Antropologia dla muzeum, muzeum dla antropologii. Pobrane z: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/6333/Antropologia_dla_muzeum_muzeum_dla_antropologii.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 7.10.2019].

Filipowicz, P. (2012). Antropologia jako doświadczenie człowieka. Studia Kulturowe, nr 3, 44–56.

Fombelle, T. de (2008). Tobi. Życie w zawieszeniu. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.

Gołębniak, M. (2017). Antropologia i etnografia edukacyjna – na pograniczu dyscyplin. Forum Oświatowe, nr 30(2), 45–60.

Grodecka, A. (2013). Bańka mydlana. Artefakt w przestrzeni pamięci. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.

Hughes, T. (1995). Pieśni czterech pór roku. Poznań: Zysk.

Janus-Sitarz, A. (2009). Przyjemność i odpowiedzialność. O praktykach czytania literatury w szkole. Kraków: TAiWPN Universitas.

Jerzyna, Z. (1972). Wśród drzew. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Kłakówna, Z.A. (2018). Szkoła na XXI wiek. W: M. Kwiatkowska-Ratajczak, B. Przymuszała (red.), Polskie czytanie Wschodu. Kultura – autobiografia – edukacja (s. 257). Poznań: Wydawnictwo PSP.

Koc, K. (2015). Metodyka koncepcyjna – edukacyjna wartość narzędzi polonistycznych (analityczno-interpretacyjnych). Polonistyka. Innowacje, nr 1, 121–132, DOI: https://doi.org/10.14746/pi.2015.1.1.10.

Koc, K. (2018). Software w szkolnym kształceniu polonistycznym, czyli o znaczeniu aktualizacji teorii dydaktycznych. Polonistyka. Innowacje, nr 7, 71–83, DOI: http://dx.doi.org/10.14746/pi.2018.1.7.6.

Kołodziej, P. (2018). Dwadzieścia pięć twarzy dziewczyny z perłą. Praktyka czytania dzieł malarskich w procesie kształcenia kulturowo-literackiego. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Kozak, A. (2019). Rośliny to wiedzą na pewno będzie wiosna. Z Urszulą Zajączkowską rozmawia Aga Kozak. Gazeta Wyborcza. Magazyn Świąteczny, 21–22 września, 29.

Koziołek, K. (2006). Czytanie z innym: etyka, lektura, dydaktyka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Koziołek, K. (2016). Czas lektury. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Kram-Mikoś, E. (2009). Lekcje empatii. Czytanie poezji dwudziestowiecznej w liceum: literatura – psychologia – dydaktyka. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Książek, M. (2015). Droga 816. Białystok: Fundacja Sąsiedzi.

Kubisiowska, K. (2019). Fasola patrzy na księżyc. Tygodnik Powszechny, 7 lipca (3652), 64–68.

Łoziński, M. (2008). Bajki dla Idy. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.

Łubieński, S. (2016). Dwanaście srok za ogon. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Markowski, M.P. (2005). Antropologia, humanizm, interpretacja. Teksty Drugie, nr 5, 16–25.

Nawarecki, A. (2017). Requiem na lepie. O Musze Juliana Tuwima. Pobrane z: https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/8339/1/A_Nawarecki_Requiem_na_lepie_O_Musze_Juliana_Tuwima.pdf [dostęp: 7.10.2019].

Ogłoza, E. (2001). Fundamenty teorii kształcenia literackiego w dziele Jana Polakowskiego. W: B. Kędzi-Klebeko, A. Ciciak (red.), Wczoraj i dziś edukacji polonistycznej (s. 47–61). Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.

Pieniążek, M. (2008). Poetyka kulturowa dla szkoły: dydaktyka polonistyczna wobec wyzwań antropologii literatury. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria, nr 8, 139–158.

Polakowski, J. (1993). O sytuacji we współczesnej dydaktyce literatury (w poszukiwaniu podstaw teorii kształcenia literackiego). Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, t. 10, 7–32.

Polakowski, J. (1998). Idee dydaktyki podmiotowej w podstawowych problemach kształcenia literackiego (nurt antropocentryczno-kulturowy). W: Z. Uryga (red.), Podmiotowy wymiar szkolnej polonistyki. Materiały z konferencji „Antropocentryczno-kulturowy nurt w kształceniu polonistycznym” (Kraków, 23–24 października 1995) (s. 5–32). Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.

Polański, E., Rychlik, A. (2002). Podmiotowość w nauczaniu zintegrowanym ortografii. Nauczyciel i Szkoła, nr 3–4, s. 199–206.

Robiński, A. (2017). Hajstry – krajobraz bocznych dróg. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Rybska, E., Sajkowska, Z. (2015). Czym jest antropologiczna teoria dydaktyczna (ATD)? Pobrane z: www.researchgate.net/profile/Eliza_Rybska2/publication/280920663_Czym_jest_antropologiczna_teoria_dydaktyki_ATD/links/55cb2f1508aeca747d6a13bf/Czym-jest-antropologiczna-teoria-dydaktyki-ATD.pdf [dostęp: 5.10.2019].

Sajdak-Burska, A. (2017). Paradygmat humanistyczny w dydaktyce akademickiej – utopia, konieczność, szansa. Pobrane z: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/59858/sajdak-burska_paradygmat_humanistyczny_w_dydaktyce_akademickiej_2017.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 6.10.2019].

Sikora, M. (2017). Współczesne rodzaje i konteksty praktycznego wykorzystania antropologii kulturowej w Polsce. Zeszyty Etnologii Wrocławskiej, nr 1(26), 143–167.

Sitarski, A. (2016). Paradygmat antropocentryczny jako kategoria lingwistyczna w badaniu obiektów językowych. Studia Rossica Posnaniensa, t. 41, 419–425, DOI: https://doi.org/10.14746/strp.2016.41.38.

Skurtys, J. (2017). Zamiast Szymborskiej? Krystyna Miłobędzka i źródła współczesnej ekopoezji w Polsce. Przestrzenie Teorii, nr 28, 203–219.

Sławek, T. (2014). Adres i wędrówka. Szkic oikologiczny. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 24, 65–77.

Sławek, T. (2017). Edukacja jako tworzenie i podtrzymywanie kultury nadziei. Rocznik Pedagogiczny, t. 40, 9–24.

Stempowski, J. (2012). Ziemia berneńska. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.

Stopczyk, S.K. (1974). Celestynie, a cóż to za dziwo? Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Szopa, K. (2019). Poetyckie archiwum roślinne: casus Urszuli Zajączkowskiej. Zagadnienia Rodzajów Literackich, t. 41(1), 143–150, DOI: http://dx.doi.org/10.26485/ZRL/2018/61.1/10.

Śliwa, A. (2018). „Czułość wszystkiego”. Rola zmysłów w prozie i „Tajnym dzienniku” Mirona Białoszewskiego. W: J. Tambor (red.), Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy, koncepcje, perspektywy (T. 1: Literatura polska i perspektywy nowej humanistyki; s. 499–514). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Śliwerski, B. (2017). Pedagogika nadziei. Prima Educatione, 13–19, DOI: https://doi.org/10.17951/pe.2017.1.13.

Ślósarz, A. (2018). Dydaktyka „nowej humanistyki”: szanse i nieuniknione zagrożenia. W: J. Tambor (red.), Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy. Koncepcje. Perspektywy (T. 1: Literatura polska i perspektywy nowej humanistyki; s. 139–156). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Środa, K. (2012). Srebro ryb. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Środa, K. (2019). Srebro ryb. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Uryga, Z. (1996). Godziny polskiego. Z zagadnień kształcenia literackiego. Warszawa: PWN.

Wiśniewska, H. (2016). Antropocentryzm a kształcenie językowe. W: M. Karwatowska, L. Tymiakin (red.), Wokół edukacji polonistycznej w szkole. Teoria i praktyka (s. 29–42). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Włodarczyk, A. (2014). Etyka interpretacji tekstu literackiego. Postmodernizm, humanizm, dydaktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zagajewski, A. (1999). Pragnienie. Kraków: Wydawnictwo a5.

Zagajewski, A. (2019). Prawdziwe życie. Kraków: Wydawnictwo a5.

Zajączkowska, U. (2019). Patyki, badyle. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy.

Ziółkowska, M. (1988). Gawędy o drzewach. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

STRONY INTERNETOWE

Katarzyna Karpowicz. http://katarzynakarpowicz.pl [dostęp: 10.05.2020].

Katarzyna Karpowicz. Portfolio. http://katarzynakarpowicz.pl/wp-content/uploads/2017/03/KatarzynaKarpowiczPortfolio.pdf [dostęp: 10.05.2020].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2020.5.83-99
Date of publication: 2020-12-31 10:41:20
Date of submission: 2020-02-11 17:16:04


Statistics


Total abstract view - 1469
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2020 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.