Jacek Idzi Przybylski i „młódź” poetycka w „Nowym Parnasie” Franciszka Morawskiego

Résumé

Celem artykułu jest wyjaśnienie włączenia Jacka Idziego Przybylskiego (1756–1819), tłumacza klasycznych eposów i znawcy kultury starożytnej, do grona przedromantycznych „młodych” poetów, będących obiektem krytyki w satyrze Nowy Parnas (1818). Wyjaśnienie to staje się możliwe dzięki odtworzeniu literackich poglądów autora satyry – Franciszka Morawskiego, z jednej strony postulującego odczytanie na nowo fundamentalnych dla klasycyzmu poetyk Horacego i Boileau, a z drugiej powielającego sądy o poezji sformułowane w latach 80. XVIII wieku przez Franciszka Ksawerego Dmochowskiego. W kontekście tych poglądów zajmowana w Nowym Parnasie przez Przybylskiego pozycja poety-klasyka dla „młodych” autorów może być rozumiana zarówno jako idealny przejaw spaczenia dobrego smaku i czystości języka (a więc wad cechujących poezję „młodych”), jak i jako idealne, mimo swojej niedoskonałości językowej, zaprzeczenie myślowej i formalnej miałkości utworów „młodzi polskiej”. Nadanie Przybylskiemu rangi ambiwalentnie pojętego autorytetu w dziedzinie poezji uzasadnia wprowadzenie jego nazwiska do krytyki „młodych” literatów, a równocześnie nie pozwala go z nimi utożsamić.