Uczenie się a mechanizmy neuroplastyczności

Jolanta Panasiuk

Streszczenie w języku polskim


Pogląd o tym, że człowiek rodzi się z określonym potencjałem biologicznym determinującym jego zdolności poznawcze, który może utracić, lecz nie może go rozwinąć, dawno już został zakwestionowany. Współczesne badania jednoznacznie wykazują, że mózg tworzy się i zmienia w ciągu życia, do późnej starości trwa reorganizacja funkcjonalna i strukturalna synaptycznych połączeń sieci neuronowych warunkowana zarówno czynnikami genetycznymi, jak i środowiskowymi, umożliwiająca nabywanie nowych umiejętności. Plastyczność mózgu ma charakter uniwersalny, co oznacza, że również w przypadku uszkodzenia tkanki mózgowej spontanicznie aktywizują się procesy naprawcze, obejmujące wszystkie poziomy w strukturze i funkcji centralnego układu nerwowego (molekularny, synaptyczny, metaboliczny, morfologiczny, fizjologiczny, funkcjonalny, makrostrukturalny), wpływając tym samym na możliwości poznawcze i zachowania człowieka. Tworzenie właściwych połączeń za pośrednictwem aksonów, wypustek, synaps i przekaźników chemicznych jest procesem niezwykle złożonym, uwarunkowanym – podobnie jak neurodegeneracja – informacjami zapisanymi w DNA. Genetyczne matryce mogą jednak ulegać swoistej modyfikacji w związku z indywidualną aktywnością człowieka.


Słowa kluczowe


synaptogeneza; neuroplastyczność; neuroadaptacja; neurokompensacja; neuroprotekcja; neuromodulacja

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Colombo J. A., Reisin H. D., Miguel-Hidalgo J. J., Rajkowska G., Cerebral cortex astroglia and the brain of a genius: A propos of A. Einstein’s, “Brain Research Reviews” 2008, No. 52.

Duch W., Świadomość i dynamiczne modele działania mózgu, „Neurologia i Neurochirurgia Polska” 2000, nr 34 (50) (Supl. 2).

Eriksson P. S., Perfilieva E., Bjork-Eriksson T., Alborn A. M., Nordborg C., Peterson D. A., Gag F. H., Neurogenesis in the adult human hippocampus, “Nature Medicine” 1998, No. 4.

Fix J. D., Neuroanatomia, Wrocław 1997.

Gage F. H., Kempermann G., Palmer T. D., Peterson D. A., Ray J., Multipotent progenitor cells in the adult dentate gyrus, “Journal Neurobiology” 1998, No. 36 (2).

Goldman S., Plum E., Compensatory regeneration of the damaged adult human brain: neuroplasticity in a clinical perspective, “Advances in Neurology” 1997, No. 73.

Gut M., Zmiany plastyczne w zdrowym i chorym mózgu, „Kosmos” 2007, nr 1–2.

Hebb D. O., The Organization of Behaviour: A Neuropsychological Theory, New York 1949.

Herzyk A., Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa 2005.

Hubel D. H., Wiesel T. N., Early exploration of the visual cortex, “Neuron” 1998, Vol. 20, No. 3, DOI: https://doi.org/10.1016/S0896-6273(00)80984-8.

Kinalski R., Neurofizjologia kliniczna dla neurorehabilitacji, Wrocław 2008.

Konorski J., Integracyjna działalność mózgu, Warszawa 1969.

Łuria A. R., Podstawy neuropsychologii, Warszawa 1976.

Łuria A. R., Problemy neuropsychologii i neurolingwistyki, Warszawa 1976.

Łuria A. R., Zaburzenia wyższych czynności korowych wskutek ogniskowych uszkodzeń mózgu, Warszawa 1967.

Makara-Studzińska M., Grzywa A., Śpila B., Plastyczność mózgu, „Polski Merkuriusz Lekarski” 2012, t. 32, nr 191.

Martin G. N., Neuropsychologia, Warszawa 2001.

Maruszewski M., Afazja. Zagadnienia teorii i terapii, Warszawa 1966.

Musso M., Weiller C., Kiebel S., Muller S. P., Bulau P., Rinjtjes M., Training-induced brain plasticity, “Brain” 1999, No. 122.

Nowak S., Nowak W., Neurorehabilitacja. Psychoneurorehabilitacja, „Studia Medyczne Akademii Świętokrzyskiej” 2004, t. 2.

Panasiuk J., Afazja a interakcja. TEKST – metaTEKST – konTEKST, Lublin 2012.

Pawłow I. P., Wykłady o czynności mózgu, Warszawa 1952.

Pąchalska M., Afazjologia, Warszawa – Kraków 1999.

Pogorzelski R., Drozdowski W., Neuroplastyczność – współczesne koncepcje i czynniki modulujące, „Aktualności Neurologiczne” 2001, t. 1, nr 2.

Radajewska A., Rola zjawiska plastyczności mózgu w procesie usprawniania pacjentów z porażeniem połowiczym po udarze mózgu, „Zeszyty Metodyczno-Naukowe AWF w Katowicach” 2013, nr 21.

Wróbel A. Z., Kasicki S., Zobaczyć myśl. Badania czynności mózgu, „Zeszyty Problemowe Kosmosu” 1997, nr 46 (3).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2016.1.163
Data publikacji: 2017-02-20 12:39:53
Data złożenia artykułu: 2017-02-20 12:18:48


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1528
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.