Hate in Polish in the Light of Lexicographic Data

Marta Nowosad-Bakalarczyk

Abstract


The article is an attempt to construct a partial image of hate in Polish, following the principles of Lublin cognitive ethnolinguistics. The data come from general and specialized dictionaries of Polish, specifically concerning the words nienawidzić ‘to hate’ and nienawiść ‘hatred, hate’: their contemporary and earlier forms and meanings, typical uses, relationships to other lexemes (synonyms, antonyms), collocations and other multi-word units. The analysis has revealed the most entrenched (in Polish and the minds of its speakers) descriptive and evaluative aspects of the concept of hate. It has been found that hate is a feeling that arises primarily in relation to other people, and secondarily to reality at large. It is caused by a negative attitude to and evaluation of the object(s) of hate, triggering unpleasent experiences in the person who feels it. This, in turn, leads to an emotional, intellectual, and volitional stance, characterized by a profound dislike towards the object of hate, and even a will to cause harm. Hate is a strong and violent feeling (similar to fire), uncontrollable and depriving people who feel it of a rational assessment of the situation. It is long-lasting but also internally dynamic: its intensity may rise or fall, subject to change depending on the action taken.

Keywords


hate; linguistic worldview; Lublin cognitive ethnolinguistics; Polish

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Abramowicz Maciej, Bartmiński Jerzy, Chlebda Wojciech, 2009, Językowo-kulturowy obraz świata na tle porównawczym. Założenia programu „A” (10 VI 2009), „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 21, s. 341–342.

Apresjan Jurij, 1994, Naiwny obraz świata a leksykografia, „Etnolingwistyka” 6, s. 5–12.

Bartmiński Jerzy, 1986, Czym się zajmuje etnolingwistyka?, „Akcent”, nr 4, s. 16–22.

Bartmiński Jerzy, 1988, Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji słowa, [w:] Konotacja, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 169–183.

Bartmiński Jerzy, 1990, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 109–127.

Bartmiński Jerzy, 1998, Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu ‘matki’, [w:] Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. Janusz Anusiewicz, Jerzy Bartmiński, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, s. 63–83.

Bartmiński Jerzy, 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Bartmiński Jerzy, 2009, Aspects of Cognitive Ethnolinguistics, ed. by Jörg Zinken, London: Equinox.

Bartmiński Jerzy, 2020, W poszukiwaniu paradygmatu etnolingwistyki: glosariusz kluczowych terminów i pojęć, „Južnoslavjanski filolog”, kn. 76, z. 2, s. 79–103.

Bauer Zbigniew, 2009, Polskie fora internetowe. Przykład „mowy nienawiści” czy „mowy agresji”?, [w:] Komunikowanie się w mediach elektronicznych. Język, edukacja, semiotyka, red. Mirosław Filiciak, Grzegorz Ptaszek, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, s. 46–59.

Bralczyk Jerzy, 2008, Brutalizacja języka publicznego, [w:] Reverendissimae Halinae Satkiewicz cum magna aestimatione, red. Grzegorz Dąbkowski, Warszawa: Wydawnictwo i Drukarnia Plejada, s. 59–66.

Cegieła Anna, 2014a, Czym jest mowa nienawiści?, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 7–17.

Cegieła Anna, 2014b, Słowa i ludzie. Wprowadzenie do etyki słowa, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.

ES – Etyka słowa. Wybór opracowań I, red. Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Marta Nowosad-Bakalarczyk, Jadwiga Puzynina, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2017.

Gajda Stanisław, 2002, Agresja językowa w stosunkach międzyludzkich, [w:] Język narzędziem myślenia i działania. Materiały z konferencji zorganizowanej z okazji 100-lecia „Poradnika Językowego” (Warszawa, 10–11 maja 2001 r.), red. Włodzimierz Gruszczyński, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, s. 59–66.

Głowiński Michał, 2009, Retoryka nienawiści, [w:] tegoż, Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe, Kraków: Universitas, s. 236–247.

Kamińska-Szmaj Irena, 2007, Agresja językowa w życiu publicznym. Leksykon inwektyw politycznych 1918–2000, Wrocław: Wydawnictwo UWr.

Kowalski Sergiusz, Tulli Magdalena, 2003, Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.

LASiS – Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, red. Jerzy Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, t. 1: DOM, red. Jerzy Bartmiński, Iwona Bielińska-Gardziel, Beata Żywicka, Lublin 2015; t. 2: EUROPA, red. Wojciech Chlebda, Lublin–Opole 2018; t. 3: PRACA, red. Jerzy Bartmiński, Małgorzata Brzozowska, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin 2016; t. 4: WOLNOŚĆ, red. Maciej Abramowicz, Jerzy Bartmiński, Lublin–Warszawa 2019; t. 5: HONOR, red. Petar Sotirov, Dejan Ajdačić, Lublin 2017.

Laskowska Elżbieta, 2008, Między językiem ideologii a językiem agresji, [w:] Reverendissimae Halinae Satkiewicz cum magna aestimatione, red. Grzegorz Dąbkowski, Warszawa: Wydawnictwo i Drukarnia Plejada, s. 185–193.

Mikołajczuk Agnieszka, 1996, Kognitywny obraz gniewu we współczesnej polszczyźnie, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 8, s. 131–145.

Mikołajczuk Agnieszka, 1999, Gniew we współczesnym języku polskim, Warszawa: Energeia.

Mikołajczuk Agnieszka, 2009, Obraz radości we współczesnej polszczyźnie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.

Mikołajczuk Agnieszka, 2011, Mówiąc o uczuciach: między naturą i kulturą. O podstawach konceptualizacji uczuć w kontekście semantycznych badań porównawczych, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 23, s. 67–82.

Mikołajczuk Agnieszka, 2013, O radości w ujęciu lingwistycznym: z problemów semantycznych badań porównawczych, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 25, s. 219–238.

Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2017, Jakie dane są relewantne etnolingwistycznie?, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 29, s. 11–29. DOI: 10.17951/et.2017.29.11.

Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2020, Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Nowakowska-Kempna Iwona, 1986, Konstrukcje zdaniowe z leksykalnymi wykładnikami predykatów uczuć, Katowice: Wydawnictwo UŚ.

Nowakowska-Kempna Iwona, 1987, O uczuciach-stanach emocjonalnych. Propozycja analizy semantycznej, „Przegląd Humanistyczny”, z. 3, s. 113–129.

Nowakowska-Kempna Iwona, 1995, Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Prolegomena, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie.

Nowakowska-Kempna Iwona, 2000, Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Część II. Data, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie.

Pajdzińska Anna, 1990, Jak mówimy o uczuciach? Poprzez analizę frazeologizmów do językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata. Praca zbiorowa, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 87–107.

Pawelec Radosław, 2013, Ciemne zwierciadło. Semantyka antywartości, Warszawa: Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW.

Pawelec Radosław, 2019, Wrasta w serce i zatruwa krew. Nienawiść w języku polskim i mediach, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.

Peisert Maria, 2004, Formy i funkcje agresji werbalnej. Próba typologii, Wrocław: Wydawnictwo UWr.

Puzynina Jadwiga, 1992, Język wartości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Puzynina Jadwiga, 1997, Słowo – wartość – kultura, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

SSiSL – Słownik stereotypów i symboli ludowych. Koncepcja całości i redakcja Jerzy Bartmiński, zastępca redaktora Stanisława Niebrzegowska [od cz. 3. Niebrzegowska-Bartmińska], Wydawnictwo UMCS: T. 1. Kosmos, cz. 1. Niebo, światła niebieskie, ogień, kamienie, Lublin 1996; cz. 2. Ziemia, woda, podziemie, Lublin 1999; cz. 3. Meteorologia, Lublin 2012; cz. 4. Świat, światło, metale. T. 2. Rośliny, cz. 1. Zboża, Lublin 2017; cz. 2. Warzywa, przyprawy, rośliny przemysłowe, Lublin 2018; cz. 3. Kwiaty, Lublin 2019; cz. 4. Zioła, Lublin 2019; cz. 5. Drzewa iglaste, Lublin 2020; cz. 6. Drzewa liściaste, Lublin 2021; cz. 7. Krzewy i krzewinki, Lublin 2022.

Taras Bożena, 2013, Agresja. Studium semantyczno-pragmatyczne, Rzeszów: Wydawnictwo URz.

Wierzbicka Anna, 1971, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Wierzbicka Anna, 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Witosz Bożena, 2010, O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej, „tekst i dyskurs – text und diskurs”, nr 3, s. 9–25.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2024.36.149
Date of publication: 2024-08-09 22:16:19
Date of submission: 2023-08-10 08:17:27


Statistics


Total abstract view - 55
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 54

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2024 Marta Nowosad-Bakalarczyk

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.