JOY in the linguistic perspective: problems of comparative semantic research

Agnieszka Mikołajczuk

Abstract


The article discusses the tenets of comparative semantic research on the names of emotions in the domain of joy. The author follows Renata Grzegorczykowa’s idea of a subjective nature of emotions and their dependence on particular languages and cultures. She then proposes to ground the research not in concepts associated with specific lexical items in a given language (e.g. the English happiness) but in a general conceptual invariant around which lexicosemantic fields of emotions terms are organized. To justify this approach, the author refers to the difficulties in comparing the results of research on different languages as well as the problems involved in translation. It is necessary to distinguish and address various levels of abstraction in understanding lexical concepts of emotions; it is also crucial to analyze their modelling in discourse. Therefore, apart from lexicographic data, which show what is possible, use is made of texts, which contain realizations of these
 potentialities. A combination of the structural linguistic approach with the cognitive linguistic approach facilitates a fuller understanding of the phenomena being investigated, which is illustrated with a schematic characterization of selected portions of the linguistic view of the Polish radość (joy).

Keywords


joy; comparative research; values; cultural semantics

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Bartmiński Jerzy, 2006, O pojęciu językowego obrazu świata, [w:] Bartmiński Jerzy, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 11--21.

Bartmiński Jerzy, 2011, Uczucia na warsztacie lingwisty: Agnieszka Mikołajczuk, Obraz radości we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2009, 357 s., „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 23, s. 239--243.

Bartmiński Jerzy, Chlebda Wojciech, 2008, Jak badać językowo-kulturowy obraz świata Słowian i ich sąsiadów?, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 20, s. 11--27.

Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska Stanisława, 1998, Profile a podmiotowa interpretacja świata, [w:] Profilowanie w języku i w tekście, red. Jerzy Bartmiński, Ryszard Tokarski, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 211--224.

BNC: British National Corpus – BNC Simple Search: http://www.natcorp.ox.ac.uk/ [data dostępu: luty 2012].

Boski Paweł, 2009, Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Buttler Danuta, 1977, Grupa semantyczna przymiotników polskich o znaczeniu `pozostający w związku z radością’, „Prace Filologiczne” XXVII, s. 271--286.

Buttler Danuta, 1978, Łączliwość przymiotników o znaczeniu `związany z radością’, „Prace Filologiczne” XXVIII, s. 207--221.

Ekman Paul, 1992, An argument for basic emotions, „Cognition and Emotion” 6 (3/4), s. 169--200.

Ekman Paul, 2003, Sixteen enjoyable emotions, „Emotion Researcher” 18, s. 6--7.

Gajda Stanisław, 2005, Język – językoznawstwo – polonistyka, [w:] Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów, Kraków, 22--25 września 2004, red. Małgorzata Czermińska, t. 1, Kraków: Universitas, s. 28--39.

Goleman Daniel, 1997, Inteligencja emocjonalna, tłum. A. Jankowski, Media Rodzina of Poznań, Poznań.

Grzegorczykowa Renata, 1996, Badania semantyczno-porównawcze w aspekcie diachronicznym (na przykładzie słowiańskich przymiotników przestrzennych), [w:] Semantyka a konfrontacja językowa 1, red. Violetta Koseska-Toszewa, Danuta Rytel-Kuc, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 217--226.

Grzegorczykowa Renata, 1999, Z badań nad porównawczą semantyką leksykalną: nazwy `tęsknoty’ w różnych językach, [w:] Semantyka a konfrontacja językowa 2, red. Zbigniew Greń, Violetta KoseskaToszewa, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 199--204.

Grzegorczykowa Renata, 2009a, Błogosławieni czy szczęśliwi? (Uwagi w związku z nowym tłumaczeniem Błogosławieństw), [w:] Język religijny dawniej i dziś (w kontekście teologicznym i kulturowym) IV. Materiały z konferencji, Gniezno 22--24 września 2008, red. Paweł Bortkiewicz, Stanisław Mikołajczak, Małgorzata Rybka, Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne, s. 369--378.

Grzegorczykowa Renata, 2009b, Punkty dyskusyjne w rozumieniu pojęcia językowego obrazu świata – widziane z perspektywy badań porównawczych. „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 21, s. 15--29.

Grzegorczykowa Renata, 2011, Jeszcze o rozumieniu JOS-u w perspektywie badań porównawczych: Problem inwariantu pojęciowego, „Etnolingwistyka” 23, s. 217--225.

Grzegorczykowa Renata, w druku, Postulowane kroki badawcze, dokonywane przy badaniu porównawczym językowych obrazów określonych pojęć w ramach programu EUROJOS, s. 1.

ISJP -- Inny słownik języka polskiego PWN, red. Mirosław Bańko, t. 1--2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.

Kapuściński Ryszard, 2006, Ten Inny, Kraków: Znak.

Kim Renata, Bartman Katarzyna, 2008, Uwierzyliśmy w swoje możliwości. Rozmowa [z Januszem Czapińskim], „Dziennik” 13.02.2008, s. 14.

KJP PWN -- Korpus Języka Polskiego PWN [wersja średnia], Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, [dostęp: styczeń–luty 2004].

Kövecses Zoltan, 1998, Are there any emotion-specific metaphors?, [w:] Speaking of emotions. Conceptualisation and expression, red. Angeliki Athanasiadou, Elżbieta Tabakowska, Berlin--New York: Mouton de Gruyter, s. 127--151.

Kövecses Zoltan, 2008, The conceptual structure of happiness and pain, [w:] Reconstructing pain and joy: linguistic, literary, and cultural perspectives, red. Chryssoula Lascaratou, Anna Despotopoulou, Elly Ifantidou, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, s. 17--34.

Lakoff George, 1987, Woman, fire, and dangerous things. What categories reveal about the mind, Chicago--London: The University of Chicago Press.

Longman dictionary of contemporary English. New edition, reprint, Warszawa: PWN, 1989.

mb, 2008, Zdobywamy szczęścia szczyty, „Charaktery” 3 (134), s. 23.

Mikołajczuk Agnieszka, 2007, Uczucia „w rodzaju radości” w świetle danych języka polskiego (radość, szczęście, zadowolenie, wesołość), [w:] Fenomen radości, red. Anna Grzegorczyk, Jan Grad, Paulina Szkudlarek, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 45--73.

Mikołajczuk Agnieszka, 2008, O metaforycznej konceptualizacji radości i szczęścia w języku polskim w kontekście porównawczym (wybrane zagadnienia), [w:] Pojęcie. Słowo. Tekst, red. Renata Grzegorczykowa, Krystyna Waszakowa, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 45--59.

Mikołajczuk Agnieszka, 2009, Obraz radości we współczesnej polszczyźnie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.

Mikołajczuk Agnieszka, 2010, Obraz uczuć z rodziny radości w wybranych słownikach współczesnego języka polskiego, [w:] Słowa – kładki, na których spotykają się ludzie różnych światów, red. Iwona Burkacka, Radosław Pawelec, Dorota ZdunkiewiczJedynak, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, s. 127--146.

Mikołajczuk Agnieszka, 2011, Mówiąc o uczuciach: między naturą i kulturą. O podstawach konceptualizacji uczuć w kontekście semantycznych badań porównawczych, „Etnolingwistyka. Problemy języka i kultury” 23, s. 67--82.

Mikołajczuk Agnieszka, 2012, A cross-linguistic perspective (Polish vs. English) on the conceptualisation of zadowolenie (satisfaction/being glad, contentment, pleasure), [w:] Dynamicity in emotion concepts, Łódź: Studies in Language, vol. 25, red. Paul A. Wilson, Frankfurt am Main: Peter Lang, s. 325--347.

NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego: http://nkjp.pl/ [data dostępu: 2010].

Nowakowska-Kempna Iwona, 1986, Konstrukcje zdaniowe z leksykalnymi wykładnikami predykatów uczuć, Katowice: Uniwersytet Śląski.

Nowakowska-Kempna Iwona, 1995, Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Prolegomena, Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie.

Nowakowska-Kempna Iwona, 2000, Konceptualizacja uczuć w języku, cz. 2, Data, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.

Oatley Keith., Jenkins Jennifer M., 2003, Zrozumieć emocje, tłum. Józef Radzicki (rozdz. 9), Jacek Suchecki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

PWN OXFORD 2005: PWN OXFORD Słownik angielsko-polski / polsko-angielski. English – Polish / Polish – English Dictionary, red. Jadwiga LindeUsiekniewicz, Philip G. Smith, t. 1--2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Shweder Richard A., Haidt Jonathan, 2005, Psychologia kulturowa emocji – od starożytności po czasy współczesne, [w:] Psychologia emocji, red. Michael Lewis, Jeannette M. HavilandJones, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 504--524.

SJPD: Słownik języka polskiego (CD-ROM), red. Witold Doroszewski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.

SJPSz: Słownik języka polskiego, red. Mieczysław Szymczak, t. 1--3, wyd. 7 zm. i popr., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.

Stanisławski Jan, 1990, Wielki słownik angielsko-polski / polsko-angielski z suplementem. The great English – Polish / Polish – English dictionary supplemented, t. 1--4, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Stefanowitsch Anatol, 2004, Happiness in English and German: A metaphorical-pattern analysis, [w:] Language, culture and mind, red. Michel Achard, Suzanne Kemmer, Stanford, California: CSLI Publications, s. 137--149.

Strelau Jan (red.), 2006, Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2: Psychologia ogólna, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz, t. 1--4, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.

Wierzbicka A., 1971, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne, Warszawa: Wiedza Powszechna.

Wierzbicka Anna, 1999a, Emotions accross languages and cultures: diversity and universals, Cambridge: Cambridge University Press.

Wierzbicka Anna, 1999b, Język – umysł – kultura. Wybór prac, red. Jerzy Bartmiński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wierzbicka Anna, 2004, `Happiness’ in cross-linguistic cross-cultural perspective, Warszawa: „Dœdalus” Spring, s. 34--43 [także w: „Slovo a smysl. Word Sense” 2007, R. IV, t. 8, s. 69--83].

Wierzbicka Anna, 2007, Słowa klucze. Różne języki – różne kultury, tłum. Izabela DurajNowosielska, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Zimbardo Philip G., 2000, Nieśmiałość. Co to jest? Jak sobie z nią radzić?, tłum. Anna Sikorzyńska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2013.25.219
Date of publication: 2013-01-05 00:00:00
Date of submission: 2015-09-07 00:34:37


Statistics


Total abstract view - 794
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 1240

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2015 Agnieszka Mikolajczuk

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.