Studenci w dobie „Solidarności” (1980–1981). Wizja reformy uniwersytetów w Polsce w świetle materiałów łódzkiego strajku studenckiego

Streszczenie w języku polskim

Podjęty temat chronologicznie i problemowo nawiązuje do dziejów Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W latach 1980–1981 ruch społeczny „Solidarność” spowodował w Polsce fundamentalne zmiany. Te niezwykle dynamiczne przemiany dotyczyły także środowiska studenckiego. Studenci zaczęli wypowiadać się na temat kondycji państwa polskiego i kierunków jej naprawy. Szczególnie szeroka koncepcja reform powstała podczas strajku studenckiego w Łodzi. Protest rozpoczął się 21 stycznia i trwał do 18 lutego 1981 roku. Ten długotrwały strajk o charakterze okupacyjnym był okresem wyjątkowo dużej aktywności młodzieży akademickiej w sferze programowej (postulaty, hasła na plakatach, opinie wymieniane w dyskusjach). Z czasem starannie wyselekcjonowane postulaty stały się przedmiotem negocjacji z komisją reprezentującą rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Z przedstawionych żądań i dyskusji na ich temat wyłania się studencka wizja uczelni (szkolnictwa wyższego) jako instytucji autonomicznej, której kierunki funkcjonowania miały być ustalane wspólnie przez poszczególne elementy środowiska akademickiego (profesorów, młodszych naukowców, studentów). Uniwersytety uzyskały autonomię organizacyjną, dydaktyczną i finansową. Natomiast studenci zyskali znaczną swobodę w kształtowaniu własnej ścieżki dydaktycznej (duża elastyczność w doborze zajęć, dostosowanie seminariów i kursów specjalistycznych do zainteresowań, usunięcie tzw. zajęć ideologicznych). Oprócz tego młodzież akademicka wykazała chęć korzystania ze swobody działania w niezależnej organizacji. Ponadto zakładano, że zreformowany uniwersytet będzie funkcjonował w sposób wolny i nieskrępowany – bez presji ze strony milicji i tajnych służb oraz bez ograniczeń spowodowanych przez cenzurę. Na tej podstawie można powiedzieć, że studenci polscy w latach 1980–1981 stworzyli poważny program reformy uniwersytetów i naprawy Polski.