Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Żydzi i kwestia żydowska w raportach kijowskich generał-gubernatorów w latach 1864–1878
Streszczenie w języku polskim
W artykule omówiono i poddano analizie poświęcone społeczności żydowskiej fragmenty raportów kijowskich generał-gubernatorów z lat 1864–1872. Raporty te są bardzo ważnym, ale mało do tej pory wykorzystywanym źródłem do historii Kraju Południowo-Zachodniego (gubernie: kijowska, podolska i wołyńska). W pierwszych latach po powstaniu styczniowym najważniejszym zadaniem dla rosyjskiej administracji na tym terenie było prowadzenie działań zmierzających do osłabienia wpływów polskich. Kwestia żydowska zeszła więc na dalszy plan. Dopiero generał-gubernator Aleksander Dondukow-Korsakow poświęcił jej więcej uwagi, obawiając się, aby wiodącego miejsca w gospodarce kraju, po osłabieniu wpływów polskich, nie zajęli Żydzi. Analiza raportów dowodzi, że wszyscy generał-gubernatorzy uważali Żydów za grupę oderwaną od reszty społeczeństwa i żyjącą na jego koszt. Główną przyczynę tej sytuacji widzieli w specyfice żydowskiej religii. Uważali, że kluczem do rozwiązania kwestii żydowskiej może być likwidacja Strefy Osiedlenia i zezwolenie Żydom na zamieszkiwanie na terenie całego Cesarstwa Rosyjskiego. Zawarte w raportach opinie i propozycje jednak nie miały dużego wpływu na politykę państwa rosyjskiego wobec Żydów w tym okresie.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła archiwalne
Centralnyj derzhavnyj istorychnyj arhiv Ukrainy, m. Kyiv: f. 442, op. 48, spr. 330.
Gosudarstvennyj Arhiv Rossijskoj Federacii: f. 109, op. 2a, d. 719; f. 678, op. 1, d. 624.
Rossijskij Gosudarstvennyj Istoricheskij Arhiv: f. 932, op. 1, d. 950; f. 932, op. 1, d. 156; f. 932, op. 1, d. 160; f. 1263, op. 1, d. 3146; f. 1263, op. 1, d. 3206; f. 1263, op. 1, d. 3224; f. 1267, op. 1, d. 9.
Źródła drukowane
Chubinskij P.P., Trudy jetnografichesko-statisticheskoj jekspedicii v Zapadno-russkij kraj, snarjazhennoj Imeratorskim russkim geograficheskim obshhestvom. Jugo-Zapadnyj otdel, t. 7, vyp. 1, Evrei; Poljaki; Plemena nemalorusskogo proishozhdenija; Malorussy: (Statistika, sel'skij byt, jazyk), SPb. 1872.
Literatura
Asaf D., Sagiv G., Hasidizm v carskoj Rossii: istoricheskie i socialnye aspekty, [w:] Istorija evrejskogo naroda v Rossii, t. 2: Ot razdelov Polshi do padenija Rossijskoj imperii, red. I. Lure, Moskva 2017.
Borodij A.I., Zemlevladenie i zemlepolzovanie evreev na territorii Pravoberezhnoj Ukrainy v XIX – nachale XX vv., „Estestvenno-gumanitarnye issledovanija” 2014, № 1.
Bovua D., Gordiev uzel Rossijskoj imperii: Vlast, shljahta i narod na Pravoberezhnoj Ukraine (1793–1914), Moskva 2011.
Kagal v Rossii, [w:] Evrejskaja jenciklopedija Brokgauza i Efrona, t. 9, SPb. 1911.
Klier J.D., Imperial Russia’s Jewish Question: 1855–1881, Cambridge 1995.
Klier J.D., Razvitie zakonodatelstva o evrejah v Rossijskoj imperii (1772–1881), [w:] Istorija evrejskogo naroda v Rossii, t. 2: Ot razdelov Polshi do padenija Rossijskoj imperii, red. I. Lure, Moskva 2017.
Komissija po ustrojstvu byta evreev, [w:] Evrejskaja jenciklopedija Brokgauza i Efrona, t. 9, SPb. 1911.
Legieć J., Generał-gubernator jako kreator polityki rosyjskiej w guberniach zachodnich po powstaniu styczniowym (na przykładzie generał-gubernatorów kijowskich: Nikołaja Annienkowa i Aleksandra Bezaka), [w:] Dzieje biurokracji, red. T. Bykowa, A. Górak, J. Legieć, t. 7, Lublin 2018.
Legieć J., Latawiec K., Depolonizacja Ziem Zabranych (1864–1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja, t. 2: Prawobrzeżna Ukraina. Czasy Annienkowa i Bezaka (1864–1868), Kielce 2018.
Ljubchenko V., Jevrei u skladi Rosijskoi imperii, [w:] Narysy z istorii ta kultury jevreiv Ukrainy, Kyiv 2005.
Madzharov A.S., Ponomareva E.L., Socialnaja istorija Sibiri 50–80-h gg. XIX v. v materialah vsepoddannejshih otchetov general-gubernatorov, „Izvestija Irkutskogo gosudarstvennogo universiteta. Serija «Istorija»” 2015, vol. 14.
Malahov V.A., Socialno-politicheskoe polozhenie evrejskogo naselenija v regionah. Rossijskoj imperii, Moskva 2015 (na prawach rękopisu).
Norkina E.S., A.M. Dondukov-Korsakov i evrejskij vopros v Rossijskoj imperii, „Tirosh. Trudy po iudaike, slavistike, orientalistike” 2019, vyp. 19.
Orshanskij I.G., Russkoe zakonodatelstvo o evrejah, SPb. 1877.
Pogrebinska I.M., Pravove ta ekonomichne stanovyshhe jevreiv v Ukraini (kinec XIX pochatok XX st.), „Ukrainskyj istorychnyj zhurnal” 1996, № 4.
Polishhuk Ju., Nacionalni menshyny Pravoberezhzhja Ukrainy u konteksti etnichnoi polityky Rosijskoi imperii (kinec XVIII – pochatok XX stolittja), Kyiv 2012.
Razdorskij A.I., Minakov A.S., Ob izuchenii i publikacii otchetov gubernatorov Velikogo Knjazhestva Finljandskogo (k postanovke zadachi), „Vestnik Sankt-Peterburgskogo Universiteta” 2014, ser. 2, vyp. 2.
Rogger H., Jewish Policies and Right-Wing Politics in Imperial Russia, Oxford 1986.
Samarcev I.G., Jevrei v Ukraini da pochatok XX st., „Ukrainskyj istorychnyj zhurnal” 1994, № 4.
Sekirinskij S., Rossijskie general-gubernatory („oblechennye doveriem i lichno izvestnye imperatoru”), „Problemy teorii i praktiki upravlenija” 2001, № 5.
Shandra V., General-gubernatorstva v Ukraini: XIX–pochatok XX stolittja, Kyiv 2005.
Shandra V., Problemy upravlinnja Pravoberezhnoju Ukrainoju: Kyivske general-gubernatorstvo za O.M. Dondukova-Korsakova (u 1869–1878 rr.), „Problemy istorii Ukrai'ny XIX – pochatku XX st.” 2003, № 6.
Wiech S., Urząd generał-gubernatora w Rosji i w Królestwie Polskim, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2007, t. 59, nr 1.
Zapadnye okrainy Rossijskoj imperii, red. M. Dolbilov, A. Miller, Moskva 2006.
Netografia
Rosenthal H., Penn S., Beginnings of the Community, www.jewishencyclopedia.com/articles/11660-odessa [dostęp: 1.06.2021].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2021.76.155-179
Data publikacji: 2021-12-31 14:52:42
Data złożenia artykułu: 2021-08-06 16:34:45
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Jacek Legieć
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.