Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Pozycja kobiet z rodzin rycerskich w dzielnicy krakowsko-sandomierskiej w okresie rozbicia dzielnicowego
Streszczenie w języku polskim
W artykule postawiono pytania: Jaka była pozycja prawna kobiet z warstwy rycerskiej w okresie rozbicia dzielnicowego w księstwie krakowsko-sandomierskim oraz jakie były losy tych kobiet? Podstawę do wnioskowania stanowiły dokumenty powstałe w Małopolsce w omawianym okresie, w których wzmiankowane są kobiety. Występowały one w nich najczęściej z mężami lub jako wdowy, dokonując nadań głównie na rzecz Kościoła, bądź były wzmiankowane w związku ze sprawą, która ich dotyczyła. W świetle znanych dokumentów należy stwierdzić możliwość rozporządzania własnością majątkową przez kobiety w dzielnicy krakowsko-sandomierskiej w okresie rozbicia dzielnicowego. Niektóre kobiety pojawiają się w kilku dokumentach, zwykle dotyczących tej samej sprawy.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła
Bullarium Poloniae, eds. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, vol. 1, Romae 1982.
Długosz J., Roczniki czyli kroniki Sławnego Królestwa Polskiego, przeł. J. Mrukówna, ks. 7, Warszawa 2009.
Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII w., wyd. B. Ulanowski, Kraków 1887.
Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława, t. 1, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1874.
Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. 2, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1886.
Kodeks dyplomatyczny Polski, t. 1, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, J. Bartoszewicz, Warszawa 1847.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1877.
Kronika halicko-wołyńska. Kronika Romanowiczów, przeł., wstęp i kom. D. Dąbrowski, A. Jusupović, Kraków–Warszawa 2017.
Kronika wielkopolska, przeł. K. Abgarowicz, wyd. B. Kürbis, Warszawa 1965.
Kronika wielkopolska, wyd. B. Kürbis, „Monumenta Poloniae Historica. Nova series”, t. 8, Warszawa 1970.
Latopis halicko-wołyński, [w:] Polnoje sobranije russkich lietopisiej, t. 2, Moskwa 1962.
Mistrz Wincenty (tzw. Kadłubek), Kronika polska, przeł. i oprac. B. Kürbis, Wrocław 1996.
Nowy kodeks dyplomatyczny Mazowsza, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, współudział K. Pacuski, H. Wajs, cz. 2: Dokumenty z lat 1248–1355, Wrocław 1989.
Preussisches Urkundenbuch, Bd. 1, Lfg. 1, wyd. R. Philippi, Königsberg 1882.
Rocznik kapituły krakowskiej, [w:] Najdawniejsze roczniki krakowskie i kalendarz, wyd. Z. Kozłowska-Budkowa, „Monumenta Poloniae Historica. Nova series”, t. 5, Warszawa 1978.
Rocznik małopolski (Kodeks królewiecki, Kodeks Kuropatnickiego, kodeks lubiński, Kodeks szamotulski), wyd. A. Bielowski, „Monumenta Poloniae Historica”, t. 3, Lwów 1878.
Rocznik miechowski, wyd. A. Bielowski, „Monumenta Poloniae Historica”, t. 2, Lwów 1872.
Rocznik Traski, wyd. A. Bielowski, „Monumenta Poloniae Historica”, t. 2, Lwów 1872.
Vita sanctae Salomeae Reginae Halicensis, wyd. W. Kętrzyński, „Monumenta Poloniae Historica”, t. 4, Lwów 1884.
Zbiór dokumentów małopolskich, t. 1, wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kurasiowa, Wrocław 1962.
Zbiór dyplomów klasztoru mogilskiego przy Krakowie, wyd. E. Janota, Kraków 1865.
Zbiór ogólny przywilejów i spominków mazowieckich, t. 1, wyd. J.K. Kochanowski, Warszawa 1919.
Literatura
Bieniak J., Doliwowie w XIII w. Przesłanki późniejszej świetności rodu w Królestwie Polskim ostatnich Piastów, [w:] idem, Polskie rycerstwo średniowieczne. Wybór pism, Kraków 2002.
Bieniak J., Pakosław Stary, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 25, Wrocław 1980.
Bieniak J., Polska elita polityczna XII wieku (Część III). Arbitrzy książąt – Krąg rodzinny Piotra Włostowica, [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, red. S.K. Kuczyński, t. 4, Warszawa 1990.
Bobowski K., Ze studiów nad dokumentami i kancelaria Bolesława Wstydliwego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia IX” 1965, nr 36.
Bogucka M., Białogłowa w dawnej Polsce, Warszawa 1998.
Buskie legendy, http://atrakcje.busko.pl/artykul/2/buskie-legendy [dostęp: 24.04.2019].
Chojnacki A., Dwie wersje „Rocznika Miechowskiego” i jego nieznana kontynuacja (w świetle analizy „Miechovi” Samuela Nakielskiego), „Hereditas Monasteriorum” 2012, nr 1.
Cmoch L., Historia Klasztoru Norbertanek w Busku, „Buskie Źródła – 710 lat Buska-Zdroju” 1997, z. 2.
Deptuła C., Wielkopolska rodzina monarsza błogosławionej Jolenty a niektóre problemy biografii księżnej, [w:] Święci nie przemijają. Materiały z sympozjum naukowego o błogosławionej Jolendzie z okazji 700-lecia jej śmierci, Gniezno 8–9 X 1999, Gdańsk 2002.
Gumowski M., Sprawa braniborska w XII w. Cz. II. Jaksa, „Slavia Occidentalis” 1929, t. 8.
Jedynak Z., Dzieje parafii Uniejów, www.charsznica.info/index.php?option=com_content&task=view&id=49&Itemid=65 [dostęp: 7.05.2019].
Jurek T., Ślub z obcym. Żony i córki niemieckich rycerzy na Śląsku w XIII i XIV w., [w:] Kobieta i rodzina w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych, red. Z.H. Nowak, A. Radzimiński, Toruń 1998.
Jurek T., Wędrowni rycerze i ich damy. Małżeństwa obcych rycerzy na Śląsku w XIII i XIV w., [w:] Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy, red. A. Gąsiorowski, Poznań 1995.
Klapisch-Zuber Ch., Kobieta i rodzina, [w:] Człowiek średniowiecza, red. J. Le Goff, Warszawa 2000.
Klemenski M.A., Romanowiczówna klaryską w Skale – na marginesie rozważań o księżniczkach w klasztorach w średniowieczu, „Societas Historicorum” 2017, nr 73.
Kołacz-Chmiel M., Mulier honesta et laboriosa. Kobieta w rodzinie chłopskiej późnośredniowiecznej Małopolski, Lublin 2018.
Korwin S., Stosunki Polski z Ziemią Świętą, Warszawa 1958.
Kowalska B., Święta Kinga. Rzeczywistość i legenda. Studium źródłoznawcze, Kraków 2008.
Kozłowska-Budkowa Z., Dzierżko, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 6, Wrocław 1948.
Kozłowska-Budkowa Z., Dzierżykraj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 6, Wrocław 1948.
Kürbis B., Żywot bł. Salomei jako źródło historyczne, [w:] Studia historica w 35-lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego, Warszawa 1958.
Labuda G., Jaksa z Kopanicy; Jaksa z Miechowa, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 10, Wrocław 1962–1964.
Lalik T., Sandomierskie we wcześniejszym średniowieczu. Prowincja, księstwo, województwo, [w:] Studia sandomierskie, red. T. Wąsowicz, J. Pazdura, Warszawa 1967.
Lisiewicz Z., O obsadzaniu stolic biskupich w Polsce, Lwów 1892.
Łozowski P., Stan badań nad kobietami w miastach późnośredniowiecznych na ziemiach polskich, „Przeszłość Demograficzna Polski” 2015, t. 37, nr 1.
Łygas M., Grdeń W., Winiarski M., Małopolska droga św. Jakuba, Pruszków 2010.
Maliniak J., Kobieta w hierarchii urzędniczej średniowiecznego miasta (na przykładzie pisarki miejskiej), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1999, t. 4, nr 4.
Michalski M., Kobiety i świętość w żywotach trzynastowiecznych księżnych polskich, Poznań 2004.
Mosingiewicz K., Jeszcze o zagadce Jaksy, „Roczniki Historyczne” 1986, t. 52.
Mularczyk J., Dobór i rola świadków w dokumentach śląskich do końca XIII w., Wrocław 1977.
Niezgoda C., Błogosławiona Jolenta wpośród Arpadów i Piastów, Kraków 2002.
Pac G., Kobiety, asceza i władza nad ciałem w późniejszym średniowieczu, „Przegląd Historyczny” 2009, t. 100, nr 3.
Piekosiński F., Rycerstwo polskie wieków średnich, Kraków 1901.
Pluta E., Abbies, Prories, Mother. The Position of a Mother Superior on Selected Examples of Female Convents in the Medieval Lesser Poland Region, [w:] Kobieta niepoznana na przestrzeni wieków, red. A. Obara-Pawłowska, A. Miączewska, D. Wróbel, Lublin 2017.
Pobóg-Lenartowicz A., Aktywność kobiet w życiu społeczno-gospodarczym średniowiecznego Śląska, [w:] Kobiety o kobietach. Studia i szkice. Średniowiecze i czasy nowożytne, red. W. Zawitkowska, Rzeszów 2010.
Pobóg-Lenartowicz A., Energiczne, władcze, pobożne. Księżniczek i księżnych opolskich portret prawie własny, Opole 2016.
Radzimiński A., Kobieta w dokumentach papieskich późnego średniowiecza, www.academia.edu/9062571/Kobieta_w_dokumentach_papieskich_późnego_średniowiecza [dostęp: 4.01.2019].
Rajman J., Dominus – comes – princeps. Studium o Jaksach w XII w., „Studia Historyczne” 1990, t. 33.
Rusak F., Rycerz Dzierżko i jego testament, „Buskie Źródła – 710 lat Buska-Zdroju” 1997, z. 2.
Semkowicz W., Nieznany testament Tomasza II, biskupa wrocławskiego (1270–1292), „Collectanea Theologica” 1936, t. 17, nr 1–2.
Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, red. T. Jurek, cz. 4, www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=25686 [dostęp: 7.05.2019].
Smoliński M., Mirosława – księżna pomorska, regentka i dyplomatka, [w:] Kobiety i władza w czasach dawnych, red. B. Czwojdrak, A.A. Kluczek, Katowice 2015.
Spors J., Uwagi nad genezą urzędu wojewody dzielnicowego w Polsce XII i początku XIII w., „Przegląd Historyczny” 1991, t. 82.
Śliwiński B., Rycerstwo kujawskie a biskupstwo włocławskie w XIII w. Kontakty majątkowe, „Zapiski Historyczne” 1984, t. 49.
Teterycz-Puzio A., …domina et princeps… Władza księżnych na ziemiach polskich w XIII w. w świetle dokumentów, [w:] Kobiety i władza w czasach dawnych, red. B. Czwojdrak, A.A. Kluczek, Katowice 2015.
Teterycz-Puzio A., Konrad I Mazowiecki. Kniaź wielki lacki (1187/89 – 31 sierpnia 1247), Kraków 2019.
Teterycz-Puzio A., Na rozstajnych drogach. Mazowsze i Małopolska w latach 1138–1313, Słupsk 2012.
Teterycz-Puzio A., Piastowskie księżne regentki. O utrzymanie władzy dla synów (koniec XII w. – początek XIV w.), Kraków 2016.
Teterycz-Puzio A., Polscy krzyżowcy. Fascynująca historia wędrówek Polaków do Ziemi Świętej, Poznań 2017.
Urzędnicy łęczyńscy, sieradzcy i wieluńscy XIII–XV wieku. Spisy, oprac. J. Bieniak, A. Szymczakowa, red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1985.
Urzędnicy małopolscy XII–XV wieku. Spisy, oprac. J. Kurtyka, T. Nowakowski, F. Sikora, A. Sochacka, P.K. Wojciechowski, B. Wyrozumska, red. A. Gąsiorowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Wiesiołowski J., Zmiana pozycji społecznej kobiety w średniowiecznej Polsce, [w:] Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy. Prace ofiarowane Profesor Alicji Karłowskiej-Kamizowej, red. A. Gąsiorowski, Poznań 1999.
Wojciech-Masłowska G., Między strachem a miłością. Jakich kobiet mężczyźni bali się w średniowieczu, [w:] Scriptura Kustos memoriae. Prace historyczne, red. D. Zydorek, Poznań 2010.
Wojciechowski P.K., Rozmowa Elżbiety z Racławą. Przyczynek do dziejów rodu Gryfitów w pierwszej połowie XIII w., [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, red. S.K. Kuczyński, t. 5, Warszawa 1992.
Wójcik M.L., Ród Gryfitów do końca XIII w. Pochodzenie, genealogia, rozsiedlenie, Wrocław 1993.
Wyrozumski J., Goworek, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław 1959–1960.
Wyrozumski J., Marek, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 19, Wrocław 1974.
Zabłocki W., Grzymisława Ingwarówna, księżna krakowsko-sandomierska, Kraków 2012.
Żmudzki P., Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny, Warszawa 2000.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2019.74.75-95
Data publikacji: 2019-12-30 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2019-10-21 11:46:05
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Agnieszka Teterycz-Puzio
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.