Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Opis drogi do Wilna Marii Magdaleny od Zbawiciela, Anny Żaboklickiej, lubelskiej karmelitanki bosej. Pierwszy polski kobiecy diariusz podróżny z 1638 roku
Streszczenie w języku polskim
Przedmiotem artykułu jest przedstawienie pierwszego polskiego diariusza podróżnego kobiety, lubelskiej karmelitanki bosej – Marii Magdaleny od Zbawiciela (Anny Żaboklickiej), która wyruszyła z Lublina w podróż na Litwę w 1638 w celu założenia nowego klasztoru karmelitanek bosych. Jest to wyjątkowy w historii memuarystyki i piśmiennictwa kobiecego tekst, należący do pisarstwa użytkowego. Jego przedstawienie w kontekście diarstyki uzupełnia lukę w badaniach nad literaturą staropolską. Rękopis zawiera zapis podróży do Wilna. Manuskrypt łączy elementy kobiecego, prywatnego doznawania i opisu świata z głębokim przeświadczeniem o istotności misji rozszerzania zakonu karmelitańskiego i budowania jego statusu przez piśmiennictwo historiograficzne. Dziennik karmelitanki stał się początkiem kroniki klasztoru wileńskiego. Manuskrypt ukazany został w kontekście pamiętnikarstwa staropolskiego ze szczególnym wskazaniem cech diariuszy podróżnych. Tekst adresowany był do zbiorowości zakonnej. Materiał przeanalizowano pod kątem struktury, elementów świata przedstawionego, informacji kulturowych interesujących dla autorki (zwłaszcza kulinariów litewskich i podlaskich).
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Sources
Archiwum Prowincji Karmelitów Bosych, Archiwum Karmelitanek Bosych Wileńskich, MS 22.
Biblioteka Karmelitanek Bosych, Księga fundacyj klasztorów karmelitanek bosych Prowincyjej Polskiej Ducha Świętego, MS 255.
Jaroszewicz, Florian. (1767). Matka świętych Polska albo żywoty świętych, błogosławionych, wielebnych, świątobliwych, pobożnych Polaków i Polek wszelkiego stanu i kondycyi, każdego wieku od zakrzewionej w Polszcze chrześcijańskiej wiary osobliwą życia doskonałością słynących. Kraków: Stanisław Stachowicz.
Klasztory karmelitanek bosych w Polsce, na Litwie i Rusi. Ich początek i tułactwo w czasie rozruchów wojennych w XVII wieku. Rzecz osnuta na kronikach klasztornych. Wilno. (1900). Kraków: Czas.
Kronika klasztoru karmelitanek bosych pw. św. Józefa w Lublinie. (2012). Poznań: Flos Carmeli.
O Fundacyjach Zakonu i Klasztorów Karmelitów i Karmelitanek Bosych świętej Teresy obojga fundatorki. (1623). Kraków: Maciej Andrzejowczyk.
Pilsztynowa z Rusieckich, Regina Salomea. (1957). Proceder podróży i życia mego awantur. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Stanisławska (Zbąska), Anna. (1935). Transakcyja abo opisanie całego życia jednej sieroty. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Teresa od Jezusa. (2010). Autobiografia mistyczna i inne pisma. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
References
Borek, Piotr. (2012). O polskim pamiętnikarstwie doby baroku. Rekonesans. In: Piotr Borek (ed.), Z dziejów staropolskiego pamiętnikarstwa. Przekroje i zbliżenia (pp. 31–52). Kraków: Collegium Columbinum.
Cebrian, Barco Lorena. (2016). Literature Female Travel: The Vision of Spain Throughout Six Foreign Writers. European Scientific Journal, 12(32), pp. 54–78.
Czyż, Anna Sylwia. (2017). Kaplice św. Kazimierza i Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny przy katedrze wileńskiej oczami karmelitanek bosych – nierozpoznane źródło z 1638 roku. Saeculum Christianum, 24, pp. 162–169.
Dziechcińska, Hanna. (1990). Podróż w druku i rękopisie. In: Hanna Dziechcińska (ed.), Staropolska kultura rękopisu (pp. 113–122). Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
Dziechcińska, Hanna. (1991). O staropolskich dziennikach podróży. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Dziechcińska, Hanna. (1998). Diariusz. In: Teresa Michałowska, Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Barbara Otwinowska (eds.), Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – renesans – barok (p. 164). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Dziechcińska, Hanna. (1999). Pamiętniki czasów saskich. Od sentymentalizmu do sensualizmu. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
Dziechcińska, Hanna. (2003). Świat i człowiek w pamiętnikach trzech stuleci: XVI–XVII–XVIII. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Gil, Czesław. (1999). Słownik polskich karmelitanek bosych 1612–1914. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
Grupiński, Wojciech. (2005). Wewnątrz: rzecz o „Autobiografii mistycznej” Marianny Marchockiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Kaczorowski, Włodzimierz, Dydyński, Paweł. (2006). Reprezentacja Mazowsza i Podlasia wśród elektorów Władysława IV Wazy w 1632 roku. Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego, 9(2), pp. 273–303.
Kluczwajd, Katarzyna. (2000). Tempus tene. Zegary mechaniczne w Polsce. Toruń: Muzeum Okręgowe.
Krzywy, Roman. (2001). Od hodoeporikonu do eposu peregrynackiego. Studium z historii i form literackich. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Wydział Polonistyki. Instytut Literatury Polskiej.
Krzywy, Roman. (2012). Funkcje komunikacyjne staropolskiego pamiętnika. Na przykładzie zapisków moskiewskich Stanisława Niemojewskiego. In: Piotr Borek (ed.), Z dziejów staropolskiego pamiętnikarstwa. Przekroje i zbliżenia (pp. 125–141). Kraków: Collegium Columbinum.
Lubas-Bartoszyńska, Regina. (1983). Style wypowiedzi pamiętnikarskiej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
MacCarthy, Bridget G. (1994). The Female Pen: Women Writers and Novelists, 1621–1818. New York: New York University Press.
Mączak, Antoni. (1998). Odkrywanie Europy. Podróże w czasach renesansu i baroku. Gdańsk: Novus Orbis.
Nowicka-Struska, Anna. (2014). Dom i świat. Prywatność domu klasztornego w świetle kroniki karmelitanek bosych klasztoru św. Józefa w Lublinie i tekstów regulujących ich życie w Karmelu. In: Mariola Jarczykowa, Renata Ryba (eds.), W kręgu rodziny i prywatności. Sarmackie theatrum (pp. 187–208). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Nowicka-Struska, Anna. (2015). Listy w kręgu kulturowym karmelitanek bosych w XVII i XVIII wieku. Ze studiów nad rękopisami z Biblioteki Karmelitanek Bosych. In: Marceli Olma, Piotr Borek (eds.), Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej. T 5: Stulecia XVI–XIX. Nowa perspektywa historycznoliteracka (pp. 193–214). Kraków: Collegium Columbinum.
Nowicka-Struska, Anna. (2016). Duchowość i piśmiennictwo karmelitańskie w Polsce XVII i XVIII wieku. In: Alina Nowicka-Jeżowa (ed.), Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku. Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości (pp. 344–393). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Nowicka-Struska, Anna. (2019). Za murami klasztoru. Historiografia lubelskich karmelitanek bosych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 2(53), pp. 79–114.
Partyka, Joanna. (2004). „Żona wyćwiczona”. Kobieta pisząca w kulturze XVII wieku. Warszawa: IBL PAN.
Rybicka, Elżbieta. (2014). Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas.
Rytel, Jadwiga. (1962). „Pamiętniki” Paska na tle pamiętnikarstwa staropolskiego: szkic z dziejów prozy narracyjnej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sajkowski, Alojzy. (1964). Nad staropolskimi pamiętnikami. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Targosz, Karolina. (2002). Piórem zakonnicy. Kronikarki w Polsce XVII wieku o swoich zakonach i swoich czasach. Kraków: Czuwajmy.
Trzynadlowski, Jan. (1961). Struktura relacji pamiętnikarskiej. In: Zygmunt Czerny, Henryk Markiewicz, Jan Nowakowski, Mieczysława Romankówna, Kazimierz Wyka (eds.), Księga pamiątkowa ku czci Stanisława Pigonia (pp. 572–587). Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2020.38.2.27-51
Data publikacji: 2020-12-29 08:16:28
Data złożenia artykułu: 2020-06-30 16:53:16
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Anna Nowicka-Struska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.