Wyślij tekst przez e-mail 
Demokracja – wybrane aspekty problemów definicyjnych i argumentacyjnych
Streszczenie w języku polskim
Niniejszy artykuł jest przeglądem głównych problemów definicyjnych i argumentacyjnych debaty nad demokracją. W pracy przedstawiono złożoność pojęcia demokracji oraz analizie poddano główne argumenty w dyskusji na temat fundamentalnych zasad, na których opierają swoją działalność współczesne państwa. Odwołano się ponadto do wskaźników jakości demokracji, w oparciu o najnowsze raporty Freedom House: „Freedom in the world 2022” oraz Economist Group: „Democracy Index 2021”, które służą określaniu poziomu demokracji w poszczególnych państwach, pokazując jednocześnie postępujące tendencje odwrotu od demokracji w różnych regionach na świecie. Celem artykułu było usystematyzowanie wiedzy w obszarze głównych problemów definicyjnych i argumentacyjnych debaty nad demokracją i zasadami demokratycznymi. Potwierdzając jednocześnie tezę, że ustrój polityczny danego państwa jest demokratyczny w takim stopniu, w jakim realizowane są w nim fundamentalne zasady charakterystyczne dla krajów demokratycznych w postaci: suwerenności narodu, pluralizmu politycznego, podziału władzy i zasady państwa prawa. Przy czym w XXI wieku możemy zaobserwować nasilenie niebezpiecznego trendu – instrumentalnego podejścia do stosowania zasad demokratycznych oraz nadużywania słowa demokracja, które stało się użytecznym hasłem pomagającym realizować interesy polityczne i gospodarcze.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Agamben, G. 2012. Pojęcie demokracji – uwagi wstępne, [w:] G. Agamben, A. Badiou, D. Bensaid, W. Brown, J. Nancy, J. Ranciere, K. Ross, S. Zizek, Co dalej z demokracją?, tłum. M. Kowalska, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
Alford, R. R., Friedland, R. 1985. Powers of Theory: Capitalism, the State, and Democracy, Cambridge University Press, Cambridge. DOI : https://doi.org/10.1017/CBO9780511598302.
Antoszewski, A. 1998. Współczesne teorie demokracji, „Studia z Teorii Polityki”, nr 2003.
Antoszewski, A. 2016. Współczesne teorie demokracji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
Antoszewski, A., Herbut, R. 2001. Systemy polityczne współczesnego świata, Arche, Gdańsk.
Arystoteles, 2006. Polityka, tłum. L. Piotrowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa.
Banaszak, B. 2004. Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Wolters Kluwer, Kraków.
Bellamy, R. 1999. Liberalism and Pluralism: Towards A Politics of Compromise, Routledge, London.
Bichta, T., Podolak, M., Żmigrodzki, M. 2009. Zasady konstytucyjno-prawne państw demokratycznych, [w:] Współczesne systemy polityczne, M. Żmigrodzki, B. Dziemidok-Olszewska (red.), Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Burns, A. I., Markman, S. J. 1987. Understanding Separation of Powers, „Pace Law Review”, vol. 7 (3).
Bush, S. 2015. The Taming of Democracy Assistance. Why Democracy Promotion Does Not Confront Dictators, Cambridge University Press, Cambridge. DOI : https://doi.org/10.1017/CBO9781107706934.
Ceaser, J. W. 1992. Liberal Democracy and Political Science, Johns Hopkins University Press, Baltimore.
Dahl, R. A. 1982. Dilemmas of Pluralist Democracy, Yale University Press, New Haven.
Dahl, R. A. 1995. Demokracja i jej krytycy, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Dahl, R. A. 2000. O demokracji, tłum. M. Król, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Dahl, R. A., Stinebrickner, B. 2007. Współczesna analiza polityczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Diamond, L. J. 2003. Defining and Developing Democracy, [w:] The Democracy Sourcebook, R. A. Dahl, I. Shapiro, J. A. Cheibub (red.), The MI T Press, Cambridge.
Ferejohn, J., Pasquino, P. 2010. Demokracja i rządy prawa, [w:] Demokracja i rządy prawa, J. M. Maravall, A. Przeworski (red.), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Fishkin, J. 1991. Democracy and Deliberation, Yale University Press, New Haven.
Freedom House, 2022. Freedom in the world 2022, https://freedomhouse.org/sites/default/files/20 22-02/
FIW _2022_PDF_Booklet_Digital_Final_Web.pdf. 2 (dostęp: 20.09.2022).
Giddens, A. 2006. Sociology, Polity Press, New York.
Goldwin, R., Kaufman, A. 1986. Separation of Powers—Does It Still Work?, AEI Press, Washington.
Grugel, J. 2002. Democratization. A Critical Introduction, Palgrave, New York.
Guzek, D., Grzesiok-Horosz, A. 2021. Political Will and Media Law: A Poland Case Analysis, „East European Politics and Societies”, vol. 36 (4). DOI : https://doi.org/10.1177/08883254211049514.
Hajder, K., Musiał-Karg, M., Górny, M. 2020. Konsekwencje pandemii COVID-19: Państwo i społeczeństwo, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, Poznań.
Held, D. 1996. Models of Democracy, Stanford University Press, Stanford.
Huntington, S. P. 1995. Trzecia fala demokratyzacji, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Iqbal Dar, A., Sayed, J. A. 2017. The Evolution of State Sovereignty: A historical overview, „International Journal of Humanities and Social Science Invention”, vol. 6 (8).
Ishiyama, J. T. 2012. Comparative Politics: Principles of Democracy and Democratization, Willey-Blackwell, Chichester. DOI : https://doi.org/10.1002/9781444397130.
Januszek, H. 2007. Przedmowa do wydania polskiego, [w:] P. Vidal-Naquet, J. P. Vernant, J. P. Brisson, E. Brisson, Zrozumieć demokrację i obywatelskość. Dziedzictwo grecko-rzymskie, Wydawnictwo PWN , Warszawa.
Jeżewski, J.2015. Idea demokracji w przekształceniach ustrojowych samorządu terytorialnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. LXXVII , z. 3. DOI : https://doi.org/10.14746/rpeis.2015.77.3.6.
Katz, R.S. 1997. Democracy and Elections, Oxford University Press, New York. DOI : https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195044294.001.0001.
Kobyliński, A. 2015. Argumentacja filozoficzna w sporze o sztuczne zapłodnienie we Włoszech w latach 2004–2014, „Studia Ecologiae et Bioethicae”, nr 13. DOI : https://doi.org/10.21697/seb.2015.13.2.04.
Król, M. 1989. Słownik demokracji, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Kużelewska, E., Tomaszuk, M. 2022. European human rights dimension of the online access to cultural heritage in times of the COVID-19 outbreak, „International Journal for the Semiotics of Law”, vol. 35(3). DOI: https://doi.org/10.1007/s11196-020-09712-x.
Kuźniar, R. 1990. System zachodni w stosunkach międzynarodowych: czynniki sprawcze ewolucji, Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, Warszawa.
Leśniczak, R. 2020. Idea sekularyzmu w polskiej kampanii parlamentarnej 2019 roku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia”, vol. 27(1). DOI : https://doi.org/
17951/k.2020.27.1.171-189.
Leśniczak, R. 2022. News coverage of Christian churches and other religious bodies dealing with the Covid-19 pandemic: An analysis of newspapers in German and English, “Church, Communication and Culture”, vol. 7(1). DOI: https://doi.org/10.1080/23753234.2022.2030242.
Maravall, J. M., Przeworski, A. 2003. Democracy and the Rule of Law, Cambridge University Press, Cambridge. DOI : https://doi.org/10.1017/CBO9780511610066.
Menkiszak, M. 2014. Doktryna Putina: Tworzenie koncepcyjnych podstaw rosyjskiej dominacji na obszarze postradzieckim, „Komentarze OSW ”, nr 131.
Møller, J., Skaaning, S. 2013. Democracy and Democratization in Comparative Perspective Conceptions, conjunctures, causes, and consequences, Routledge, New York. DOI : https://doi.org/10.4324/9780203083994.
Mollers, C. 2013. The Three Branches: A Comparative Model of Separation of Powers, Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199602117.001.0001.
Morlino, L. 2010. Rule of Law and Democracy, Brill, Leiden. DOI: https://doi.org/10.1163/ej.9789004181694.i-215.
Morlino, L. 2012. Changes for Democracy: Actors, Structures, Processes, Oxford University Press, Oxford.
Mouffe, Ch. 2005. Paradoks demokracji, tłum. W. Jach, M. Kamińska, A. Orzechowski, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu, Wrocław.
Nowotarski, B. 2020/2021. Covidowe dyktatury i covidowe demokracje, „Rocznik Strategiczny”, vol. 26.
Oniszczuk, Z. 2011. Mediatyzacja polityki i polityzacja mediów. Dwa wymiary wzajemnych relacji, „Studia Medioznawcze”, nr 4 (47).
Osiewicz, P. 2022. Estonia: From Neo-militant Towards Quasi-militant Democracy?, [w:] Neo-militant Democracies in Post-communist Member States of the European Union, J. Rak, R. Bäcker (eds.), Routledge, New York. DOI : https://doi.org/10.4324/9781003245162-3.
Podolak, M., Żmigrodzki, M. 2009. System polityczny i jego klasyfikacje, [w:] Współczesne systemy polityczne, M. Żmigrodzki, B. Dziemidok-Olszewska (red.), Wydawnictwo PWN , Warszawa.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 217 A (III ) przyjęta i proklamowana w dniu 10 grudnia 1948 r.
Pridham, G. 1995. Transitions to Democracy, Aldershot, Dartmouth.
Przeworski, A. 2010. Democracy and the Limits of Self-Government, Cambridge University Press, Cambridge. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511778490.
Przeworski, A., Alvarez, M. E., Cheibub, J. A., Limongi, F. 2000. Democracy and Development: Political Institutions and Well-being in the World, 1950–1990, Cambridge University Press, New York.
DOI : https://doi.org/10.1017/CBO9780511804946.
Rak, J., Bäcker R. (eds.) 2022. Neo-militant Democracies in Post-communist Member States of the European Union, Routledge, New York. DOI : https://doi.org/10.4324/9781003245162.
Rakner, L., Menocal, A., Fritz, V. 2007. Democratisation’s Third Wave and the Challenges of Democratic Deepening: Assessing International Democracy Assistance and Lessons Learned, Overseas Development
Institute, London.
Remarks on the 20th Anniversary of the National Endowment for Democracy, [w:] Public Papers of the Presidents of the United States: George W. Bush, Book II , 2003, United States Government Printing
Office, Washington.
Reynolds, A. 2002. The architecture of democracy: constitutional design, conflict management, and democracy, Oxford University Press, New York. DOI : https://doi.org/10.1093/0199246467.001.0001.
Sasińska-Klas, T. 2014. Mediatyzacja a medializacja sfery publicznej, „Zeszyty Prasoznawcze”, t. 57, nr 2 (218).
Sartori, G. 1994. Teoria demokracji, tłum. P. Amsterdamski, D. Grinberg, Wydawnictwo PWN , Warszawa.
Schumpeter, J. 2003. Capitalism, Socialism & Democracy, Routledge, New York.
Schwab, K. 2016. The Fourth Industrial Revolution, World Economic Forum, Geneva.
Sharp, G. 2013. Od dyktatury do demokracji drogi do wolności, tłum. A. Karolak, Fundacja Wolność i Pokój, Warszawa.
Sørensen, G. 2008. Democracy and Democratization: Processes and Prospects in a Changing World, Westview Press, Boulder.
Sparrow, J. 2017. Can democracy survive the fourth industrial revolution? Should it?, https://www.theguardian.com/sustainable-business/2017/jan/11/can-democracy-survive-the-fourth-industrial-revolution-should-it (dostęp: 20.09.2022).
Sroka, A. 2015. Jakość demokracji – jako nowy obszar badań w naukach politycznych, „e-Politikon”, nr XIV.
Stankiewicz, W. J. 2010. Demokracja w teorii i praktyce, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Szewczak, W. 2010. Jak zmierzyć demokrację? Teoretyczne i metodologiczne podstawy budowy skal demokracji politycznej w politologii porównawczej, „Przegląd Politologiczny”, nr 4.
Szewczak, W. 2011. Jak zmierzyć demokrację? Skale pomiaru demokracji politycznej stosowane w politologii porównawczej, „Przegląd Politologiczny”, nr 1.
Tansey, O. 2009. Regime-Building: Democratization and International Administration, Oxford University Press, New York. DOI : https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199561032.001.0001.
The Economist Group, 2022. A new low for global democracy, www.economist.com/graphic-detail/2022/02/09/a-new-low-for-global-democracy (dostęp: 20.09.2022).
The Economist Group, 2022.Democracy Index 2021, www.eiu.com/n/campaigns/democracy-index-2021/#mktoForm_anchor (dostęp: 20.09.2022).
The Economist Group, 2022. Global democracy has a very bad year, www.economist.com/graphic-detail/2021/02/02/global-democracy-has-a-very-bad-year (dostęp: 20.09.2022).
Tilly, C. 2007. Democracy, Cambridge, University Press Cambridge.
Tocqueville de, A. 1994. Dawny ustrój i rewolucja, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
Transcript: Vladimir Putin’s Televised Address on Ukraine, 2022, www.bloomberg.com/news/articles/2022-02-24/full-transcript-vladimir-putin-s-televised-address-to-russia-on-ukraine-feb-24 (dostęp:
09.2022).
Waldron, J. 2008. The Concept and the Rule of Law, „Georgia Law Review”, vol. 43.
Waśko-Owsiejczuk, E. 2018. Miejsce Rosji w polityce bezpieczeństwa USA w XXI wieku w kontekście zacieśniania współpracy rosyjsko-chińskiej, „Krakowskie Studia Międzynarodowe”, nr 3.
Waśko-Owsiejczuk, E. 2020. Disinformation and fear propaganda as justification of the war on terror during George W. Bush’s presidency, [w:] Disinformation and Digital Media as a Challenge for Democracy,
European Integration and Democracy Series, G. Terzis, D. Kloza, E. Kużelewska, D. Trottier (red.), Intersentia, Cambridge. DOI : https://doi.org/10.1017/9781839700422.013.
Wiatr, J. 1999. Socjologia wielkiej przemiany, Krajowa Agencja Promocyjna, Warszawa.
Włodkowska-Bagan, A. 2013. Rywalizacja mocarstw na obszarze poradzieckim, Difin, Warszawa.
Wojtaszczyk, K. A. 2000. Współczesne systemy polityczne, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Wolfsfeld, G., Segev, E., Sheafer, T. 2013. Social Media and the Arab Spring: Politics Comes First, „The International Journal of Press/Politics”, nr 18 (2). DOI : https://doi.org/10.1177/1940161212471716.
Zając, J. 2010. Role Unii Europejskiej w regionie Afryki Północnej w Bliskiego Wschodu, Wydawnictwo UW, Warszawa. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323510109.
Zięba, R. 2017. Promocja demokracji przez Zachód we wschodniej części Europy w XXI wieku, „Rocznik Integracji Europejskiej”, nr 11. DOI : https://doi.org/10.14746/rie.2017.11.6.
Zięba, R. 2018. The Euro-Atlantic Security System in the 21st Century. From Cooperation to Crisis, Springer, Cham. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-79105-0.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2022.29.2.21-38
Data publikacji: 2023-03-17 10:48:45
Data złożenia artykułu: 2022-10-18 13:01:10
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Ewelina Waśko-Owsiejczuk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.