Kwestia nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej na tle praw mniejszości narodowych i etnicznych w okresie rządów Prawa i Sprawiedliwości w Polsce w latach 2015–2023

Paweł Popieliński

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest ukazanie problematyki upolitycznienia nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej w okresie rządów Prawa i Sprawiedliwości (PiS) w Polsce w latach 2015–2023 na tle praw mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce i stosunków między Polską a RFN. Zostaną przedstawione prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce na przykładzie mniejszości niemieckiejm oraz proces rozwoju szkolnictwa dla mniejszości niemieckiej i nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej. A następnie uwaga zostanie skupiona na ukazaniu meandrów problemu upolitycznienia nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej we wspomnianym okresie. W artykule postawiono hipotezę, że w okresie rządów PiS w latach 2015–2023 ograniczanie zagwarantowanych praw dla mniejszości niemieckiej przez obcięcie subwencji oświatowej dla tej mniejszości narodowej oraz zmniejszenie lekcji języka niemieckiego jako języka mniejszości stało się narzędziem polityki polskiej wobec państwa niemieckiego w kwestii Polonii w RFN. Posługiwanie się w polityce ograniczaniem zagwarantowanych praw dla danej mniejszości jest nieetyczne i łamaniem prawa – polskiego i międzynarodowego. Przy powstaniu tego artykułu autor korzystał z metody instytucjonalno-prawnej, krytycznej analizy treści oraz wieloletniego monitoringu szkolnictwa i praw mniejszości niemieckiej w Polsce.


Słowa kluczowe


prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, mniejszość niemiecka w III RP, edukacja, szkolnictwo mniejszości niemieckiej w Polsce, nauczanie języka niemieckiego, stosunki polsko-niemieckie

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Fleming, M. 2003. The Limits of the German Minority Project in Post-communist Poland: Scale, Space and Democratic Deliberation, „Nationalities Papers”, 31 (4), ss. 391–411. DOI:10.1080/0090599032000152915.

Janusz, G. 2022. Opinia w sprawie zmniejszenia środków finansowych przeznaczonych na realizację zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości niemieckiej (opinia przygotowana 14 lutego 2022 pro publico bono), Lublin. (Materiał w posiadaniu autora)

Jończy, R., Łukaniszyn-Domaszewska, K. 2014. Wpływ ludności pochodzenia niemieckiego oraz organizacji mniejszości niemieckiej na regionalny rozwój społeczno-gospodarczy. Wybrane zagadnienia (ze szczególnym uwzględnieniem województwa opolskiego), Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Gliwice–Opole.

Kein Durchbruch. Warschau: Deutsche Minderheit zu Gesprächen beim Bildungsministerium. 2022, „Wochenblatt.pl”, nr 11 (1562).

Kryszałowicz, L. 2021. Bierzmy przykład z Nidzicy. Nasz raport. Język niemiecki jako ojczysty w szkołach 2020, „Mitteilungsblatt”, nr 2.

Pogorzała, E. 2015. Kontrowersje wokół nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej w Polsce po 1989 roku – podtrzymywanie tożsamości narodowej czy nauka języka obcego, „Rocznik Polsko-Niemiecki”, nr 23, ss. 150–168. DOI: https://doi.org/10.35757/RPN.2015.23.07.

Popieliński, P. 2020. Mniejszość niemiecka w III Rzeczypospolitej Polskiej (1989–2019) w procesie integracji ze społeczeństwem większościowym, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.

Rabagliati, A. 2001. A Minority Vote. Participation of the German and Belarusian Minorities within the Polish Political System 1989–1999, Nomos, Kraków.

Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 4 lutego 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, Dz.U. 2022 poz. 276.

RPO o ograniczeniu nauki języka niemieckiego, 2022, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-premier-mein-jez-niemiecki-ograniczenia?fbclid=IwAR006LOZN8Ax-HLhZ2k8ooxi4aHmvQdZqV99E4Pblkz5oAfbTeYFE_PdJZk (dostęp: 24.06.2023).

ru. 2022. Wenige Worte – aber weitreichende Konsequenzen, „Wochenblatt.pl“, nr 6 (1557).

Sejm: 43:0 gegen weitere Mittelkürzungen Kowalskis k. o., 2022, „Wochenblatt.pl“, nr 49 (1600).

Sejm obcina fundusze dla mniejszości niemieckiej, 2021, https://wiadomosci.wp.pl/sejm-obcina-fundusze-dla-mniejszosci-niemieckiej-6716507490167648a (dostęp: 22.09.2023).

Sejm przyjął budżet na 2022 r. Subwencja dla JST wyniesie 77,7 mld zł, 2021, https://samorzad.pap.pl/kategoria/aktualnosci/sejm-przyjal-budzet-na-2022-r-subwencja-dla-jst-wyniesie-777-mld-zl (dostęp:26.09.2023).

Stanowisko Polskiej Sieci Federalnej ds. Partycypacji i Spraw Społecznych w Niemczech w sprawie planowanego obcięcia subwencji oświatowej dla grup uznanych Ustawą z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, Berlin, 15.12.2021. Materiał w posiadaniu autora.

Urban R. 2021. Schritte unternommen, „Wochenblatt.pl”, nr 46 (1545).

Urban R. 2021a. Kein Freifahrtschein, „Wochenblatt.pl”, nr 46 (1545).

Urban R. 2022. Bildung: Ab dem kommenden Schuljahr gibt es Deutsch als Minderheitensprache nur eine Stunde pro Woche, „Wochenblatt.pl”, nr 34 (1585).

Urban R. 2022a. Schnelle Reaktion, „Wochenblatt.pl”, nr 7 (1558).

Urban R. 2024. Lekcje powrócą, https://wochenblatt.pl/pl/rueckkehr-des-unterrichts/?fbclid=IwAR0TPi77LN7XYkMdLXCFoomp0jUW-GlmOzA20FNeMxRZZF4z0aWgUL5cDtk (dostęp: 22.03.2024).

Urban T. 1993. Deutsche in Polen Geschichte und Gegenwart einer Minderheit, C.H. Beck, München.

Wolff S., Cordell K. 2010. Ethnic Germans as a Language Minority in Central and Eastern Europe. Legislative and Policy Frameworks in Poland, Hungary and Romania, [w:] Minority Languages in

Europe. Framework, Status, Prospects, G. Hogan-Brun, S. Wolff (red.), Palgrave Macmillan, New York.

Zur Situation des Polnischunterrichten in der Bundesrepublik Deutschland (Beschluss der Kultursministerkonferenz vom 22.08.1991 i d.F. vom 26.11.2020), 2020, https://www.kmk.org/fileadmin/veroeffentlichungen_

beschluesse/1991/1991_08_22-Situation_Polnischunterricht.pdf (dostęp: 26.09.2023).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2024.31.2.89-105
Data publikacji: 2024-12-28 19:30:20
Data złożenia artykułu: 2023-11-09 12:13:27


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Paweł Popieliński

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.