Seksualność dziecka z niepełnosprawnością intelektualną z perspektywy bioekologicznej Urie Bronfenbrennera

Klaudia Wos, Ditta Baczała

Streszczenie w języku polskim


Seksualność nie wynika z naszego wyboru, tylko jest naturalną częścią życia każdego człowieka. Każda jednostka ma prawo do przeżywania i rozwijania własnej seksualności, niezależnie od płci, wieku, orientacji seksualnej czy niepełnosprawności. W przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną seksualność jest sferą drugorzędną, wypieraną przez stan niepełnosprawności i rehabilitację. W artykule postawiono tezę, że seksualność dziecka z niepełnosprawnością intelektualną została wyeliminowana przez stan niepełnosprawności. Występuje w związku z tym zjawisko „bezpłciowości” dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. W opracowaniu opisano także uwarunkowania rozwoju seksualności dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w perspektywie bioekologicznego modelu rozwoju człowieka Urie Bronfenbrennera.

Słowa kluczowe


niepełnosprawność intelektualna; seksualność dziecka; model bioekologiczny; rozwój człowieka

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Baczała D., Błajet P., Przyborowska B., Rubacha K. (2019). Intymność, rozwój, edukacja. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Bernert D. (2011). Sexuality and disability in the lives of women with intellectual disabilities. Sexuality & Disability, 29, s. 129–141. DOI: https://doi.org/10.1007/s11195-010-9190-4

Błajet P. (2018). Zdrowie i seks seniorów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Bronfenbrenner U. (1994). Ecological models of human development. Readings on the Development of Children, 2(1), s. 37–43.

Bronfenbrenner U. (2005). The Bioecological Theory of Human Development. W: U. Bronfenbrenner (ed.), Making Human Beings Human: Bioecological Perspectives on Human Development (s. 3–15). Thousand Oaks: Sage Publications.

Buchnat M., Waszyńska K. (2016). Oczekiwania rodziców wobec edukacji seksualnej dzieci i młodzieży z lekką niepełnosprawnością intelektualną. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 13, s. 103–123. DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2016.13.06

Carroll J.L. (2013). Sexuality Now: Embracing Diversity. Belmont: Wadsworth Publishing.

Darragh J., Reynolds L., Ellison C., Bellon M. (2017). Let’s talk about sex: How people with intellectual disability in Australia engage with online social media and intimate relationships. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 11(1), art. 9. DOI: https://doi.org/10.5817/CP2017-1-9

Dąbkowski M., Dąbkowska M. (2014). Badanie zachowań seksualnych dzieci i młodzieży – problemy etyczne i metodologiczne. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 14(2), s. 106–111. DOI: https://doi.org/10.15557/PiPK.2014.0014

DeLamater J.D., Friedrich W.N. (2002). Human sexual development. The Journal of Sex Research, 39(1), s. 10–14. DOI: https://doi.org/10.1080/00224490209552113

Długołęcka A. (2014). Rozwój psychoseksualny dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością ruchową i intelektualną. W: Z. Lew-Starowicz, K. Waszyńska (red.), Przemiany seksualności w społeczeństwie współczesnym. Teoria i rzeczywistość (s. 231–249). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Eastgate G. (2008). Sexual health for people with intellectual disability. Salud Publica Mex, 50(2), s. 255–259. DOI: https://doi.org/10.1590/S0036-36342008000800019

Elias J., Ryan A. (2011). A review and commentary on the factors that influence expressions of sexuality by older people in care homes. Journal of Clinical Nursing, 20, s. 1668–1676. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2010.03409.x

Emens E.F. (2009). Intimate Discrimination: The State’s Role in the Accidents of Sex and Love. Harvard Law Review, 122(5), s. 1307–1402. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.1694174

Fornalik I. (2014). Edukacja seksualna osób z niepełnosprawnością intelektualną. W poszukiwaniu właściwego modelu. W: Z. Lew-Starowicz, K. Waszyńska (red.), Przemiany seksualności w społeczeństwie współczesnym. Teoria i rzeczywistość (s. 149–169). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Gałecki P., Bobińska K. (2013). Seksualność osób niepełnosprawnych intelektualnie. Medycyna po Dyplomie, 9, s. 12–16.

Grabowska M. (2007). Stereotypy płci we wczesnej dorosłości. Wybrane uwarunkowania. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.

Haffner D.W. (2004). From Diapers to Dating. New York: Newmarket Press.

Healy E., McGuire B.E., Evans D.S., Carley S.N. (2009). Sexuality and personal relationships for people with an intellectual disability. Part I: Service-user perspectives. Journal of Intellectual Disability Research, 53, s. 905–912. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2009.01203.x

Izdebski Z. (2007). Rodzice dziecka niepełnosprawnego intelektualnie wobec jego seksualności. W: A. Ostrowska (red.), O seksualności osób niepełnosprawnych (s. 25–37). Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.

Kijak R. (2009). Seks i niepełnosprawność. Doświadczenia seksualne osób z niepełnosprawnością intelektualną. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Kijak R. (2011). Oblicza seksualności osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 4, s. 5–8.

Komorowska-Pudło M. (2015). Wychowanie seksualne w ujęciu holistycznym. Roczniki Pedagogiczne, 7(3), s. 67–91. DOI: https://doi.org/10.18290/rped.2015.7(43).3-4

Krzemińska D. (2019). Być parą z niepełnosprawnością intelektualną. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Leutar Z., Mihokovic M. (2007). Level of knowledge about sexuality of people with mental disabilities. Sexuality & Disability, 25(3), s. 93–109. DOI: https://doi.org/10.1007/s11195-007-9046-8

Lew-Starowicz Z., Szczerba K. (1995). Nowoczesne wychowanie seksualne. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza.

Marciniak-Madejska N. (2013). Życie dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną – problematyczność realizacji potrzeby seksualności i niezależności w perspektywie rozwoju tożsamości. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 2, s. 115–131. DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2013.2.06

Mesman G.R., Harper S.L., Edge N.A., Brandt T.W., Pemberton J.L. (2019). Problematic Sexual Behavior in Children. Journal of Pediatric Health Care, 33(3), s. 323–331. DOI: https://doi.org/10.1016/j.pedhc.2018.11.002

Ostrowska A. (2007). Rola seksualności w życiu osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 3, s. 3–17.

Otrębski W., Czusz A. (2013). Osoby z niepełnosprawnością intelektualną wobec własnej seksualności. W: R. Kijak (red.), Seksualność – niepełnosprawność – rzeczywistość. Współczesne konteksty badawcze w problematyce seksualności człowieka z niepełnosprawnością (s. 229–238). Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.

Parchomiuk M. (2016). Seksualność człowieka z niepełnosprawnością intelektualną. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Pieńkowska E., Izdebska A. (2008). Praca z młodymi ludźmi z obniżoną sprawnością intelektualną w aspekcie ich seksualności. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 7(1), s. 105–119.

Schaafsma D., Kok G., Stoffelen J.M.T., Curfs L.M.G. (2017). People with Intellectual Disabilities Talk About Sexuality: Implications for the Development of Sex Education. Sexuality and Disability, 35, s. 21–38. DOI: https://doi.org/10.1007/s11195-016-9466-4

Schalock R.L., Borthwick-Duffy S.A., Bradley V.J., Buntinx W.H.E., Coulter D.L., …, Yeager M.H. (2010). Intellectual Disability: Definition, Classification and Systems of Supports. Washington: AAIDD.

Shakespeare T. (1996). Disability, identity and difference. W: C. Barnes, G. Mercer (eds.), Exploring the Divide: Illness and Disability (s. 94–113). Leeds, The Disability Press.

Stoffelen J.J.M.T. (2018). Sexuality and intellectual disability. Maastricht: Universitaire Pers Maastricht. https://doi.org/10.26481/dis.20180711js

Twardowski A. (2005). Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie (s. 21–31). Warszawa: WSiP.

Zielona-Jenek M., Chodecka A. (2010). Jestem dziewczynką, jestem chłopcem. Jak wspomagać rozwój seksualny dziecka? Gdańsk: GWP.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/pe.2020.4.47-57
Data publikacji: 2021-03-29 09:42:47
Data złożenia artykułu: 2020-06-08 21:52:55


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1337
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 1954

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Klaudia Wos, Ditta Baczała

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.