Zmiany w systemach wyborczych państw Europy Środkowej i Wschodniej
Streszczenie w języku polskim
Należy zwrócić uwagę na ciągłe dokonywanie zmian w prawie wyborczym w omawianej grupie państw. Obejmowały one następujące elementy prawa wyborczego: zamiana systemu hybrydowego (mieszanego) na proporcjonalny (Bułgaria w 1991 roku), zmiany formuły przeliczania głosów (Rumunia w 1992, Republika Czeska w 2000), zmiany w strukturze okręgów wyborczych (Węgry w 2011, Bułgaria w 2001, Republika Czeska w 2000 i 2002, Słowacja w 1998). Zmianie często ulegały klauzule zaporowe dla pojedynczych ugrupowań i – szczególnie – dla koalicji wyborczych. Szczególnym przypadkiem była nowelizacja prawa wyborczego w Republice Czeskiej w 2000 roku oraz w Republice Słowackiej w 1998 roku, które zakończyły się orzeczeniami Sądu Konstytucyjnego (odpowiednio w 1999 roku w Słowacji i 2001 w Republice Czeskiej). Zmiany w prawie wyborczym – prawie zawsze – odbywały się w toku walki pomiędzy stronnictwami partyjnymi. W przypadku czeskim w 2000 roku, słowackim w 1998 roku oraz węgierskim w 2011 roku dokonywano ich, aby utrudnić alternację władzy w państwie.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Law CCIII on Election of Members of Parliament, Magyar Kőzlőny, nr 165 /2011.
Konstytucja Republiki Bułgarii z 12 lipca 1991 roku – D. W. nr 56/1991.
Monitorul Oficial al. României, 1989, nr 9. Dekret-ustawa z dnia 31 grudnia 1989 roku o rejestrowaniu i funkcjonowaniu partii politycznych i organizacji społecznych w Rumunii, [w:] Nowe akty ustrojowe Rumunii. Prawno-porównawcze zagadnienia prawa konstytucyjnego, red. R. Chruściak, Warszawa 1990.
Monitorul Oficial al. României, 1990, nr 35. Dekret-ustawa z dnia 14 marca 1990 roku o wyborach parlamentu i prezydenta, [w:] Nowe ordynacje wyborcze Bułgarii, Czechosłowacji, NRD, Rumunii i Węgier. Materiały prawno-porównawcze, Warszawa 1990.
Nowe ordynacje wyborcze Bułgarii, Czechosłowacji, NRD, Rumunii i Węgier. Materiały prawno-porównawcze, Biblioteka Sejmowa, Warszawa 1990.
Ustawa zasadnicza Węgier z 25 IV 2011 r., oprac. W. Brodziński, Warszawa 2012.
Publikacje wtórne
Agh A., The Politics of Central Europe, Sage, London 1998.
Antoszewski A., Partie polityczne w Europie Środkowej i Wschodniej, Wyższa Szkoła Zarządzania i Biznesu, Wrocław–Poznań 2005.
Antoszewski A., Władza ustawodawcza, [w:] A. Antoszewski, R. Herbut, Systemy polityczne współczesnej Europy, PWN, Warszawa 2006.
Bankowicz M., Systemy władzy państwowej Czechosłowacji i Czech, PIT, Kraków 1998.
Barański M., Czyż A., Słowacja, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej. Ustrój, organy władzy, partie polityczne, red. M. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005, wyd. II.
Brodziński W., Parlament Rumunii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002.
Brodziński W., Prawo wyborcze do parlamentu Republiki Węgier, [w:] Prawo wyborcze do parlamentu w wybranych państwach europejskich, red. Grabowska, Księgarnia Akademicka, Kraków 2006.
Brodziński W., System konstytucyjny Rumunii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2006.
Brodziński W., System konstytucyjny Węgier, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003.
Brodziński W., Ustawa zasadnicza Węgier…, [w:] Aktualne problemy reform konstytucyjnych, red. S. Bożyk, Wydawnictwo Temida 2, Białystok 2012.
Bryndas W., Rumunia, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej. Ustrój, organy władzy, partie polityczne, red. M. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005, wyd. II.
Bugaj M., Zgromadzenie Krajowe- Parlament Republiki Węgierskiej, [w:] Parlamenty państw europejskich, red. J. Czajowski, M. Grzybowski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2005.
Burakowski A., System polityczny współczesnej Rumunii, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2014.
Bureš J., Charvát J., Just P., Štefek M., Česká demokracie po roce 1989. Institucionálni základy českého politického systemu, Grada, Praha 2012.
Cet etrange post-communisme. Rupture et transition en Europe centrale et orientale, eds. G. Mink, J.Ch. Szurek, Presses du C.N.R.S, Paris 1992.
Ceterechi I., Les problémes institutionnels de la transition en Roumanie, „Revue d’Etudes Comparatives Est-Ouest”, 1992, vol. 23, no. 4.
Chmielewski G., Rada Narodowa Republiki Słowackiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2011.
Chmielewski G., System konstytucyjny Słowacji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2014.
Ciągwa J., Rada Narodowa Republiki Słowackiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998.
Czyż A., Kubas S., Czechy i Słowacja. Politologiczne studium wspólnej i oddzielnej państwowości, Remar, Katowice 2012.
Czyż A., Kubas S., Doświadczenia węgierskiej transformacji ustrojowej – od Jánosa Kádára do Viktora Orbána, Remar, Katowice 2011.
Donath H., Parlament Republiki Węgierskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1993.
Drinoczi T., Nowy węgierski system wyborczy, „Studia Wyborcze”, 2012, t. 13.
Dziemidok-Olszewska B., Bichta T., System polityczny Rumunii, [w:] Systemy polityczne państw bałkańskich, red. M. Podolak, T. Bichta, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2012.
Dziemidok-Olszewska B., System polityczny Rumunii, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. M. Żmigrodzki, W. Sokół, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005.
Dziemidok-Olszewska B., System polityczny Węgier, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. M. Żmigrodzki, W. Sokół, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005.
Europa Środkowo-Wschodnia w procesie globalizacji i integracji, red. T. Wallas, UAM, Poznań 2003.
Fejtő F., La fin des démocraties populaires. Les chemis di post-communisme, Seuil, Paris 1992.
Gebethner S., Niedoskonałe wolne wybory w Środkowej i Wschodniej Europie: lata 1989–1990, [w:] Wybory i narodziny demokracji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, red. J. Raciborski, Scholar, Warszawa 1991.
Glajcar R., Krysieniel K., Węgry, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej. Ustrój, organy władzy, partie polityczne, red. M. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005, wyd. II.
Górowska B., Parlament Republiki Bułgarii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1992.
Holmes L., The Post-Communism. An Introduction, Polity Press, Durham 1997.
Jirásková V., Skotnicki K., Parlament Republiki Czeskiej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2009.
Jackowicz J., Bułgaria: od rządów komunistycznych do demokracji parlamentarnej: 1988–1991, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1992.
Jak wybierano parlamenty Węgier, NRD i Czecho-Słowacji, „Rzeczpospolita”, 16 IV 1991.
Jaskiernia J., Ewolucja systemów wyborczych – doświadczenia Polski, [w:] Demokracja, parlament i systemy wyborcze, red. M.A. Griffith-Traversy, Vizja Press, Warszawa 2007.
Karp J., Prawo wyborcze do parlamentu Republiki Bułgarii, [w:] Prawo wyborcze do parlamentu w wybranych państwach europejskich, red. S. Grabowska, Księgarnia Akademicka, Kraków 2006.
Karp J., Grzybowski M., System konstytucyjny Bułgarii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002.
Kofman J., Roszkowski W., Transformacja i postkomunizm, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1999.
Korosenyi A., Węgierskie wybory parlamentarne – rok 1990, [w:] Wybory i narodziny demokracji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, red. J. Raciborski, Scholar, Warszawa 1991.
Krejči O., Nová kniha o volbách, Professional Publishing, Praha 2006.
Kubas S., Zmiany w prawie wyborczym w kontekście przeobrażeń ustrojowych na Węgrzech w 2011 roku, „Political Preferences”, 2017, nr 1.
Madera A.J., Na drodze do niepodległości. Słowacki system polityczny w okresie transformacji, Rzeszów 2001.
McLaren Carstairs A., A Shot History Electoral Systems in Western Europe, Routledge, London–New York 2010.
Od totalitaryzmu do demokracji: wybrane problemy okresu przemian, red. T. Wallas, UAM, Poznań 2003.
Pioskowik E., Bułgaria. Rola organów przedstawicielskich w systemie rządów na szczeblu centralnym i terenowym, [w:] Dynamika systemów politycznych wybranych państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. M. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1995.
Pioskowik E., Bułgaria, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej. Ustrój, organy władzy, partie polityczne, red. M. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005, wyd. II.
Podolak M., Żmigrodzki M., System polityczny Bułgarii, [w:] System polityczny państw bałkańskich, red. M. Podolak, T. Bichta, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2012.
Polityczno-prawne aspekty transformacji systemowej w Polsce, red. M. Żmigrodzki (red.), Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000.
Rduch-Michalik T., Czechy, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. M. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004.
Reform and transformation in Eastern Europe, eds. W. Łukowski, K.A. Wojtaszczyk, Elipsa, Warsaw 1996.
Sadecki A., Węgry: zmiany w ordynacji mobilizują opozycję, „Analizy OSW”, 14.11.2012; https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2012-11-14/wegry-zmiany-w-ordynacji-wyborczej-mobilizuja-opozycje [dostęp: 23.06.2020].
Skotnicki K., Prawo wyborcze do parlamentu Republiki Słowackiej, [w:] Prawo wyborcze do parlamentu w wybranych państwach europejskich, red. S. Grabowska, Księgarnia Akademicka, Kraków 2006.
Skotnicki K., System konstytucyjny Czech, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2000.
Sokół W., Geneza i ewolucja systemów wyborczych w państwach Europy Środkowej i Wschodniej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007.
Sokół W., System polityczny Czech, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. M. Żmigrodzki, W. Sokół, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005.
Sokół W., System polityczny Słowacji, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. M. Żmigrodzki, W. Sokół, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005.
Syllova J., Systemy wyborcze w Czechosłowacji – uwarunkowania polityczne i prawne, [w:] Wybory i narodziny demokracji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, red. J. Raciborski, Scholar, Warszawa 1991.
Sześciło D., Mieszany system wyborczy w państwach Europy Środkowej i Wschodniej, Warszawa 2016, Fundacja Batorego, Policy Paper.
Szczepaniak M., Zyborowicz S., Przebudowa ustroju politycznego na Węgrzech i w Czechosłowacji, UAM, Poznań 1995.
Ten Years of the democratic constitutionalism in Central and Eastern Europe, eds. K. Działocha, R. Mojak, K. Wójtowicz, Morpol, Lublin 2001.
Transformacja systemowa w państwach Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej 1989–2002: wybrane problemy, red. A. Koseski, T. Godlewski, K.A. Wojtaszczyk, Oficyna Wydawnicza Aspra JR, Bydgoszcz–Pułtusk 2003.
Vodička K., Cabada L., Politický system České republiky. Historie a současnost, Portál, Praha 2011.
Walkiewicz W., Bułgaria: dzieje polityczne najnowsze, Libra, Białystok–Warszawa 2018.
Wikipedia, Parlamentul Romaniei, https://ro.wikipedia.org/wiki/Parlamentul_Romaniei [dostęp: 23.06.2024].
Willaume M., Rumunia. Historia państw świata w XX wieku, Trio, Warszawa 2004.
Wiszniowski R., Wybory parlamentarne w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Polityczne konsekwencje systemów wyborczych, [w:] Demokracje Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie porównawczej, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wydawnictwo UWr, Wrocław 1997.
Zagadnienia konstytucjonalizmu krajów Europy Środkowo-Wschodniej, red. T. Mołdawa, Elipsa, Warszawa 2003.
Zawadzka B., Zmiany systemu politycznego w ustawodawstwie państw Europy Środkowej i Wschodniej 1989–1991, Scholar, Warszawa 1992.
Żmigrodzki M., Przeobrażenia polityczno-ustrojowe i Sąd Konstytucyjny w Bułgarii, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1997.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/bc.2024.9.31-56
Data publikacji: 2024-09-26 12:58:10
Data złożenia artykułu: 2024-03-01 18:53:38
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Jacek Wojnicki
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.