Ewolucja pozycji ustrojowej samorządu terytorialnego
Streszczenie w języku polskim
Artykuł analizuje ewolucję ustrojowej pozycji samorządu terytorialnego w Polsce – od jego genezy w okresie średniowiecza, przez przemiany ustrojowe w czasach zaborów, II Rzeczypospolitej, okres PRL, aż po odbudowę i umocnienie jego pozycji po 1989 roku. Autor omawia kolejne akty konstytucyjne oraz ustawy regulujące funkcjonowanie samorządu, wskazując na zmieniający się stopień jego autonomii, mechanizmy nadzoru ze strony państwa oraz zakres powierzanych mu zadań. Szczególną uwagę poświęca znaczeniu samorządu jako wyrazu zasady decentralizacji władzy publicznej i realizacji idei państwa demokratycznego. Samorząd terytorialny ukazany jest jako dynamiczna instytucja, która mimo historycznych ograniczeń i prób centralizacji, zyskała współcześnie stabilną i silną pozycję w strukturze władzy publicznej, umożliwiając społecznościom lokalnym realny wpływ na sprawy publiczne
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Adamczyk Z., Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791-1982, Warszawa 1985.
Ajnenkiel A., Konstytucje Polski w rozwoju dziejowym 1791-1997, s. 161,Warszawa 2001.
Borucki M ., Konstytucje polskie 1791-1997, Warszawa 2002; M. Klimek, Samorząd terytorialny w konstytucjach polskich XX wieku, Kraków 2021.
Brzezinski Z., Terytorialna organizacja gminy wiejskiej w Polsce, Warszawa 1932.
Cichoń P., Wpływ Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. na kształtowanie się samorządu terytorialnego w II Rzeczypospolitej, Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 2021; 14 (4).
Czarny P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. II, red. P. Tuleja, Warszawa 2023, art. 163-172.
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, LEX 2016.
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2009.
Izdebski H., Domniemanie zadań samorządu terytorialnego i domniemanie zadań gminy w obrębie samorządu terytorialnego - klauzule generalne dotyczące zadań samorządu, ST 2015, nr 1-2.
Kallas M., Historia ustroju Polski, Warszawa 2007.
Klimek M., Samorząd terytorialny w Konstytucjach Polski XX wieku, Wybrane aspekty politologiczno-ustrojowe, Kraków 2021.
Krukowski S., Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1921 r., [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, M. Kallas (red.), Warszawa 1990, t. 2.
Leoński Z., Ustrój samorządu terytorialnego w RP, Poznań 1992.
Lis A., Ewolucja ustroju samorządu terytorialnego w konstytucjach Polski XX w., RAiP 2022, nr 1.
Malec D., Malec J., Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków 2003.
Olechno A., Konstytucyjna zasada samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego, PPLiFS 2013, nr 7.
Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2000.
Piasecki A. K., Samorząd terytorialny i wspólnoty lokalne, Warszawa 2009.
Rozczyński B., Mączyński M., Samorząd terytorialny w materii konstytucyjnej – wybrane zagadnienia, Zeszyty Naukowe Prawa Konstytucyjnego” 2017.
Staryszak J., Prawo nadzoru nad administracją samorządową w Polsce, Warszawa 1931.
Szewczyk M., Konstytucyjna zasada samodzielności samorządu terytorialnego i jej granice, GSP 2002, nr 1.
Tuleja P. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Opublikowano: LEX/el. 2021.
Uruszczak W., Ustawy okołokonstytucyjne Sejmu Wielkiego z 1791 i 1792 roku, Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 2013 nr 6 (3).
Witkowski W., Historia administracji w Polsce 1764-1989, Warszawa 2007.
Witkowski Z. Samorząd terytorialny w Małej Konstytucji, Samorząd terytorialny 1995, nr 11.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/bc.2025.10.261-275
Data publikacji: 2025-12-22 22:44:10
Data złożenia artykułu: 2025-08-08 13:11:13
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Tomasz Ciechanowski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.