Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Lwowscy skrzypkowie pochodzenia żydowskiego w opinii dziennikarzy i krytyków muzycznych w Polsce międzywojennej
Streszczenie w języku polskim
W międzywojennym Lwowie działało wielu znakomitych skrzypków pochodzenia żydowskiego, którzy aktywnie włączali się w polskie życie muzyczne jako soliści, kameraliści, dyrygenci, członkowie orkiestr oraz pedagodzy. Uczestniczyli nie tylko w życiu koncertowym miasta, występowali bowiem również na polskich i zagranicznych scenach muzycznych i dokonywali nagrań dla Polskiego Radia. Do najwybitniejszych żydowskich skrzypków-wirtuozów związanych ze Lwowem w tym czasie należeli: Robert Perutz, Feliks Eyle i Bronisław Gimpel. Problem sformułowany w tytule niniejszego opracowania dotyczy stosunku krytyków muzycznych („elit”) do lwowskich muzyków żydowskiego pochodzenia („obcych”) w okresie międzywojennym, tj. w latach narastania w Polsce antysemityzmu i nacjonalizmu.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła
-letni Bronisław Gimpel przyjęty przez króla włoskiego, „Nowy Dziennik” 1926, nr 245.
Alf.[red] Jen.[dl], Z muzycznej estrady i sceny, „Wiadomości Krakowskie” 1922, nr 41.
Bar E., Artysta polski u Mussoliniego, „Ilustrowana Republika” 1932, nr 262.
Bis. [L. Binental], Korespondencje. Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego, „Muzyka” 1935, nr 3–4.
Bis. [L. Binental], Z koncertów, „Kurier Warszawski” 1931, nr 7 (wydanie wieczorne).
Bis. [L. Binental], Z sali filharmonii, „Kurier Warszawski” 1928, nr 27 (wydanie wieczorne).
Bis. [L. Binental], Z sali filharmonii, „Kurier Warszawski” 1930, nr 281 (wydanie wieczorne).
Bronisław Gimpel przyjęty przez papieża, „Nowy Dziennik” 1926, nr 280.
Cofalik A., Ukochałem skrzypce. Ze wspomnień skrzypka i pedagoga, Kraków 2016.
D’Annunzio wielbicielem polskiego dziecka, „Głos Narodu” 1926, nr 105.
Demonstracja w Teatrze Wielk., „Gazeta Lwowska” 1925, nr 225.
Demonstracje antyżydowskie we Lwowie, „Kurier Lwowski” 1925, nr 230.
Dr. Apte [H. Apte], Z sali koncertowej. Bronisław Gimpel, „Nowy Dziennik” 1935, nr 15.
Dunicz J.J., Z ruchu muzycznego w Polsce. Lwów, „Muzyka Polska” 1936, z. 2.
Dunicz J.J., Z ruchu muzycznego…, „Muzyka Polska” 1937, z. 1.
Dunicz J.J., Z ruchu muzycznego…, „Muzyka Polska” 1937, z. 5.
Echa „sądnego dnia” we Lwowie, „Głos Lubelski” 1925, nr 271.
Friemann W., „Faust” Gounoda, „Słowo Polskie” 1925, nr 271.
„Gazeta Lwowska” 1929, nr 1; 1932, nr 226.
Hal F.R., Teatr i muzyka, „Głos Polski. Dziennik polityczny, społeczny i literacki” 1924, nr 17.
Hallo! Tu radio, „Nowy Kurier” 1937, nr 214.
„Ilustrowana Republika” 1928, nr 39–40.
jkb. [J. Kaden-Bandrowski], Z muzyki, „Świat” 1932, nr 17.
Jom Kipur, „Nowy Dziennik” 1925, nr 221.
K.[arol] S.[tromenger], Robert Perutz. (Wspomnienie pośmiertne), „Gazeta Polska” 1934, nr 86.
Koncert skrzypka wirtuoza, „Goniec Częstochowski” 1919, nr 43.
Koncerty. Uczniowski koncert Konserwatorium P.T.M., „Echo. Miesięcznik poświęcony kulturze muzycznej Lwowa” 1936, nr 2.
Kronika, „Gazeta Narodowa” 1898, nr 191.
Łobaczewska S., Z sali koncertowej. J. Alter, „Gazeta Lwowska” 1928, nr 294.
Mitscha A., Z sali koncertowej. Feliks Eyle, „ Słowo Polskie” 1922, nr 5.
„Nasz Przegląd” 1928, nr 288.
Neuhauser F., Z muzyki, „Gazeta Lwowska” 1919, nr 134.
Niewiadomski S., Przegląd muzyczny, „Słowo Polskie” 1904, nr 559.
„Nowy Dziennik” 1928, nr 13, 350; 1932, nr 257, 266; 1935, nr 10.
Pepin, Na marginesie. D’Annunzio i… „Głos Narodu” wielbicielami… żyd. dziecka, „Nowy Dziennik” 1926, nr 105.
Perutz R., Wrażenia z Koncertu Paderewskiego w Ameryce, „Muzyka” 1931, nr 3.
Plohn A., Z sali koncertowej. Feliks Eyle, „Chwila” 1922, nr 1337.
„Polska Zachodnia” 1935, nr 5–6, 12.
Rozmaitości, „Muzyk Wojskowy” 1928, nr 23.
S.[tromenger] K., Robert Perutz (Wspomnienie pośmiertne), „Gazeta Polska” 1934, nr 86.
Sądny dzień w teatrach lwowskich, „Słowo Polskie” 1925, nr 265.
„Słowo Polskie” 1922, nr 207.
st.[anisław] n.[iewiadomski], Z sali koncertowej, „Gazeta Muzyczna” 1919, nr 19/20.
Stromenger K., Przegląd muzyczny, „Tygodnik Ilustrowany” 1927, nr 39.
Szopski F., Z filharmonii. Oskar Fried, Bronisław Gimpel, „Kurier Warszawski” 1928, nr 291 (wydanie wieczorne).
Walter E., Z muzyki. (Koncert Roberta Perutza), „Gazeta Lwowska” 1913, nr 87.
Wiadomości bieżące, „Gazeta Lwowska” 1937, nr 63.
„Wiadomości Krakowskie” 1922, nr 34–35.
Wiadomości z kraju i z zagranicy, „Gazeta Muzyczna” 1919, nr 11, 24.
Wichrzyciele przy pracy. Wybryki antysemickie w Teatrze Wielkim, „Chwila” 1925, nr 2348.
„Zakopane” 1930, nr 30–31.
Zjazd Delegatów Polsk. Towarzystw Śpiewaczych i Muzycznych, „Gazeta Lwowska” 1937, nr 68.
Ż.A.T. [korespondencja z Wiednia], Bronisław Gimpel przybywa do Polski, „Nasz Przegląd” 1928, nr 16.
Literatura
Adamski J., Czynnik rasowy i narodowościowy w muzyce, „Orkiestra” 1931, nr 8–9, 10, 11, 12; 1932, nr 1, 2, 3, 4, 5, 8.
Błaszczyk L.T., Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku. Słownik biograficzny, Warszawa 2014.
Borwicz M.M., Uniwersytet zbirów. Rzecz o Obozie Janowskim we Lwowie 1941–1944, Kraków 2014.
Czekanowska A., Muzyka żydowska – modlitwa i pieśń, [w:] eadem, Kultury tradycyjne wobec współczesności. Muzyka, poezja, taniec, Warszawa 2008.
Czekanowski J., Zarys antropologii, Lwów 1930.
Dahlig P., O Jankiel – historia, poezja i codzienność, „Muzykalia” 2012, z. 13/Judaica 4.
Fater I., Bronisław Gimpel (1911–1979), [w:] idem, Muzyka żydowska w Polsce w okresie międzywojennym, Warszawa 1997.
Fuks M., Muzyka ocalona. Judaica polskie, Warszawa 1989.
Fink K., Szkolnictwo muzyczne we Lwowie w okresie międzywojennym, „Molod’ ì rinok. Ŝomìsâčnij naukovo-pedagogìčnij žurnal” 2017, nr 4.
Fuks M., Tradycje muzyczne polskich Żydów, [w:] Studia z dziejów Żydów w Polsce. Materiały edukacyjne dla szkół średnich i wyższych, red. E. Lewczuk, t. 2, Warszawa 1995.
Fuks M., Wielcy i sławni pochodzenia żydowskiego, Łódź 1998.
Gawroński L., Saga rodu Wieniawskich, Lublin 2003.
Gołąb M., Józef Koffler, Kraków 1995.
Jakubczyk S., Klezmerskiej muzyki próba zrozumienia retrospektywna, „Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ” 2008, nr 2.
Jakubczyk-Ślęczka S., Żydowskie środowisko muzyczne międzywojennego Lwowa, „Musica Galiciana” 2014, t. 14.
Kotula F., Muzykanty, Warszawa 1979.
Landau-Czajka A., Syn będzie Lech… Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej, Warszawa 2006.
Lissa Z., Problem rasy w muzyce, „Muzyka” 1934, nr 3.
Lissa Z., Zagadnienia rasowe w muzyce, „Wiedza i Życie” 1937, z. 10.
Mazepa L., Mazepa T., Šláh do Muzičnoi Akademii u L’vovi, t. 1, L’viv 2003.
Mazur G., Życie polityczne polskiego Lwowa 1918–1939, Kraków 2007.
Menuhin Y., Skrzypce i ja, przy współudziale C. Meyer, Warszawa 2000.
Nowicka E., Swojskość i obcość jako kategorie socjologicznej analizy, [w:] Swoi i obcy, red. E. Nowicka, Warszawa 1990.
Palmon H., Żydowskie środowisko muzyczne Lwowa między wojnami światowymi, www.demusica.pl/cmsimple/images/file/dm13_palmon.pdf [dostęp: 15.09.2017].
Piekarski M., Przerwany kontrapunkt. Adolf Chybiński i początki polskiej muzykologii we Lwowie 1912–1944, Warszawa 2017.
Plohn A., Muzyka we Lwowie a Żydzi, „Muzykalia” 2012, z. 13/Judaica 4.
R. Eichenauer, Music und Rasse, J.F. Lehmanns Verlag, München 1932, rec.: B. Wójcik-Keuprulian, „Kwartalnik Muzyczny” 1933, nr 19–20.
Reiss J., Dusza żydostwa w muzyce, „Muzyk Wojskowy” 1928, nr 9–11, 13–14.
Simmel G., Obcy, [w:] idem, Socjologia, Warszawa 1975.
Skwierczyński K., Krytyka muzyczna na łamach żydowskiego „Nowego Dziennika” w latach 1918–1923, „Trubadur” 2004, nr 1.
Szalsza P., Bronisław Huberman, czyli pasje i namiętności zapomnianego geniusza. Monografia muzyczna skrzypka-wirtuoza, Częstochowa 2001.
Szymanowski K., Kwestia żydowska, [w:] idem, Pisma, t. 2: Pisma literackie, zebrała i oprac. T. Chylińska, przedm. J. Błoński, Kraków 1989.
Szymanowski K., Uwagi w sprawie współczesnej opinii muzycznej w Polsce, „Nowy Przegląd Literatury i Sztuki” 1920, t. 1, nr 2.
Tuchowski A., Nacjonalizm, szowinizm, rasizm a europejska refleksja o muzyce i twórczość kompozytorska okresu międzywojennego, Wrocław 2015.
Vogel B., „Na wierzbach zawiesiliśmy nasze… skrzypce”. Rzecz o dawnych instrumentach, macewach, synagogach i klezmerach, „Muzyka” 2007, nr 2.
Weber J., Gimpel Bronisław, [w:] Encyklopedia muzyczna PWM. Część biograficzna, red. E. Dziębowska, t. 3, Kraków 1987.
Wierzbieniec W., Żydzi w województwie lwowskim w okresie międzywojennym. Zagadnienia demograficzne i społeczne, Rzeszów 2003.
Woźna-Stankiewicz M., Muzykolog Józef Reiss – prelegent perfekcyjny, „Annales UMCS. Sectio L” 2013, nr 2.
„Znak od Boga”. Z Idą Haendel, światowej sławy skrzypaczką, jurorem XIII Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego, rozmawia Agnieszka Lewandowska, „Twoja Muza” 2007, nr 1.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2018.73.139-159
Data publikacji: 2019-05-27 11:28:55
Data złożenia artykułu: 2018-08-14 20:09:28
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Kinga Fink
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.