Wyślij tekst przez e-mail 
Walczyć z wrogiem – o przemocy fizycznej jako sposobie realizacji komunistycznej myśli politycznej w Polsce Ludowej
Streszczenie w języku polskim
Przedmiotem artykułu jest przemoc fizyczna jako sposób realizacji komunistycznej myśli politycznej w Polsce Ludowej w latach 1944–1989. Badaniu poddano kategorię wroga. W totalitarnym systemie politycznym istniało sprzężenie zwrotne między rzeczywistością rewolucyjną a wrogiem: z jednej strony, rzeczywistość rewolucyjna nie mogła się obejść bez wroga, który był stały, zmieniał się tylko jego obraz, z drugiej natomiast, istnienie wroga sankcjonowało stosowanie nadzwyczajnych środków. Droga realizacji komunistycznej myśli politycznej uwzględniała pozaprawne sposoby działania. Nieuniknionym elementem rewolucji była przemoc. Przemoc była sposobem realizacji celu tak na etapie walki o władzę, jak i o jej utrzymanie. W Polsce Ludowej sposoby walki z wrogiem były elastyczne, uzależnione od celów i potrzeb: od bezpośrednich represji fizycznych aż po stosunkowo łagodne szykany. Skala represji fizycznych była pochodną ewolucji systemu politycznego Polski Ludowej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bierut, B. 1951. Przemówienie na zakończenie VI Plenum KC PZPR, „Nowe Drogi”, nr 1.
Chmielarz, A. 1998. Działania 64 dywizji Wojsk Wewnętrznych NKWD przeciwko polskiemu podziemiu, [w:] Wojna domowa czy nowa okupacja? Polska po roku 1944, A. Ajnenkiel (red.), Wrocław.
Domański, P. (oprac.). 1991. Tajne dokumenty Biura Politycznego. Grudzień 1970, Londyn.
Dominiczak, H. 1997. Organy bezpieczeństwa PRL 1944–1990. Rozwój i działalność w świetle dokumentów MSW, Warszawa.
Dubiański, W. 2004. Obóz pracy w Mysłowicach w latach 1945–1946, Katowice.
Dudek, A. 2003. Limitowana liberalizacja. Opozycja w planach aparatu władzy PRL w połowie lat 80., „Arcana”, nr 2.
Dudek, A., Paczkowski, A. (oprac.). 2000. Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1950–1952. Taktyka, strategia, metody, Warszawa.
Eisler, J. 2000. Grudzień 1970: geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa.
Friszke, A. (oprac.) 2008. Rozmowy na Zawracie. Taktyka walki z opozycją demokratyczną: październik 1976 – grudzień 1979, A. Friszke, M. Zaremba (wybór), Warszawa 2008.
Friszke, A. 2001. Przystosowanie i opór. Rozważania nad postawami społecznymi 1956–1970, [w:] Komunizm. Ideologia, system, ludzie, T. Szarota (red.), Warszawa.
Garlicki, A. 1993. Stalinizm, Warszawa.
Garlicki, A. 1993. Z tajnych archiwów, Warszawa.
Gierek, E. 2002. Sprawy przeciwdziałania antysocjalistycznym elementom [fragment przemówienia], [w:] Opozycja demokratyczna w Polsce w świetle akt KC PZPR (1976–1980), Ł. Kamiński, P. Piotrowski (wybór, wstęp i oprac.), Wrocław.
Gontarczyk, P. 2003. Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941–1944, Warszawa.
Gryciuk, F. 2003. Kolektywizacja wsi polskiej, [w:] Represje wobec wsi i ruchu ludowego (1944–1956). Materiały z konferencji naukowej 5–6 grudnia 2002 r. w Rzeszowie, t. 1, J. Gmitruk, Z. Nawrocki (red.), Warszawa 2003.
Jarosz, D., Wolsza, T. 1993. Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (1945–1956), „Pamięć i Sprawiedliwość. Biuletyn GKBZpNP IPN”, nr 36.
Jarząb, Ł. 2006. Udokumentowana liczba ofiar śmiertelnych i rannych poznańskiego czerwca 1956 r., „Kwartalnik Historyczny”, nr 4.
Kamiński, Ł. 2003. Władza wobec opozycji (1976–1989), „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2.
Kamiński, Ł., Piotrowski, P. (oprac.) 2002. Opozycja demokratyczna w Polsce w świetle akt KC PZPR (1976–1980), Wrocław.
Kawalec, S. 1979. Demokratyczna opozycja w Polsce. Wydarzenia czerwcowe i rok działalności Komitetu Obrony Robotników, Warszawa. Konfederacja przed sądami PRL, Warszawa 1995.
Krupa, A. 2006. Aparat bezpieczeństwa i wymiar sprawiedliwości wobec kolektywizacji wsi polskiej 1948–1956, Warszawa.
Lipski, J.J. 1983. KOR, Londyn.
Machcewicz, P. 2007. „Monachijska menażeria”. Walka z radiem Wolna Europa 1950–1989, Warszawa.
Madej, K., Żaryn, J., Żurek, J. (red.). 2003. Księga świadectw. Skazani na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy, Warszawa.
Majchrzak, G. 2002. Wyroki śmierci w stanie wojennym, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, nr 11.
Majchrzak, G., Paczkowski, A. (wybór i oprac.). 2004. Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1953–1954. Taktyka, strategia, metody, wstęp A. Paczkowski, Warszawa.
Majer, P. 2000. Aparat bezpieczeństwa publicznego a organa wymiaru sprawiedliwości – elementy współpracy, [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944–1956, W. Kulesza, A. Rzepiński (red.), Warszawa.
Makowski, E. 2006. Poznański Czerwiec 1956. Pierwszy bunt społeczeństwa w PRL, Poznań.
Minc, H. 1951. Przyczyny obecnych trudności w zaopatrzeniu i środki walki z tymi trudnościami, „Nowe Drogi”, nr 4.
Morin, E. 1990. O naturze Związku Radzieckiego, Warszawa.
Nalepa, E.J. 1992. Pacyfikacja zbuntowanego miasta. Wojsko Polskie w Czerwcu 1956 r. w Poznaniu w świetle dokumentów wojskowych, Warszawa.
Olejnik, L. 2003. Polityka narodowościowa Polski w latach 1944–1960, Łódź.
Paczkowski, A. 1994. Czy PRL była państwem polskim?, „Mówią Wieki”, nr 10/11.
Paczkowski, A. 1995. Pół wieku dziejów Polski 1939–1989, Warszawa.
Paczkowski, A. 1999. System represji w Polsce 1944–1989, [w:] S. Cortois, N. Werth i in., Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, wstęp do polskiego wydania K. Kersten, Warszawa.
Paczkowski, A. 2007. Wojna polsko-jaruzelska. Stan wojenny w Polsce 13 XII–22 VII 1983, wyd. zmienione i poprawione, Warszawa.
Pawlikowski, L. 2004. Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956–1964, Warszawa.
Poksiński, J. 1992. „TUN” Tatar–Utnik–Nowicki. Represje wobec oficerów Wojska Polskiego w latach 1949–1956, Warszawa.
Protokół z posiedzenia Zespołu KC ds. Polityki Wyznaniowej w dniu 19 listopada 1971 r., [w:] Tajne dokumenty Państwo–Kościół 1960–1980, Londyn 1996.
Raina, P. 1995. Rozmowy z władzami PRL. Arcybiskup Dąbrowski w służbie Kościoła i narodu, t. 1, Warszawa.
Rakowski, M.F. 2004. Dzienniki polityczne 1981–1983, Warszawa.
Rolicki, J. 1990. Edward Gierek: Przerwana dekada, Warszawa.
Rzepińska, I. 1997. Konfiskata mienia. Studium z historii polityki kryminalnej, Warszawa.
Sandorski, J. 2007. Wymiar sprawiedliwości PRL w 1956 r. na tle procesów uczestników „Poznańskiego Czerwca”, [w:] Poznański Czerwiec 1956. Uwarunkowania–Przebieg–Konsekwencje. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, [Poznań 22–23 czerwca 2006], K. Białecki, S. Jankowiak (red.), Poznań.
Słabek, H. 1995. Narodowa kondycja Polaków (1945–1989), „Dzieje Najnowsze”, nr 4.
Słabek, H. 1996. Intelektualiści i Wielki Strach (na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych), „Dzieje Najnowsze”, nr 1.
Spałek, R. 2007. Potęga szpiegomanii. Departament X w poszukiwaniu „wroga wewnętrznego” w kierownictwie komunistycznym w Polsce (1948–1956), [w:] Departament X MBP. Wzorce–struktury–działanie, K. Rokicki (red.), Warszawa.
Stola, D. 2000. Kampania antysyjonistyczna w Polsce 1967–1968, Warszawa.
Torańska, T. 1989. Oni, Warszawa.
Trembicka, K. 2013. Wrogowie w myśli politycznej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Lublin.
Ważniewski, W. 1991. Walka polityczna w kierownictwie PPR i PZPR 1944–1964, Toruń.
Werblan, A. 1991. Stalinizm w Polsce, Warszawa.
Włodek, Z. (oprac.). 1992. Tajne dokumenty Biura Politycznego. PZPR a „Solidarność” 1980–1981,
Londyn.
Wolsza, T. 2001. Codzienność w peerelowskim więzieniu w latach 1945–1956, „Polska 1944/1945– 1989.
Studia i Materiały” 2001, t. 5: Życie codzienne w Polsce 1945–1955, Warszawa.
Woźniczka, Z. 1996. Środowiska postsanacyjne w Polsce po 1945 (zarys problemu), „Dzieje Najnowsze”, nr 2.
Woźniczka, Z. 2007. Centralny obóz pracy w Jaworznie na tle stalinowskiego systemu represji (1945–1950), [w:] Obóz dwóch totalitaryzmów Jaworzno 1943–1956. Materiały konferencji naukowej „Historia martyrologii i obozów odosobnienia w Jaworznie w latach 1939–1956”, wyd. drugie uzupełnione i popr., K. Mieroszewski, Z. Woźniczka (red.), Jaworzno.
Ziemkowski, A. 1990. Ofiary i straty ludzkie, [w:] Poznański Czerwiec 1956, J. Maciejewski, Z. Trojanowicz (red.), Poznań.
Żaryn, J. 2005. Kościół katolicki w PRL – zagadnienia, hipotezy, prowokacje, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 1.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2015.22.2.163
Data publikacji: 2016-06-30 20:09:05
Data złożenia artykułu: 2016-01-08 12:21:30
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2016 Krystyna Trembicka
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.