Wychowanie estetyczne dziecka w zakresie sztuk wizualnych. Konteksty historyczne ku współczesności
Streszczenie w języku polskim
Problematyka kształcenia estetycznego, w tym dziecka, ma długą tradycję w polskich i zagranicznych badaniach oraz w koncepcjach pedagogicznych. W artykule przedstawiono wartość i celowość wychowania estetycznego i edukacji przez sztukę. Wychowanie przez sztukę ma swoje przeniesienie na inne sfery życia człowieka, o czym często się zapomina. Prowadzi to do pomijania sztuki w edukacji. Szczególnie uwagę zwrócono na wychowanie plastyczne, inaczej plastykę czy – szerzej – edukację wizualną we współczesnej pedagogice. Warunki społeczno-kulturowe kształtują świadomość społeczną w zakresie miejsca sztuki, rozwoju twórczości wychowanków w przedszkolu, w szkole i poza nią. Przywołano znaczące czasopisma związane z tą tematyką, które wydawane były w Polsce w okresie międzywojennym, a współcześnie ich brak. Autorki opracowania systematyzują ogląd naukowy na temat edukacji plastycznej osadzony w tradycji polskiej oraz w jej współczesnych propozycjach. Pozwala to czytelnikowi i osobom zainteresowanym tą problematyką dostrzec wartość tradycji i współczesnych koncepcji w edukacji plastycznej. Stanowi to inspirację dla nowych badań oraz praktyki pedagogicznej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Bartnicka K. (1971). Polskie szkolnictwo artystyczne na przełomie XVIII i XIX w. (1764–1831). Warszawa: Wyd. IHN PAN.
Boguszewska A. (2007). Z założeń polskiej edukacji estetycznej w zakresie plastyki adresowanej do dziecka. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 26 pp. 73–88.
Boguszewska A. (2013). Projekty graficzne pozapodrecznikowego wyboru książek zalecanego do edukacji elementarnej w Polsce w latach 1918–1945. Lublin: Wyd. UMCS.
Boguszewska A. (2019). Sztuka książki. O kształceniu graficznym w środowisku akademickim Krakowa i Warszawy w latach 1918–1989. Lublin: Wyd. UMCS.
Boguszewska A., Didkowska B., Ferenz K., Limont W., Śmiechowski D., Szuścik U. (2008). Standardy edukacji wizualnej. In: A. Białkowski (red. nauk.), Standardy edukacji kulturalnej (pp. 52–97). Warszawa: Fundacja Polskiej Rady Muzycznej.
Borzym I. (1979). Uczniowie zdolni: psychologiczne i pedagogiczne determinanty osiągnięć szkolnych. Warszawa: PWN.
Ciot-Mazowiecka W. (1909). Rysunek i kultura. Wychowanie w Domu i Szkole, 6.
Didkowska, B. (2005). Czy kij baseballowy może być atrybutem zabawy? In: W. Limont, K. Nielek-Zawadzka (red.), Dylematy edukacji artystycznej, t. 2: Edukacja artystyczna a potencjał twórczy człowieka (pp. 457–472). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Didkowska B. (2015). Rysunek dziecka w wieku od 3 do 12 lat a język wizualny nowych mediów. Toruń: Wyd. Nauk. UMK.
Dormus K. (1998). Rozwój form wychowania estetycznego i nauczania rysunku w Krakowie w latach 1850–1914. Warszawa: Wyd. IHN PAN.
Gajda J. (2006). Pedagogika kultury w zarysie. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Gołaszewska M. (1979). Kultura estetyczna. Warszawa: PWN.
Grudzińska A. (1913). Rysunki dzieci polskich. Kształt i Barwa, 4.
Hornowski, B. (1982). Badania nad rozwojem psychicznym dzieci i młodzieży na podstawie rysunku postaci ludzkiej. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich.
Jaworski M. (2017). Kultura i sztuka w perspektywie kryzysu w kontekście tworzenia i recepcji komiksów. In: M. Jaworski, B. Didkowska, J. Cieślikowska (red.), Świat z perspektywy sztuki. Sztuka w perspektywie świata. Wyzwania współczesnej edukacji artystycznej, t. 1 (pp. 49–78). Toruń: Wyd. Nauk. UM.
Jeleńska L. (1927). Metodyka pierwszych lat nauczania. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Jeleńska L. (1945). Szkoła kształcąca: metodyka nauczania w szkole powszechnej. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Karpowicz S. (1907). Ideały i metody wychowania spółczesnego. Warszawa–Lwów: Księgarnia Altenberga.
Kościelecki S. (1975). Współczesna koncepcja edukacji plastycznej. Warszawa: PWN.
Krauze-Sikorska H. (1998). Graficzny świat dziecka. Poznań: Wyd. Eruditus.
Kubinowski D., Lewartowicz U. (2018). Animacja kultury w perspektywie pedagogicznej. Studia i szkice. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Lam W. (1960). Sztuka dziecka i jej naturalny rozwój. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Lam W. (1967). Malarstwo dzieci w świetle współczesnych poglądów. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Ligocki A. (1962). Malarstwo dzieci. Katowice: Wyd. Artystyczno-Graficzne.
Limont W. (1994). Eksperymentalne badania stymulowania rozwoju zdolności twórczych z wykorzystaniem aktywności plastycznej. Toruń: Wyd. UMK.
Limont W. (2005). Wykorzystanie metaforycznego myślenia w edukacji ku twórczości. Kraków: Wyd. UJ.
Mortkowiczowa J. (1903). O wychowaniu estetycznym (wyd. 2). Warszawa: Wydawnictwo G. Centnerszwer i S-ka.
Nikitorowicz J. (2005). Kreowanie tożsamości dziecka. Gdańsk: GWP.
Nowak M. (2008). Teorie i koncepcje wychowania. Warszawa: WAiP.
Okoń W. (1984). Słownik pedagogiczny. Warszawa: PWN.
Olbrycht K. (2007). O roli przykładu, wzoru, autorytetu i mistrza w wychowaniu osobowym. Wyd. Adam Marszałek.
Pankowska K. (2013). Kultura – sztuka – edukacja w świecie zmian. Warszawa: Wyd. UW.
Popek S. (1978). Psychologiczna analiza twórczości plastycznej dzieci i młodzieży. Warszawa: WSiP.
Popek S. (1999). Barwa i psychika. Lublin: Wyd. UMCS.
Popek S. (2010). Psychologia twórczości, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Read H. (1976 ). Wychowanie przez sztukę. Wrocław: Zakład Nar. im. Ossolińskich.
Skoczylas W. (1917). O drogach wychowania estetycznego. Szkoła Polska, 27.
Skutnik J. (2019). Czuła pedagogia. Edukacyjny walor dzieł i działań księżnej Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej. Katowice: Wyd. UŚ.
Standardy edukacji kulturalnej. Materiały do konsultacji środowiskowych. (2008). Warszawa: Polska Rada Muzyczna.
Stasiakiewicz M.P. (2000). Prototypowy obraz świata w rysunku dziecka. Poznań: Wyd. Edytor.
Steliga A. (2012). Wybrane zagadnienia terapii przez sztukę osób chorych psychicznie. Kraków: Wyd. Xeein.
Suchodolski B. (1959). Współczesne problemy wychowania estetycznego. Kwartalnik Pedagogiczny, 1(11).
Suchodolski B. (1969). Współczesne problemy wychowania estetycznego. Wychowanie przez sztukę. Red. J. Wojnar. Warszawa: PZWS.
Szuman S. (1951). Ilustracja w książkach dla dzieci i młodzieży. Kraków: Wiedza – Zawód – Kultura.
Szuman S. (1969). O sztuce i wychowaniu estetycznym. Warszawa: PZWS.
Szuman S. (1975). O sztuce i wychowaniu estetycznym. Warszawa: WSiP.
Szuman S., Borzychczy K. (1938). Rozwój kolorystyki w sztuce dziecka. Warszawa: WNTP.
Szuścik U. (1999a). Kształtowanie percepcji wzrokowej jako stymulator działań plastycznych dziecka. Cieszyn: Wyd. UŚ (Filia w Cieszynie).
Szuścik U. (1999b). Program autorski z zakresu kształcenia plastycznego dziecka w młodszym wieku szkolnym (klasy I–III) przeznaczony dla I etapu edukacyjnego szkoły podstawowej. Program nauczania. Numer dopuszczenia do użytku szkolnego MEN/DKW-4014-29/99. Katowice: Wyd. Maria Lorek.
Szuścik U. (2000). Program autorski z zakresu kształcenia plastycznego dziecka w młodszym wieku szkolnym (klasy I–III) przeznaczony dla I etapu edukacyjnego szkoły podstawowej. Program nauczania. numer dopuszczenia do użytku szkolnego MEN/DKW-4014-29/99. Warszawa: Muza Szkolna.
Szuścik U. (2006). Znak werbalny a znak plastyczny w twórczości rysunkowej dziecka. Katowice: Wyd. UŚ.
Szuścik U. (2012). Edukacja plastyczna - rozważania o wychowaniu ku sztuce. In: J. Uchyła-Zroski (red.), Muzyka w środowisku społecznym. Katowice: Wyd. UŚ.
Szuścik U. (2019). Bazgrota w twórczości plastycznej dziecka. Katowice: Wyd. UŚ.
Szycówna A. (1915). O powinnościach nauczyciela. Kraków–Lwów–Poznań: Gebethner i s-ka, Gubrynowicz i Syn, A. Cybulski, wyd. II.
Śleziński K., (2012). Sebastiana Petrycego filozofia wychowania, Cieszyński Almanach Pedagogiczny, t. 1.
Tatarkiewicz W. (1975). Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: PWN.
Trojanowska-Kaczmarska A. (1971). Dziecko i twórczość. Wrocław: Zakład Nar. im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
Trojanowska-Kaczmarska A. (1988). Dziecko i plastyka. Warszawa: WSiP.
Tytko M.M. (2013). Stefana Szumana aksjologiczna koncepcja pedagogiki kultury. Z badań nad Szumanowską teorią edukacyjno-artystyczną. In: A.M. Żukowska (red.), Edukacyjny i terapeutyczny aspekt sztuki. Lublin: Wyd. UMCS.
Wojnar I. (1963). Drogi rozwoju nowoczesnej koncepcji wychowania przez sztukę. In: I. Wojnar, Wychowanie przez sztukę wybór. Warszawa: PZWS.
Wojnar I. (1965). Wychowanie przez sztukę. Warszawa: PZWS.
Wojnar I. (1970). Estetyka i wychowanie. Warszawa: PWN.
Wojnar I. (1984). Teoria wychowania estetycznego – zarys problematyki. Warszawa: PWN.
Wojnar I. (2016). Humanistyczne przesłanki niepokoju. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Wojnar I., Pielasińska W. (1990) (red.). Wychowanie estetyczne młodego pokolenia. Warszawa: WSiP.
Zalewska-Pawlak M. (2001). Rola sztuki w wychowaniu. Polska tradycja pedagogiczna. Łódź: Wyd. UŁ.
Zalewska-Pawlak M. (2017). Sztuka i wychowanie w XXI wieku. W poszukiwaniu zagubionej teorii sztuki życia i sztuki w wychowaniu. Łódź: Wyd. UŁ.
Żukowska A. (2019). Kontekst historyczny polskiej edukacji plastycznej. Lublin: Wyd. UMCS.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/pe.2021.5.11-23
Data publikacji: 2021-11-15 21:31:35
Data złożenia artykułu: 2021-04-12 22:50:19
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Anna Boguszewska, Urszula Szuścik
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.