Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
W obliczu upadku imperium. Rosja w polskiej myśli politycznej ostatnich miesięcy I wojny światowej
Streszczenie w języku polskim
W artykule podjęto próbę omówienia dominujących w polskiej myśli politycznej ostatnich miesięcy I wojny światowej odniesień do sytuacji w Rosji. Za cezurę początkową autor przyjął moment podpisania przez bolszewików traktatu brzeskiego z państwami centralnymi, co nastąpiło 3 marca 1918 r. Na gruncie polskim ten separatystyczny pokój postrzegano jako upokarzający dla Rosji i stwarzający zarazem nową sytuację międzynarodową w Europie Środkowo-Wschodniej. Cezurę końcową artykułu symbolicznie wyznacza z kolei moment odrodzenia się niepodległego państwa polskiego. Niewątpliwie stwarzało to nowe okoliczności, w jakich miała się odtąd kształtować polska refleksja polityczna dotycząca spraw rosyjskich.
Polska refleksja polityczna na temat Rosji wiosną, latem i wczesną jesienią 1918 r. ogniskowała się wokół czterech głównych problemów. Po pierwsze, próbowano znaleźć odpowiedź na pytanie o genezę przewrotu bolszewickiego. Po drugie, usiłowano dociec istoty bolszewizmu. Trzecie pytanie dotyczyło przyszłości ruchu leninowskiego, a zwłaszcza ewentualnych scenariuszy związanych z powszechnie spodziewanym upadkiem rządów komunistycznych w Rosji. Last but not least, rozważano kwestię wpływu, jaki wydarzenia rosyjskie wywierają na losy sprawy polskiej, a szerzej na sytuację w regionie i w całej Europie.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Dąbrowski J., Dziennik 1914–1918, oprac. J. Zdrada, Kraków 1977.
Dillon E.J., Spotkania, rozmowy i korespondencja z Romanem Dmowskim, „Glaukopis” 2006, 5–6.
Dzierzbicki S., Pamiętnik z lat wojny 1915–1918, Warszawa 1983.
Glinka W., Pamiętnik z Wielkiej Wojny, t. 3, Warszawa [1928].
Hołówko T., Przez dwa fronty. Ze wspomnień emisariusza politycznego z 1918 roku. Z Warszawy do Kijowa, Warszawa 1931.
Hupka J., Z czasów wielkiej wojny. Pamiętnik nie kombatanta, Niwiska 1936.
Jaworski W.L., Diariusz 1914–1918, wybór i oprac. M. Czajka, Warszawa 1997.
Karpiński S., Pamiętnik dziesięciolecia 1915–1924, Warszawa 1931.
Memoriał o terytorium państwa polskiego złożony przez R. Dmowskiego prezydentowi Wilsonowi w Waszyngtonie dnia 8 października 1918 roku (tł. z ang.), w: R. Dmowski, Polityka polska i odbudowanie państwa, t. 2, wyd. 2, Warszawa 1989.
Miedziński B., Moje wspomnienia (dokończenie), „Zeszyty Historyczne” 1976, 37.
Sokolnicki M., Emisariusz Niepodległej. Wspomnienia z lat 1896–1919, wybór i oprac. A. Dębska, Warszawa 2019.
Sprawozdanie stenograficzne z 2. posiedzenia Rady Stanu Królestwa Polskiego z dnia 26 czerwca 1918 r.
Witos W., Moje wspomnienia, cz. I, oprac. E. Karczewski, J.R. Szaflik, Warszawa 1988.
Woyniłłowicz E., Wspomnienia 1847–1928, cz. 1, oprac. J. Iwaszkiewicz, Wilno 1931.
Zaremba Z., Wspomnienia. Pokolenie przełomu, Kraków 1983.
Bartoszewicz H., Kierunek wschodni aktywności dyplomatycznej Rady Regencyjnej, „Dzieje Najnowsze” 2018, 50, 1.
Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, wyd. 4, Wrocław–Warszawa 2005.
Friszke A., Państwo czy rewolucja. Polscy komuniści a odbudowanie państwa polskiego 1892–1920, Warszawa 2020.
Juzwenko A., Próby ustalenia polityki Polski wobec Rosji na przełomie 1918 i 1919 roku, „Przegląd Historyczny” 1973, 64, 2.
Lewandowski J., Królestwo Polskie wobec Austro-Węgier 1914–1918, Warszawa–Łódź 1986.
[Libkind J.], Kielecki W., Feliks Perl (Res). Próba życiorysu, Warszawa 1929.
Majewski P., Bolszewicy w oczach Polaków 1917–1920, „Przegląd Wschodni” 1999, 4.
Nałęcz D., Sen o władzy. Inteligencja wobec niepodległości, Warszawa 1994.
Nowak A., Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku), Kraków 2001.
Pajewski J., Budowa Drugiej Rzeczypospolitej, wyd. 2, Poznań 2007.
Szpoper D., Sukcesorzy Wielkiego Księstwa. Myśl polityczna i działalność konserwatystów polskich na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1904–1939, Gdańsk 1999.
Tyszka K., Religijne oblicze komunizmu, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” 2009, 31.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.1435-1459
Data publikacji: 2025-10-31 08:38:22
Data złożenia artykułu: 2024-02-05 14:09:21
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Grzegorz Zackiewicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.