Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Rosja wobec Polski w świetle publicystyki emigracyjnych „Wiadomości Polskich”
Streszczenie w języku polskim
Artykuł traktuje o stosunku Rosji wobec Polski w świetle publicystyki „Wiadomości Polskich”, jednego z najwybitniejszych pism Wielkiej Emigracji, redagowanego przez dwie znamienite postacie polskiej kultury, nauki i polityki – Juliana Klaczkę oraz Waleriana Kalinkę. Pismo kreśliło na swych łamach obraz Rosji – wiecznego przeciwnika Polski. Rządy poszczególnych carów mogły się różnić co do metod walki z Polakami, niektóre mogły być nawet łagodniejsze, ale niezmiennie dążyły do tego samego, czyli zniszczenia wszelkich przejawów polskości. Nie tylko państwo rosyjskie było wrogiem Polaków, ale cały naród rosyjski, i to praktycznie bez wyjątków. Była to bowiem walka między dwiema cywilizacjami: niezwykle rozwiniętą intelektualnie i moralnie cywilizacją łacińską, której fundamentem była wiara katolicka, i barbarzyńską cywilizacją rosyjską, ukształtowaną pod wpływem panowania mongolskiego na Rusi. W piśmie ukazywano specyfikę rządów cara Aleksandra II, udowadniając, że wcale nie był on przyjacielem Polski, na co niestety sami Polacy czasami dawali się nabierać.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bakunin M., 17. anniversaire de la révolution polonaise, Paris 1847.
Bobrowski T., Pamiętnik mojego życia. Wspomnienia wieku dojrzałego, t. 2, oprac., wstęp i przyp. S. Kieniewicz, Warszawa 1979.
Buszczyński S., Zasługi Aleksandra II, Lwów 1881.
Dostojewski F., Idiota, tłum. J. Jędrzejowicz, przejrzał i poprawił Z. Podgórzec, London 1992.
Jenerał Zamoyski 1803–1868, t. 6, Poznań 1930.
Kalinka W., Dzieła Waleriana Kalinki, t. 3, Pisma pomniejsze, cz. 1–2, Kraków 1892, 1894.
Krasiński Z., O stanowisku Polski z Bożych i ludzkich względów, w: idem, Pisma filozoficzne i polityczne, wyd. i oprac. P. Hertz, Warszawa 1999.
Rawita-Gawroński F., Czasy szkolne w Kijowie. 1854/5–1862/3, Lwów 1901.
Sokołowski A., Dzieje Powstania Styczniowego 1863–1864, Berlin–Wiedeń [1909].
Tarnowski S., Ksiądz Walerian Kalinka, Kraków 1887.
Tarnowski S., O Rusi i Rusinach, Kraków 1891 (odbitka z „Krakusa”).
Unici. Wspomnienia z dziejów męczeństwa, zebrał H. Mościcki, Warszawa 1918.
Bernacki W., Klemens Walerian Andrzej Kalinka (1826–1886), w: W. Bernacki, O wolności w czasach niewoli. Myśl polityczna polskich elit intelektualnych i politycznych w XIX i XX w., Kraków 2020.
Chwalba A., Imperium korupcji w Rosji i w Królestwie Polskim w latach 1861–1917, Kraków 1995.
Daszyk K.K., Strażnik romantycznej tradycji. Rzecz o Stefanie Buszczyńskim, Kraków 2001.
Dylągowa H., Duchowieństwo katolickie wobec sprawy narodowej (1764–1864), Lublin 1981.
Fiećko J., Rosja Krasińskiego. Rzecz o nieprzejednaniu, Poznań 2005.
Gach P.P., Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773–1914, Lublin 1984.
Gancewski M.P., Hotel Lambert a świecka władza papieża (przed powstaniem styczniowym), „Rocznik Przemyski. Historia” 2020, 56, 1(23).
Gancewski M.P., Polskie życie narodowe w kraju w latach 1857–1861 w ocenie „Wiadomości Polskich”, cz. 1, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2015, 142, 1.
Gancewski M.P., Polskie życie narodowe w kraju w latach 1857–1861 w ocenie „Wiadomości Polskich”, cz. 2, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2015, 142, 3.
Gancewski M.P., Religiosity of the future members of the Stańczycy group in their youth in comparison with their later religious views, „Folia Historica Cracoviensia” 2021, 27, 2.
Gancewski M.P., U źródeł obozu stańczykowskiego. Młodzi konserwatyści krakowscy (przyszli stańczycy) w politycznej „szkole” Hotelu Lambert, Kraków 2022.
Gancewski M.P., „Wiadomości Polskie” wobec spraw krajowych w zaborze rosyjskim, Kraków 2013, maszynopis niepublikowanej pracy magisterskiej.
Gancewski M.P., „Wybór” cywilizacyjny jako kluczowe zagadnienie dla przyszłości narodu polskiego w pismach Juliana Klaczki, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2024, 22, 3.
Głębocki H., Fatalna sprawa. Kwestia polska w rosyjskiej myśli politycznej (1856–1866), Kraków 2000.
Hoesick F., Julian Klaczko. Rys życia i prac (1825–1904), Kraków 1904.
Huntington S., Clash of Civilisations?, „Foreign Affairs” 1993, 72, 3.
Kalembka S., Polska działalność dyplomatyczna w dobie międzypowstaniowej (1831–1860), w: Historia dyplomacji polskiej X–XX w., red. G. Labuda, W. Michowicz, Warszawa 2002.
Kalembka S., Czasopiśmiennictwo emigracji popowstaniowych XIX wieku, w: Prasa polska w latach 1661–1864, red. J. Łojek, Warszawa 1976.
Kalembka U., Publicyści Wielkiej Emigracji o rządach zaborców na ziemiach Rzeczypospolitej 1832–1862, Olsztyn 2000.
Kępiński A., Lach i Moskal. Z dziejów stereotypu, Warszawa–Kraków 1990.
Kieniewicz S., Akademia Medyko-Chirurgiczna i Szkoła Główna (1857–1869), w: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1807–1915, red. S. Kieniewicz, Warszawa 1981.
Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, Warszawa 2009.
Kieniewicz S., Warszawa w latach 1795–1914, Warszawa 1976.
Kot S., Historia wychowania, t. 2, Warszawa 2010.
Król M., Konserwatyści a niepodległość. Studia nad polską myślą konserwatywną XIX wieku, Warszawa 1985.
Król M., Pośrednia droga. Myśl polityczna Adama Czartoryskiego i Hotelu Lambert (1832–1861), „Znak” 1974, 5.
Lewandowski J., Na pograniczu. Polityka władz państwowych wobec unitów Podlasia i Chełmszczyzny 1772–1875, Lublin 1996.
Łazuga W., Stanisław Tarnowski – publicysta, w: Stanisław Tarnowski 1837–1937. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 14 listopada 1997 r., red. R. Majkowska, Kraków 1999.
Massalski A., Nauczyciele szkół średnich męskich rządowych w Królestwie Polskim w latach 1833–1862, Warszawa 2012.
Maternicki J., Dydaktyka historii w Polsce 1773–1918, Warszawa 1974.
Maternicki J., Walerian Kalinka (1826–1886) i jego badania nad epoką porozbiorową, Rzeszów 2013.
Mrówczyński J., Ks. Walerian Kalinka. Życie i działalność, Poznań–Warszawa–Lublin 1972.
Nowak A., Granice imperium i problem narodu w polskiej myśli politycznej lat 1772–1863, w: idem, Historie politycznych tradycji. Piłsudski, Putin i inni, Kraków 2007.
Nowak A., Między caratem i rewolucją: studium politycznej wyobraźni i postaw Wielkiej Emigracji wobec Rosji 1831–1849, Warszawa 1994.
Nowak A., Polska i Rosja. Sąsiedztwo wolności i despotyzmu, Kraków 2022.
Nowak A., Rosja i rewolucja (Zygmunt Krasiński), w: A. Nowak, Jak rozbić rosyjskie imperium? Idee polskiej polityki wschodniej (1733–1921), Warszawa 1995.
Nowak A., Rosja w publicystyce politycznej Wielkiej Emigracji przed powstaniem styczniowym, w: idem, Polacy, Rosjanie i Biesy. Studia i szkice historyczne z XIX i XX wieku, Kraków 1998.
Nowak A., Wątek religijnej konfrontacji w przedpowstaniowej publicystyce emigracyjnej, w: Rok 1863 w kilku odsłonach, red. E. Niebelski, Lublin 2017.
Pipes R., Rosja carów, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 2006.
Radziński E., Aleksander II. Ostatni wielki car, z angielskiego przeł. E. Siemaszkiewicz i R. Śliwowski, Warszawa 2005.
Ruszczyńska M., Słowiańskie przedmurze czy pomost między Wschodem a Zachodem w pismach filozoficzno-politycznych Zygmunta Krasińskiego, w: Krasiński: żywioły kultury, żywioły natury: studia, red. M. Burzka-Janik, J. Ławski, Białystok–Opole 2019.
Śliwowska W., Aleksander Hercen, Warszawa 2017.
Tomaszewski J., Kresy Wschodnie w polskiej myśli politycznej XIX i XX w., w: Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, red. W. Wrzesiński, t. 6, Między Polską etniczną a historyczną, Wrocław–Warszawa–Kraków 1988.
Trojanowicz Z., Julian Klaczko – współtwórca polityki kulturalnej Hotelu Lambert, „Pamiętnik Literacki” 1978, 69, 3.
Trojanowicz Z., Ostatni spór romantyczny. Cyprian Norwid–Julian Klaczko, Warszawa 1981.
Urban W., Dzieje ustroju Kościoła na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim, w: Historia Kościoła w Polsce, t. 2, 1764–1945, cz. 1, 1764–1918, red. B. Kumor, Z. Obertyński, oprac. J. Ataman, Warszawa 1979.
Urbanek B., Specjaliści w Królestwie Polskim w II połowie XIX wieku do czasów I wojny światowej, w doniesieniach polskiej prasy medycznej (ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy), w: Zawód lekarza na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. B. Urbanek, Warszawa 2009.
Walicki A., Rosja, katolicyzm i sprawa polska, Warszawa 2002.
Wereszycki H., Julian Klaczko–hofrat austriacki, w: Wiek XIX. Prace ofiarowane Stefanowi Kieniewiczowi w 60 rocznicę urodzin, red. B. Grochulska, B. Leśnodorski, A. Zahorski, Warszawa 1967.
Węgrzyn I., „Nasza Francja”. Julian Klaczko o wartościach, wolności wyboru i lojalności, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Historicolitteraria” 2024, 24.
Węgrzyn I., W kręgu redakcji „Wiadomości Polskich”. Ludzie i tematy. Rekonesans badawczy w: Emigranci, wygnańcy, wychodźcy…, red. I. Węgrzyn, G. Zając, Kraków 2007.
Wierzbicki A., Wokół „pięty Achilla”. O szkołach historycznych w Polsce w ujęciu emigracyjnych „Wiadomości Polskich” w połowie XIX wieku, w: Historia: poznanie i przekaz, red. B. Jakubowska, Rzeszów 2000.
Wroczyński R., Dzieje oświaty polskiej 1795–1945, Warszawa 1980.
Wroński A., Duchowieństwo i Kościół katolicki w Królestwie Polskim wobec sprawy narodowej w latach 1832–1860, Warszawa 1994.
Wrzesińska K., Ariowie i Turańczycy. Poglądy Franciszka H. Duchińskiego na temat rasy i cywilizacji, „Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa” 2015, 46.
Zasztowt L., Kresy 1832–1864. Szkolnictwo na ziemiach litewskich i ruskich dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1997.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.1177-1203
Data publikacji: 2025-10-31 08:37:56
Data złożenia artykułu: 2024-03-16 11:08:17
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Mateusz Piotr Gancewski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.