Hide
Show all
Email this article 
Status and Prospects for Research on Non-Military Uniformed Formations in Poland (October 1938–October 1939)
Abstract
The article focuses on two main issues. The first is the effort to evaluate already available historiography on non-military uniformed formations (State Police, Silesian Voivodeship Police, Border Protection Corps, Border Guard, Prison Guard and National Railway Guard). They had been organized and trained along military lines and were responsible for internal security of the Second Polish Republic. All organizations mentioned were subordinated to civilian ministries. The paper covers months before the outbreak of WWII and the time of the Polish Military September Campaign of 1939. It also presents research perspectives related to abovementioned structures.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Printed sources (Źródła drukowane)
Agresja sowiecka na Polskę w świetle dokumentów. 17 września 1939, vol. 2, Działania wojsk Frontu Ukraińskiego, ed. S. Jaczyński, Warszawa 1996.
Agresja sowiecka na Polskę w świetle dokumentów. 17 września 1939, vol. 3, Działania wojsk Frontu Białoruskiego, ed. C. Grzelak, Warszawa 1995.
Andrzejczuk W., Wspomnienia żołnierza KOP-u, “Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” 1995, 150.
Dobroński A., Nieznane źródło do września 1939 roku na Suwalszczyźnie. Dziennik bojowy por. Piotra Łazarewicza, dowódcy kompanii Straży Granicznej “Filipów”, “Rocznik Augustowsko-Suwalski” 2010, 10, http://www.astn.pl/r2010.htm [access: 24.08.2022].
“Dziennik Praw Państwa Polskiego” 1919.
“Dziennik Urzędowy Ministerstwa Komunikacji” 1935, 1937, 1939.
“Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1928, 1932, 1934, 1935, 1938, 1939.
“Dziennik Ustaw Śląskich” 1922.
Gen. bryg. Kordian Józef Zamorski, Komendant Główny Policji Państwowej. Sprawozdanie dla Ministra Spraw Wojskowych, 9 listopada 1939 r., Băile Herculane (Rumunia), in: Przygotowania obronne państwa 1935-1939.
Prawo i administracja, ed. A. Wesołowski, “Wojskowe Teki Archiwalne” 2014, 6, 1.
Horst W., Józef Kordian Zamorski przed Komisją Rejestracyjną w Bukareszcie, “Teki Archiwalne” 2000, 5.
Instrukcja służby Korpusu Ochrony Pogranicza, ed. P. Skubisz, Warszawa 2010.
Jan Orszulak z baonu KOP “Berezwecz” Fragmenty opracowania, in: Mobilizacja marcowa 1939. Dokumenty i relacje, eds. A. Wesołowski, K. Stepan, Warszawa 2012.
Korczyński J., Dziennik komendanta Kwatery Głównej Suwalskiej B.K. w kompanii wrześniowej, “Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” 1970, 57.
Korczyński J., Dziennik komendanta Kwatery Głównej Suwalskiej B.K. w kompanii wrześniowej (dokończenie), “ Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” 1970, 58.
Mobilizacja marcowa 1939. Dokumenty i relacje, eds. A. Wesołowski, K. Stepan, Warszawa 2012.
“Monitor Polski” 1932.
O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów, eds. M. Jabłonowski et al., Warszawa–Pułtusk 2001.
Okruchy pamięci. Wspomnienia i relacje byłych żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza, eds. S. Nowakowski, M. Klempert, Olsztyn 2015.
Oni strzegli granic II Rzeczpospolitej. Relacje i wspomnienia żołnierzy KOP i funkcjonariuszy SG, ed. M.J. Rubas, Warszawa 2002.
Orlik-Rückemann W., Kampania wrześniowa na Polesiu i Wołyniu 17.IX.1939–1. X.1939, ed. L. Jerzewski, Warszawa 1985.
Orlik-Rückemann W., Moje zderzenie z bolszewikami 17 września 1939, in: Moje zderzenie z bolszewikami we wrześniu 1939 roku, ed. K. Rowiński, Londyn–Szwajcaria 1986.
Ostatnia potyczka w Zadzielu. Odpis otrzymanej 12.IV.1962 r. od por. rez. Jana Jakubca, kierownika szkoły podstawowej w Zadzielu koło Żywca, relacji o boju kompanii kpt. Kade z baonu “Berezwecz” w dniu 4 września 1939 pod Zadzielem–Oczkowem k. Żywca, ed. Z. Dzikowski, “Karta Groni” 1995, 18.
Polskie formacje graniczne. Straż Graniczna 1918–1939. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł, vol. 1, ed. B. Polak, Koszalin, 1999.
Polskie formacje graniczne. Straż Graniczna 1928–1939. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł, vol. 2, ed. M. Jabłonowski, B. Polak, Koszalin 1999.
Przepisy przejściowe do rozporządzenia o Policji Wojewódzkiej, “Dziennik Ustaw Śląskich” 1922, no. 1, item 5.
Przygotowania obronne państwa 1935-1939. Prawo i administracja, ed. A. Wesołowski, “Wojskowe Teki Archiwalne” Warszawa 2014, 6, 1.
Ryt J., Sprawozdanie z działalności Policji Województwa Śląskiego przy zajmowaniu Śląska za Olzą, in: Od Zaolzia po Jaworzynę. Rewindykacje graniczne jesienią 1938 roku, ed. R. Kowalski, Nowy Targ 2004.
Sprawozdanie stenograficzne z 76 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego” z dn. 24 VII 1919 r., [no place and date of publication].
Sulik N., Okruchy wspomnień. Wrzesień 1939, Białystok 1993.
Sprawozdanie Szefa Sztabu Komendy Głównej Policji Państwowej inspektora Juliusza Kozolubskiego z listopada 1939 roku, ed. R. Litwiński, “Res Historica” 2007, 25.
Stachiewicz W., Wierności dochować żołnierskiej. Przygotowania wojenne w Polsce 1935–1939 oraz kampania 1939 w relacjach i rozważaniach Szefa Sztabu Głównego i Szefa Sztabu Naczelnego Wodza, Warszawa 1998.
Szawłowski R., Wojna polsko-sowiecka 1939. Tło polityczne, prawnomiędzynarodowe i psychologiczne. Agresja sowiecka i polska obrona. Sowieckie zbrodnie wojenne i przeciw ludzkości oraz zbrodnie ukraińskie i białoruskie, vol. 2, Dokumenty, Warszawa 1997.
Uryniak Z., Wspomnienia ochotnika z kawalerii dywizyjnej 38 Dywizji Piechoty Rezerwowej z 1939 roku, “Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” 1991, 137.
Wrzesień 1939. Radzieckie zagrożenie Rzeczypospolitej w dokumentach, relacjach i wspomnieniach, ed. W. Włodarkiewicz, Warszawa 2005.
Wrzesień 1939 roku we wspomnieniach majora Józefa Łubnickiego, ed. W.B. Mos, in: A jednak wojna… Rok 1939 na Kresach Wschodnich i Zachodnich, eds. M. Fic, J. Lusek, J. Załęczny, Bytom–Warszawa–Katowice 2020.
Wspomnienia nie tylko o Pułku KOP “Sarny”. Reprinty i przedruki, ed. H. Dąbkowski. Warszawa 2001.
Wywiad Straży Granicznej 1928–1939. Wybór dokumentów, eds. P. Kołakowski, R. Techman, Słupsk 2013.
Ziółkowska-Tarkowska B., Brygada KOP “Podole” w relacjach i wspomnieniach, Warszawa 2007.
Studies (Opracowania)
Becker J., Policja Państwowa garnizonu VI miasta stołecznego Warszawy w obronie stolicy w 1939 roku, “Niepodległość i Pamięć” 2009, 16, 2.
Bednarek L., Generał brygady Wilhelm Orlik-Rückemann ostatni dowódca KOP, in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918–1939. Studia i materiały, vol. 1, ed. B. Polak, Koszalin 1998.
Bednarek L., Organizacja i dyslokacja Korpusu Ochrony Pogranicza w 1938 r., in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918–1939. Studia i materiały, vol. 1, ed. B. Polak, Koszalin 1998.
Bedyński K., Pracownicy Więziennictwa II Rzeczypospolitej zamordowani na Białorusi, “Przegląd Więziennictwa Polskiego” 2009, 62–63.
Bedyński K., Więziennicy województwa łódzkiego ofiarami zbrodni katyńskiej, “Przegląd Więziennictwa Polskiego” 2011, 70.
Bieliński P., A. Rzadkowski, Korpus Ochrony Pogranicza, part 2, 33. i 36. Dywizja Piechoty Rezerwowa, Warszawa 2020.
Bieniecki I., Formacje ochrony granic w obronie polskiego wybrzeża we wrześniu 1939 roku, in: Z morza i Pomorza. Spojrzenie na wrzesień 1939. Polityka i wojna, eds. A. Drzewiecki, B. Siek, Toruń 2011.
Bieniecki I., Jednostki pływające polskich formacji ochrony granicy morskiej w latach 1918–1939, in: 80. rocznica powstania Straży Granicznej II Rzeczypospolitej, vol. 2, ed. A. Gosławska-Hrychorczuk, Warszawa–Kętrzyn 2008.
Bieniecki I., Polskie flotylle rzeczne w działaniach bojowych i ochronie granic w latach 1919–1991, “Nautologia” 2004, 1–4.
Bieniecki I., Przygotowania formacji granicznych do obrony Półwyspu Helskiego w 1939 roku w świetle relacji dowódcy Batalionu KOP “Hel”, in: Korpus Ochrony Pogranicza, ed. J. Prochwicz, Kętrzyn 2005.
Biernat F., Rola Korpusu Ochrony Pogranicza w ochronie polskiej granicy wschodniej i wojnie obronnej 1939 roku, in: Szkice z dziejów wojskowych Polski w latach 1918–1939, ed. B. Miśkiewicz, Poznań 1979.
Bocheński W., Udział Straży Granicznej w Siłach Zbrojnych RP. Walki komisariatów Obwodu Jasło jako jednostek pierwszej linii obrony armii “Karpaty”, in: Kampania polska ’39. Militarne i polityczne aspekty z perspektywy siedemdziesięciolecia, eds. J. Kirszak, D. Koreś, Wrocław 2011.
Böhm T., 1 Pułk kawalerii KOP w wojnie obronnej 1939 r., “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1989, 2.
Böhm T., Bataliony Obrony Narodowej w Wielkopolsce w latach 1936–1939 i ich rola w kampanii wrześniowej, Poznań 1996.
Böhm T., Romańczyk K., 1 Pułk Kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza w wojnie obronnej 1939 roku, Warszawa 2010.
Chmielewski K., Pająk M., Organizacja więziennictwa polskiego (1918–1939), “Czasopismo Prawno-Historyczne” 2017, 69, 2.
Cichoracki P., Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku, Jerzy R. Prochwicz, Warszawa 2003, p. 458, [rec.], “Pamięć i Sprawiedliwość” 2005, 2.
Cygan W.K., Działania wojenne na Nowogródczyźnie, Wileńszczyźnie i Grodzieńszczyźnie po 17.9.1939 r., “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1990, 1–2.
Cygan W.K., Kresy w ogniu. Wojna polsko-sowiecka 1939, Warszawa 1990.
Czajczyński H., Oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza w Samodzielnej Grupie Operacyjnej “Polesie”, in: Korpus Ochrony Pogranicza w 70. rocznicę powołania, ed. L. Grochowski, Kętrzyn 1995.
Ćwięk H., Przeciw Abwehrze, Warszawa 2001.
Dalecki R., Armia “Karpaty” w wojnie obronnej 1939 roku, Rzeszów 1989.
Dalecki R., Uwagi i sprostowania gen. bryg. Maksymiliana Milana-Kamskiego do “Dziennika” gen. bryg. Władysława Langnera, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2015, 2.
Danielewicz J., Wyższa kadra dowódcza KOP 1924–1939, in: Korpus Ochrony Pogranicza w 70. rocznicę powołania, ed. L. Grochowski, Kętrzyn 1995.
Deszczyński M.P., Ostatni egzamin. Wojsko Polskie wobec kryzysu czechosłowackiego 1938–1939, Warszawa 2003.
Dominiczak H., Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych, Warszawa 1975.
Dominiczak H., Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Warszawa 1992.
Dworzecki J., Policja w Polsce we wrześniu 1939 roku, “Zeszyt Naukowy” 2010, 4.
Dyskant J.W., Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej wobec agresji sowieckiej we wrześniu 1939 r., “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1992 3.
Dziergas G., Policja Państwowa w kampanii wrześniowej 1939 r., in: Polska wobec zagrożenia ze strony Trzeciej Rzeszy, eds. H. Ćwięk, Z. Cutter, Częstochowa 2012.
Encyklopedia wojskowa, vol. 2, ed. O. Laskowski, Warszawa 1932.
Filipow K., Generał Nikodem Sulik (Kamienna Stara 1893–Londyn 1954), Białystok 1996.
Fedorowicz L., Wspomnienia z akcji szwadronu KOP nad Dniestrem w dn. 17.9. 1939 roku, “Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej”1979, 94.
Fijałkowski M., Kicman W., Józef Marciniak 1896–1940. Powstaniec wielkopolski, strażnik graniczny, żołnierz września 1939, Piła 2014.
Głowiński T., Batalion KOP “Iwieniec” we wrześniowej potrzebie – przyczynek do wykorzystania Korpusu Ochrony Pogranicza w kampanii 1939 r., in: Kampania polska ’39. Militarne i polityczne aspekty z perspektywy siedemdziesięciolecia, eds. J. Kirszak, D. Koreś, Wrocław 2011.
Głowiński T., Korpus Ochrony Pogranicza w 1939 r. – mobilizacja i udział w obronie Rzeczypospolitej przed najazdem z zachodu i wschodu – stan badań, in: Kampania polska 1939 roku. Studia, vol. 3, ed. J. Tym, Warszawa 2024.
Głowiński T., Pułk KOP “Wołożyn” i chroniona przezeń granica (1929–1939), in: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, P. Skubisz, Szczecin–Warszawa 2018.
Głowiński T., Zapomniany garnizon. Oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza w Iwieńcu w latach 1924–1939, Wrocław 2009.
Goryński G., Ochrona granicy morskiej w okresie II Rzeczpospolitej, in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918–1939. Studia i materiały, vol. 2, ed. B. Polak, Koszalin 2002.
Goryński G., Pomorski Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej 1928–1939. Wybrane problemy organizacyjne, in: 80. rocznica powstania Straży Granicznej II Rzeczypospolitej, vol. 2, ed. A. Gosławska-Hrychorczuk, Warszawa–Kętrzyn 2008.
Goryński G., Pułkownik Karol Bacz – żołnierz Legionów Polskich, zasłużony oficer odrodzonego Wojska Polskiego, Korpusu Ochrony Pogranicza, Straży Granicznej II RP – patron Morskiego Oddziału Straży Granicznej, in: Dzieje organizacji polskich formacji ochrony granic. Od obrony potocznej do II wojny światowej, ed. A. Gosławska-Hrychorczuk, Kętrzyn 2007.
Goryński G., Udział Straży Granicznej i Korpusu Ochrony Pogranicza w walkach obronnych na Wybrzeżu we wrześniu 1939 r., “Przegląd Morski” 1995, 2.
Goryński G., Udział żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza w walkach obronnych na Półwyspie Helskim we wrześniu 1939 r., in: Korpus Ochrony Pogranicza w 70. rocznicę powołania, ed. L. Grochowski, Kętrzyn 1995.
Goryński G., Zapomniani bohaterowie Niepodległej. Pułkownik Ludwik Zych – Szef Sztabu Straży Granicznej. Jego służba i praca dla niepodległej Polski, in: Na granicach niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, Szczecin 2020.
Grobelski W., Działania Pułków KOP w składzie Grupy Operacyjnej “Bielsko” (“Boruta”) we wrześniu 1939 r., “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2002, 3/4.
Grobelski W., Formacje graniczne II Rzeczypospolitej, “Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL” 2012–2013, 8–9, 1.
Grobelski W., KOP-owskie biografie. Płk. dypl. Janusz Gaładyk (1898–1947), “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2005, 4.
Grochowski J., Wspomnienia żołnierza II Rzeczypospolitej, “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2001, 1.
Grochowski L.W., Prawne podstawy organizacji i działania Straży Granicznej w latach 1928–1939, in: 80 rocznica powstania Straży Granicznej II Rzeczypospolitej, vol. 1, ed. A. Gosławska-Hrychorczuk, Warszawa-Kętrzyn 2008.
Grzelak C., KOP w obronie wschodniej granicy RP, “Wojsko i Wychowanie” 1991, 10.
Grzelak C., Kresy w czerwieni. Agresja Związku Sowieckiego na Polskę w 1939 roku, Warszawa 1998.
Grzelak C., Obrona granicy wschodniej Polski przez Korpus Ochrony Pogranicza w 1939 roku na linii strażnic, in: Dzieje organizacji polskich formacji ochrony granic. Od obrony potocznej do II wojny światowej, ed. A. Gosławska-Hrychorczuk, Kętrzyn 2007.
Grzelak C., Szack–Wytyczno 1939, Warszawa 1993.
Grzelak C., Wilno 1939, Warszawa 1993.
Grzelak C., Wrzesień 1939 na kresach w relacjach, Warszawa 1999.
Grzelak C., Zaskoczenie sowieckie 17 września 1939 r. Fakty i mity, in: Korpus Ochrony Pogranicza, ed. J. Prochwicz, Kętrzyn 2005.
Halicki K., Policjanci z Okręgu XII PP Pomorskiego – ofiary Miednoje, in: Katyń. Ofiary z Kujaw i Pomorza w 73. Rocznicę zbrodni katyńskiej, eds. W. Kubiak, Z. Karpus, Włocławek 2013.
Halicki K., Z dziejów bydgoskiej policji – losy komisarza Andrzeja Fąferka, “Przegląd Policyjny” 2008, 1.
Hałyk J., Straż Ochrony Kolei w służbie społeczeństwu, Lublin 2012.
Hamerla A., Historia i struktura organizacyjna kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza, in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918–1939. Studia i materiały, vol. 1, ed. B. Polak, Koszalin 1998.
Jabłonowski M., Formacja specjalna. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939, Warszawa 2002/2003.
Jabłonowski M., Przegląd stanu zasobów źródłowych i wyników badań dotyczących Korpusu Ochrony Pogranicza (1924–1939), “Niepodległość” 2008, 58.
Jabłonowski M., Polak B., Polskie formacje graniczne 1924–1939. Przegląd źródeł i literatury, postulaty badawcze, in: Granice Rzeczypospolitej Polskiej (na przestrzeni dziejów), ed. Z.B. Kumos, Warszawa 2005.
Jabłonowski M., Prochwicz J., Wywiad Korpusu Ochrony Pogranicza 1924–1939, Warszawa 2003/2004.
Janowski W., Nastroje społeczeństwa III Rzeszy wiosna 1939 r. w świetle informacji Szefostwa Wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza, “Teki Archiwalne” 1997, 2 (24).
Jordanek Z., Straż Graniczna we wrześniu 1939 r., in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918–1939. Studia i materiały, vol. 1, ed. B. Polak, Koszalin 1998.
Kayzer B., Mobilizacja i działania Policji Województwa Śląskiego w okresie zagrożenia wojennego 1939 roku, in: Polski wrzesień 1939 r. – wojna na dwa fronty, ed. H. Stańczyk, Piotrków Trybunalski 2000.
Kayzer B., Kayzer Z.B., Policja Województwa Śląskiego i pododdziały zwarte Policji Państwowej – udział w inkorporacji Zaolzia (1938–1939) i wojnie obronnej (1939), “Przegląd Policyjny” 2008, 4.
Kolos K., Generał brygady Walerian Czuma, in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918–1939. Studia i materiały, vol. 1, ed. B. Polak, Koszalin 1998.
Konstankiewicz A., Umundurowanie i uzbrojenie Straży Więziennej II RP (1924–1939), in: Z dziejów więzienia w Lublinie, ed. T. Radzik, Lublin 2007.
Kościański Z., Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1924–1939, in: Korpus Ochrony Pogranicza w 70. rocznicę powołania, ed. L. Grochowski, Kętrzyn 1995.
Kościański Z., Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1924–1939, in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918-1939. Studia i materiały, vol. 1, ed. B. Polak, Koszalin 1998.
Kowalski W., Baon KOP “Sejny” w kampanii wrześniowej 1939 r., “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1995, 1–2.
Kowalski W., Hej tam na granicy od Sejn na Podole… Z dziejów 24 Baonu Korpusu Ochrony Pogranicza “Sejny”, Sejny 1995.
Kowalski W., U polskich stoim granic… Opowieść o żołnierzach Baonu KOP “Sejny”, Suwałki 1999.
Kozłowski E., Końcowy okres wojny obronnej Polski (17.9–6.10.1939 r.), “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1989, 3.
Kozłowski P., Nadkomisarz Karol Kuraś – oficer informacyjny Wschodnio-Małopolskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej we Lwowie w latach 1937–1939, in: Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP. Z działalności Oddziału II SG WP, vol. 6, ed. T. Dubicki, Łomianki 2015.
Kozłowski P., Ochrona kontrwywiadowcza realizowana przez Straż Graniczną na południowym odcinku granicy państwa w latach 1935–1939, in: Kontrwywiad II RP (1914) 1918–1945 (1948), vol. 6, ed. A. Przyborowska, Warszawa 2017.
Kozłowski P., Oddział Wydzielony KOP “Lwów” w systemie bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej (1938–1939), in: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, P. Skubisz, Szczecin–Warszawa 2018.
Kozłowski P., Powstanie Oddziału Wydzielonego Korpusu Ochrony Pogranicza “Lwów” w świetle zachowanych dokumentów w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym we Lwowie. Geneza, dyslokacja i zadania, “Biuletyn Problemy Ochrony Granic” 2014, 54.
Kozłowski P., Rola i zadania konfidentów i informatorów Straży Granicznej w systemie ochrony granicy państwowej Drugiej Rzeczypospolitej, in: Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP. Z działalności Oddziału II SG WP, ed. T. Dubicki, Łomianki 2015.
Kozłowski P., Wywiad Straży Granicznej na straży nienaruszalności granicy państwa Drugiej Rzeczypospolitej (w latach 1928–1939). Założenia organizacyjne, “Rocznik Przemyski” 2012, 1.
Kralisz A., Na straży wschodnich rubieży. Biografia ostatniego dowódcy KOP gen. bryg. Wilhelma Orlik-Rückemanna (1894–1986), Warszawa 1999.
Kraśnicka-Zajdler U., Wrzesień 1939 roku widziany oczami Komendanta Głównego Policji Państwowej gen. bryg. Józefa Kordiana-Zamorskiego, “Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska” 2006, 19.
Kwiecień M., Wśród potępieńczych swarów. Prawne aspekty rozliczeń politycznych wśród uchodźstwa polskiego we Francji i Wielkiej Brytanii 1939–1943, Kraków 2013.
Kula H.M., Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939, Warszawa 1994.
Kurus A., Korpus Ochrony Pogranicza, part 1, 38 Dywizja Piechoty Rezerwowa, Warszawa 2018.
Lachowicz J., Bitwa 3. Pułku Piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza z wojskami sowieckimi we wrześniu 1939 roku, ed. Z. Matuszak, Piotrków Trybunalski 2004.
Litwiński R., Eyewitnesses' accounts as an historical source. Research experiences, “Acta Poloniae Historica” 2008, 97.
Litwiński R., Komisja rehabilitacyjno-kwalifikacyjna dla byłych policjantów (1946–1952), “Dzieje Najnowsze” 2004, 36, 1.
Litwiński R., Kordian Józef Zamorski “granatowy” generał, Lublin 2018.
Litwiński R., O bezpieczeństwo wewnętrzne odrodzonej Rzeczypospolitej (1917–1922), “Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2018, 1–2.
Litwiński R., Okupacyjne losy policjantów w polskiej historiografii. Stan badań i postulaty badawcze, “Studia Podlaskie” 2007/2008, 17.
Litwiński R., Piłsudski – Śmigły – Składkowski w świetle dzienników Kordiana Zamorskiego z lat 1930–1938, in: Polska w XIX i XX w. – społeczeństwo i gospodarka, ed. W. Caban et al., Kielce 2013.
Litwiński R., Policja II Rzeczypospolitej – pomiędzy negacją a gloryfikacją. Historiografia i postulaty badawcze. Cz. 1 – Stan badań do 1989 roku, “Historyka. Studia Metodologiczne” 2022, 52.
Litwiński R., Policja II Rzeczypospolitej – pomiędzy negacją a gloryfikacją. Historiografia i postulaty badawcze. Cz. 2 – Stan badań od 1990 roku, “Historyka. Studia Metodologiczne” 2022, 52.
Litwiński R., Policja II Rzeczypospolitej – pomiędzy negacją a gloryfikacją. Historiografia i postulaty badawcze. Cz. 3 – Losy policjantów po 1 września 1939 roku i podsumowanie cyklu, “Historyka. Studia Metodologiczne” 2023, 53.
Litwiński R., Policja Państwowa w Małopolsce Wschodniej. Organizacja i wpływ na jej losy działań wojennych w 1939 roku, in: Ukraina-Polshcha: uroky Druhoi Svitovoi viiny. Materialy naukovoho seminaru molodykh vchenykh (27 liutoho 2003 r.), Ternopil 2003. [Україна-Польща: уроки Другої Світової війни. Матеріали наукового семінару молодих вчених (27 лютого 2003 р.), Тернопіль 2003].
Litwiński R., Policja Województwa Śląskiego we wrześniu 1939 r. w świetle raportu inspektora Józefa Żółtaszka, ed. R. Litwiński, “Res Historica” 2011, 31.
Litwiński R., Silni, zwarci, gotowi…? Polskie przygotowania do wojny w świetle relacji gen bryg. Kordiana Zamorskiego, in: Mity i legendy w polskiej historii wojskowości, vol. 2, eds. W. Caban, J. Smoliński, Kielce 2014.
Litwiński R., Skutki działań wojennych w 1939 r. dla policji w Małopolsce Wschodniej, “Dzieje Najnowsze” 2007, 39, 2.
Litwiński R., Uwagi do stanu badań nad Policją Państwową, “Res Historica” 2000, 11.
Łach W.B., Fortyfikacje odcinka “Sarny” w wojnie 1939 roku, in: Korpus Ochrony Pogranicza, ed. J. Prochwicz, Kętrzyn 2005.
Maleszyk R., Więziennictwo polskie na tle dziejów państwa w latach 1918–1956, “Przegląd Więziennictwa Polskiego” 2009, 62–63.
Matuszak Z., Przygotowanie i udział w działaniach wojennych Straży Granicznej we wrześniu 1939 r., in: 80. rocznica powstania Straży Granicznej II Rzeczypospolitej, vol. 2, ed. A. Gosławska-Hrychorczuk, Warszawa-Kętrzyn 2008.
Mazur K., Skuteczni, odpowiedzialni, kompetentni. Straż Ochrony Kolei wczoraj i dziś 1918–2008, Warszawa 2008.
Milewski E., Wojenne straty Straży Granicznej II Rzeczypospolitej poniesione w latach 1939–1945 w świetle dokumentu Wojsk Ochrony Pogranicza, in: Na granicach niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, Szczecin 2020.
Misiuk A., Policja w kampanii wrześniowej. Raport komendanta głównego Policji Państwowej z 9 listopada 1939, in: Losy policjantów polskich po 1 września 1939. Studia i materiały, eds. P. Majer, A. Misiuk, Szczytno 1996.
Misiuk A., Służby specjalne II Rzeczypospolitej, Warszawa 1998.
Nikołajuk J., Inspektor SG Marian Staniszewski – w obronie Suwalszczyzny (1939 r.), in: Na granicach niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, Szczecin 2020.
Nikołajuk J., Obwód Straży Granicznej “Suwałki”. Powstanie i działalność, in: 80. rocznica powstania Straży Granicznej II Rzeczypospolitej, vol. 2, ed. A. Gosławska-Hrychorczuk, Warszawa–Kętrzyn 2008.
Nikołajuk J., Rozformowanie Batalionu KOP “Suwałki” w świetle zachowanych rozkazów dziennych (1939 r.), in: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, P. Skubisz, Szczecin–Warszawa 2018.
Nikołajuk J., Rozpoznanie przedpola w Prusach Wschodnich przez Obwód SG “Suwałki” po ogłoszeniu częściowej mobilizacji w marcu 1939 r., in: Na granicach niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, Szczecin 2020.
Nikołajuk J., Zarys dziejów Straży Granicznej (1928–1939), in: Na granicach niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, Szczecin 2020.
Ochał A., Batalion Korpusu Ochrony Pogranicza “Suwałki” 1927–1939, Suwałki 2009.
Ochał A., Korpus Ochrony Pogranicza (1924–1939) Zarys historii i zadań formacji, in: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, P. Skubisz, Szczecin-Warszawa 2018.
Ochał A., Major Antoni Wilk i jego służba w przedwojennych i powojennych formacjach granicznych, in: Na granicach niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, Szczecin 2020.
Ochał A., Na litewskiej rubieży. Brygada KOP “Grodno” (1929–1939), Warszawa 2017.
Ochał A., Placówka Wywiadowcza KOP nr 1 “Suwałki”/” Grodno” (1929–1939), in: Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP. Studia i materiały z działalności Oddziału II SG WP, vol. 1, ed. T. Dubicki, Łomianki 2010.
Ochał A., Śladem ojca. Wacław Romiszewski i jego służba w formacjach ochrony granicy, in: Na granicach niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, Szczecin 2020.
Ochał A., Tarcza II Rzeczypospolitej. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939, Warszawa 2018.
Ochał A., Promińska K., Bibliograficzne zestawienie wydawnictw źródłowych, artykułów i książek poświęconych historii Straży Granicznej (1928–1939), in: Na granicach niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, Szczecin 2020.
Ochał A., Skubisz P., Retrospektywna bibliografia Korpusu Ochrony Pogranicza (1924–2017), in: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, P. Skubisz, Szczecin–Warszawa 2018.
Orlik-Rückemann W., Na straży wschodnich rubieży. Biografia ostatniego dowódcy KOP gen. Wilhelma Orlik--Rückemanna (1894–1986), Warszawa 1999.
Paprocki M., Straż Graniczna w ochronie granicy północno-zachodniej, zachodniej i południowej w latach 1928–1939, Kętrzyn 2000.
Paprocki M., Prochwicz J., KOP w planach mobilizacyjnych II Rzeczpospolitej, in: Korpus Ochrony Pogranicza, ed. J. Prochwicz, Kętrzyn 2005.
Pawlak K., Więziennictwo polskie w latach 1918–1939, Kalisz 1995.
Pawlak K., Za kratami więzień i drutami obozów, Kalisz 1999.
Pepłoński A., Wywiad Polski na ZSRR 1921–1939, Warszawa 1996.
Pepłoński A., Misiuk A., Policja Państwowa we wrześniu 1939 r., in: Zbrodnia katyńska. Droga do prawdy, ed. M. Tarczyński, Warszawa 1992.
Pindel K., Obrona Narodowa 1937‒1939, Warszawa 1979.
Piwowarski E., O szkoleniu oficerów rezerwy w Korpusie Ochrony Pogranicza (1938–1939), “Przegląd Wojsk Lądowych” 2001, 2.
Polak B., Stan badań nad dziejami formacji granicznych 1918–1939, in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918–1939. Studia i materiały, vol. 1, ed. B. Polak, Koszalin 1998.
Polskie Siły Zbrojne w Drugiej Wojnie Światowej, vol. 1, Kampania wrześniowa 1939, part 1, Polityczne i wojskowe położenie Polski przed wojną, Londyn 1951.
Porwit M., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, part 1, Plany i ich załamanie, vol. 2, Odwrót i kontrofensywa, Warszawa 1969.
Przybylski J., Udział Marynarki Wojennej w walce o granice Polski i jej współdziałanie z KOP i Strażą Graniczną w ich obronie, in: Korpus Ochrony Pogranicza, ed. J. Prochwicz, Kętrzyn 2005.
Prochwicz J.R., Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku, Warszawa 2003.
Prochwicz J., Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu agresji sowieckiej, in: Polski wrzesień 1939 r. – wojna na dwa fronty, ed. H. Stańczyk, Piotrków Trybunalski 2000.
Prochwicz J., Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, part 1, Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r., “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1994, 3.
Prochwicz J., Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, part 2, Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku, “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1994, 4.
Prochwicz J., Przygotowania Straży Granicznej do działań wojennych 1939 roku, in: SGO “Narew” i GO “Grodno” w wojnie obronnej 1939 r., Białystok–Przasnysz 2004.
Prochwicz J., Status Straży Granicznej w Siłach Zbrojnych II Rzeczypospolitej we wrześniu 1939 r., “Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2009, 1.
Prochwicz J., Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski, “Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2000, 13.
Prochwicz J., Konstankiewicz A., Rutkiewicz J., Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939, Warszawa 2006.
Słownik Języka Polskiego, issue 1, eds. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Warszawa 1900.
Roman W.K., Internowanie żołnierzy KOP na Litwie i Łotwie w 1939 roku, in: Korpus Ochrony Pogranicza, ed. J. Prochwicz, Kętrzyn 2005.
Rost S., Straż Graniczna w walkach o Chojnice w 1939 r., “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1989, 3.
Rymaszewski J., Generał brygady Jan Tomasz Gorzechowski, in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918–1939. Studia i materiały, vol. 1, ed. B. Polak, Koszalin 1998.
Rybka R., Stepan K., Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny “W” i jego ewolucja, Warszawa 2010.
Sadowski J., Odcinek umocniony “Sarny”, Warszawa 2017.
Semków P., Kmdr ppor. Zbigniew Braniecki – oficer KOP i Marynarki Wojennej, in: Amor patriae nostra lex. Losy funkcjonariuszy i żołnierzy polskich formacji granicznych w latach II wojny światowej i okresie powojennym, ed. A. Gosławska-Hrychorczyk, Warszawa–Kętrzyn 2008.
Siemak Z., Przygotowania do wojny oraz przebieg jej pierwszych 17 dni w świetle raportu komendanta głównego Policji Państwowej z dnia 9 listopada 1939 roku, in: Polski wrzesień 1939 r. – wojna na dwa fronty, ed. H. Stańczyk, Piotrków Trybunalski 2000.
Skubisz P., Przyczynek do retrospektywnej bibliografii historycznej Korpusu Ochrony Pogranicza (1924–2006), “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2006, 3.
Skubisz P., Przygotowania Korpusu Ochrony Pogranicza do konfliktu zbrojnego na terenie Wileńszczyzny, in: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, P. Skubisz, Szczecin–Warszawa 2018.
Skupień P., Śliwa A., Wystel M., Straż Graniczna 1928–1939, part 1, Warszawa 2021.
Skupień P., Śliwa A., Wystel M., Straż Graniczna, part 2, Warszawa 2021.
Sobczak A.K., Mazowiecki Inspektorat Okręgowy Straży Granicznej w Ciechanowie w latach 1928–1939, Ciechanów 2015.
Sobczak A.K., Meldunki sytuacyjne Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego (Okręgu) Straży Granicznej w latach 1928–1939 jako źródło informacji kontrwywiadowczej, in: Kontrwywiad II RP (1914) 1918–1945 (1948), vol. 5, part 1, ed. A. Przyborowska, Warszawa 2018.
Sobczak A.K., Straż Graniczna w Działdowie 1928–1939, Działdowo-Olsztyn 2020.
Sprawcy klęski wrześniowej przed sądem historii. Dokumenty komisji badawczych władz polskich na emigracji, eds. M. Adamczyk, J. Gmitruk, Warszawa 2005.
Sprengel B., Policja Państwowa wobec zagrożenia wojennego w 1939 roku, in: Polska wobec zagrożenia ze strony Trzeciej Rzeszy, eds. H. Ćwięk, Z. Cutter, Częstochowa 2012.
Steblik W., Armia “Kraków” 1939, Warszawa 1989.
Stepan K., Wesołowski A., To proste – będziemy się bić. Polskie przygotowania obronne (marzec-sierpień 1939), Warszawa 2019.
Suchcitz A., Korpus Ochrony Pogranicza, in: Napaść sowiecka i okupacja polskich ziem wschodnich (wrzesień 1939), eds. J. Jasnowski, E. Szczepanik, Londyn 1986.
Suchorski J., Szwadron kawalerii KOP “Olkieniki”. Szkic historyczny (dokończenie), “Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” 1966, 42.
Suchorski J., Szwadron kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza “Olkieniki”, szkic historyczny, Białystok 2007, http://szwadron10pul.vipserv.org/wp-content/uploads/2010/04/olkieniki.pdf [access: 13.08.2022].
Surnyt W., 8. Szwadron Kawalerii KOP “Krasne” nad Uszą w kampanii wrześniowej, “Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” 1970, 60.
Szarski W., IV Batalion Korpusu Ochrony Pogranicza “Hel”, Hel 2014.
Szawłowski R., Wojna polsko-sowiecka 1939. Tło polityczne, prawnomiędzynarodowe i psychologiczne. Agresja sowiecka i polska obrona. Sowieckie zbrodnie wojenne i przeciw ludzkości oraz zbrodnie ukraińskie i białoruskie, vol. 1, Monografia, Warszawa 1997.
Szczepański K., Generał Jan Tomasz Gorzechowski komendant Straży Granicznej II RP, in: 80. rocznica powstania Straży Granicznej II Rzeczypospolitej, vol. II, ed. A. Gosławska-Hrychorczuk, Warszawa–Kętrzyn 2008.
Szczepański K., Udział rajgrodzkiej kompanii Straży Granicznej w wojnie obronnej 1939 r., “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2013, 1–2.
Szczerkowski R., Udział 163. rezerwowego pułku piechoty w kampanii polskiej 1939 roku, Wrocław–Warszawa 2019.
Szubański R., Bataliony, kompanie, strażnice KOP, “Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2000, 3.
Szubański R., Bataliony, kompanie, strażnice KOP, “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1993, 3.
Szubański R., Korpus Ochrony Pogranicza w obronie granicy wschodniej, in: Bitwy września 1939 roku. Materiały z VI Seminarium historyków polskich działań obronnych w 1939 r., part 1, W obronie Kresów Wschodnich, ed. B. Polak, Koszalin 1993.
Szubański R., Krótki zarys działań wojennych na wschodnich terenach II Rzeczypospolitej we wrześniu 1939 r., “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1989, 3.
Szutowicz A., Komisarz Marciniak wykonał zadanie, in: Na granicach niepodległej. Straż Graniczna (1928–1939) w perspektywie 100-lecia odzyskania niepodległości, eds. A. Ochał, M. Ruczyński, Szczecin 2020.
Tym W., Lądowa obrona polskiego wybrzeża morskiego 1–19 wrzesień 1939 r., part 3, Walki od 1.9. do 6.9.1939 r., “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1957, 4.
Tym W., Przygotowania do obrony i lądowa obrona polskiego wybrzeża morskiego 1–19 wrzesień 1939 r., part 1, Organizacja oddziałów obrony wybrzeża i przygotowania obronne, “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1957, 2.
Tym W., Przygotowania do obrony i lądowa obrona polskiego wybrzeża morskiego 1–19 wrzesień 1939 r., part 2, Przygotowania kwatermistrzowskie, “Wojskowy Przegląd Historyczny” 1957, 3.
Włodarkiewicz W., Małopolska Wschodnia 1939, Warszawa 2020.
Włodarkiewicz W., Oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza na przedmościu rumuńskim w 1939 roku, in: Korpus Ochrony Pogranicza, ed. J. Prochwicz, Kętrzyn 2005.
Włodarkiewicz W., Przed 17 września 1939 roku. Radzieckie zagrożenie Rzeczypospolitej w ocenach polskich naczelnych władz wojskowych 1924–1939, Warszawa 2002.
Włodarkiewicz W., Przedmoście rumuńskie 1939, Warszawa 2003.
Włodarkiewicz W., Radzieckie zagrożenie Rzeczypospolitej w ocenach polskich naczelnych władz wojskowych 1921–1939, Warszawa 2001.
Włodarkiewicz W., Stan bezpieczeństwa wewnętrznego w województwie tarnopolskim (1 stycznia 1939–31 sierpnia 1939 roku, “Niepodległość i Pamięć” 2018, 3.
Wojna obronna Polski 1939. Wybór źródeł, eds. E.J. Kozłowski et. al., Warszawa 1968.
Woźniak L., 1 Pułk Kawalerii KOP 1939 r., in: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918-1939. Studia i materiały, vol. 1, oprac. B. Polak, Koszalin 1998.
Żołtaszek J., Działalność Policji Woj. Śląskiego przy zajmowaniu Śląska za Olzą, “Kalendarzyk Policji Województwa Śląskiego” 1939.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.58.187-222
Date of publication: 2024-12-18 10:04:31
Date of submission: 2023-04-12 06:57:19
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2024 Robert Litwiński
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.