Hide
Show all
Email this article 
The Political Career of Leonard Marcin Świeykowski: from a Subiudex to a Province Governor – a Coincidence or a Manifestation of New Principles of the Development of an Elite During Stanisław August’s Reign?
Abstract
The purpose of the article is to analyse the manner in which the political elites were created and the paths which led to those elites. The focus is on the career of Leonard Marcin Świeykowski, which is compared to a number of other cases of senatorial careers, inter alia those of Gedeon Jeleński and Adam Chmara. All of these people produced similar family archives. These sources have allowed a reconstruction of the mechanisms of their careers, which are substantially similar. This is clearly discernible in King Stanisław Augustus’s creation of the circle of royal supporters. Submissiveness toward the decision-making centre was not the sole factor which determined a career. Such features as entrepreneurship and intelligence were of greater relevance to a career, whereas noble birth and the inherited estate were of secondary relevance. Another crucial feature had to do with an attitude which expressed interest in the welfare of the state and fellow citizens, which may be associated with the establishment of a specific political agenda whose purpose was to reform the Polish Commonwealth.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Główne Akt Dawnych:
Archiwum Ekonomiczne prymasa Poniatowskiego, rkps 121, Bruliony listów Michała Poniatowskiego.
Archiwum Narodowe w Krakowie:
Archiwum Sanguszków, Korespondencja rkps 36, Listy do Sanguszków.
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie:
rkps 5971, Listy Świeykowskich.
Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie:
rkps 682, 685, 688, 710, 730, 737, 919, 921–922, 925, 927 (Korespondencja królewska).
rkps 3185–3186, Korespondencja i papiery Świeykowskich.
Biblioteka Narodowa w Warszawie:
rkps 9050, t. 1, Korespondencja Świeykowskich.
Biblioteka PAN w Kórniku:
rkps 1188, Opuscula L.M. Świeykowskiego.
rkps 1246, 1256, t. 1, 1264, 1273, Papiery z Archiwum Świeykowskich
Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu:
rkps 1996, 1997, Listy do Swieykowskich.
Lvivska Naukowa Biblioteka Ukrainy im. W. Stefanyka:
f. 141, op. 3, rkps 438, Wywód szlachectwa Świeykowskich.
Nacjonalinyj Gistoricznyj Archiu Bielarusij w Mińsku:
f. 319, op. 1 rkps 32a, Wywód familii Jeleńskich, [Mińsk] 27 VIII 1802.
Źródła drukowane
Czartoryski A.J., Pamiętniki i memoriały polityczne 1776–1809, oprac. J. Skowronek, Warszawa 1986.
Korespondencja krajowa Stanisława Augusta z lat 1784 do 1792, wyd. B. Zaleski, Poznań 1872.
Matuszewicz M., Diarusz życia mego, t. 2, oprac. B. Królikowski, Z. Zielińska, Warszawa 1986.
Seymiki. Prawo uchwalone dnia 24 marca 1791, rozdz. VII, p. 3, [Reprint Kórnik 1985].
Opracowania
Chojecki R., Stanisław August a proces Adama Ponińskiego, „Przegląd Historyczny” 1972, 63.
Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Deputaci Trybunału Koronnego 1578–1794. Spis, cz. 5: 1751–1794, oprac. J. Trernes, Warszawa 2017.
Filipczak W., Sejm 1778 roku, Warszawa 2000.
Handelsman M., Czartoryski Adam Jerzy, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938.
Heleniusz E. [Iwanowski Eustachy], Rozmowy o polskiej koronie, t. 1, Kraków 1873.
Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz, t. 1, Londyn 1970.
Kowecki J., Posłowie debiutanci na sejmie czteroletnim, w: Wiek XVIII Polska i świat. Księga poświęcona Bogusławowi Leśnodorskiemu, red. A. Zahorski, Warszawa 1974.
Mączak A., Rządzący i rządzeni. Władza i społeczeństwo w Europie wczesnonowożytnej, Warszawa 1986.
Michalski J., Sejmiki poselskie 1788 roku, w: J. Michalski, Studia Historyczne z XVIII i XIX wieku, t. 1, Warszawa 2007.
Mościcki H., Chmara Adam, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków 1937.
Pułaski K., Kronika polskich rodów szlacheckich Podola, Wołynia i Ukrainy, t. 2, oprac. T. Epsztein, S. Górzyński, Warszawa 1991.
Rabowicz E., Jeleński Gedeon, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław 1960–1961.
Rabowicz E., Jeleński Rafał, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław 1960–1961.
Rolnik D., Leonarda Marcina Świeykowskiego (1721–1793) ostatniego wojewody podolskiego życie codzienne i publiczne oraz jego myśli o Rzeczypospolitej, Katowice 2016.
Rolnik D., Michał Zaleski – moralne dylematy targowiczanina. O postawie politycznej marszałka konfederacji targowickiej województwa brzesko-litewskiego w latach 1788–1793, „Wieki Stare i Nowe” 2003, 3.
Rolnik D., O wartości i znaczeniu przysięgi „urzędniczej” i „honorowej” w czasach stanisławowskich. Między honorem, obowiązkiem a prywatą – od sacrum do profanum?, w: Staropolski ogląd świata. Kultura staropolska – poszukiwanie sacrum, odnajdowanie profanum, red. B. Rok, F. Wolański, Toruń 2013.
Rolnik D., Portret szlachty czasów stanisławowskich, epoki kryzysu, odrodzenia i upadku Rzeczypospolitej w pamiętnikach polskich, Katowice 2009.
Rolnik D., Sejmiki poselskie drugiej połowy panowania Stanisława Augusta. O czynnikach i motywacjach decydujących o wyborze posłów sejmowych, w: Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013.
Rolnik D., Województwo mińskie i Jeleńscy w życiu publicznym Rzeczypospolitej w latach 1764–1795 w świetle ich korespondencji, Katowice 2018.
Rosner A., Mniszech Michał Jerzy Wandalin (1742–1806), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 21, Wrocław 1976.
Rymszyna M., Karaś Kazimierz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 12, Wrocław 1966–1967.
Stefaniuk M., Teoria elit Vilfreda Pareta, Lublin 2001.
Stroynowski A., Opozycja sejmowa w dobie rządów Rady Nieustającej. Studium z dziejów kultury politycznej, Łódź 2005.
Szczygielski W., Lubomirski Stanisław, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 18, Wrocław 1973.
Tomasza Święckiego historyczne pamiątki znamienitych rodzin i osób dawnej Polski, t. 2, oprac. J. Bartoszewicz, Warszawa 1859.
Urzędnicy podolscy XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Janas [et. al.], Kórnik 1998.
Zielińska T., Kwestia bezpłatności urzędów publicznych w Rzeczypospolitej XVI–XVIII w., w: Władza i społeczeństwo w XVI i XVII w. Prace ofiarowane A. Mączakowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Kamler et al., Warszawa 1989.
Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej, Wrocław 1977.
Zielińska Z., Poniński Adam, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 27, Wrocław 1983.
Znamierowski Cz., Elita i demokracja, Warszawa 1946.
Żerek-Kleszcz H., Michał Walewski podkomorzy krakowski i wojewoda sieradzki i jego korespondencja z królem Stanisławem Augustem 1777–1787, „Rocznik Łódzki” 2001, 48.
Żerek-Kleszcz H., Nominacje senatorskie Stanisława Augusta Poniatowskiego w okresie Rady Nieustającej, „Przegląd Nauk Historycznych” 2006, 5, 1.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2018.46.181-201
Date of publication: 2019-04-25 10:00:32
Date of submission: 2018-04-25 18:26:55
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2019 Dariusz Rolnik
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.