Białoruś pod niemiecką okupacją w czasie I wojny światowej (Polityka językowa i kulturalna na terenie „Ober Ost” w latach 1915˗1918)

Hermann Bieder

Streszczenie w języku polskim


Artykuł jest poświęcony polityce językowej i kulturalnej niemieckich władz wojskowych na terenie zróżnicowanej etnicznie i językowo strefy okupacyjnej „Ober-Ost” („Upper East”) w czasie I wojny światowej (1915˗1918). W owym okresie niemiecka administracja wojskowa podjęła decyzję, że wszystkie narodowości na obszarze „Ober-Ost” będą traktowane jednakowo, także w zakresie polityki językowej. Języki ojczyste (białoruski, polski, jidysz, litewski) były wówczas używane zarówno w administracji publicznej, jak i edukacji, mediach drukowanych, a także podczas imprez kulturalnych. W ten sposób język białoruski został po raz pierwszy oficjalnie uznany przez siły obce.


Słowa kluczowe


Białoruś; I wojna światowa; strefa okupacyjna „Ober Ost”; polityka językowa i kulturalna

Pełny tekst:

PDF (Germany)

Bibliografia


Biełaruskaja mowa, „Homan” 35, Wilnia: Wydawiectwa „Homan”, 1916, 13 czerwienia.

Biełaruś. Encykłapiedyczny dawiednik, red. Barys Iwanawicz Saczanka, Minsk: Biełaruskaja Encyklapiedyja, 1995.

Brederłou Nina, Etnahraficznyja naziranni sławistau u Biełarusiu u czas Pierszaj suswietnaj wajny, [u:] Biełaruś pamiż Uschodam i Zachadam, cz. 1, Minsk: Nacyjanalny nawukowa-aswietny centr im. F. Skaryny, 1997, s. 238.

Głogowska Helena, Białoruś 1914˗1929. Kultura pod presją polityki, Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 1996.

Iwanou Mikoła, U miżwajennym czasie, u zabranym krai... Biełaruskaje nawukowaje tawarystwa u Wilni, „Litaratura і mastactwa“, 24 XII 1993.

Janowicz Sakrat, Pad znakami Arła j Pahoni, Krynki: „Villa Sokrates”, 2003, s. 130.

Jaszsze adzin hołas (pra biełaruskuju mowu), „Homan” 22, Wilnia: Wydawiectwa „Homan”, 1916, 28 krasawika.

Jalenski Мikałaj Hryhoryjewicz, Bukwar, [u] Biełaruskaja mowa. Encykłapiedyja, Minsk: Biełaruskaja encykłapiedyja, 1994.

Kałubowicz Аuhien, Kroki historyi. Daśledawańni, artykuły, uspaminy, Biełastok–Wilnia–Miensk: Hamaks, Nasza Niwa; Mast. lit., 1993.

Łaniec Stanisław, Początki nowożytnego ruchu narodowego Białorusinów, [w:] W kręgu kultury białoruskiej, Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie, 1994.

Łuckiewicz Anton, Wybranyja twory. Prablemy kultury, litaratury i mastactwa. Układannie, pradmowa, kamentary, indeks imionau, pierakłady z polskaje i niamieckaje Аnatola Sidarewicza, Minsk: Knihazbor, 2006.

Łycz Leanid, Biełarusy w tieni dwugławogo orła. Likwidacyja Unijatskoj cerkwi i wniedrienije Moskowskogo prawosławija, [w:] Istorija impierskich otnoszenij. Biełarusy i russkije 1772˗1991 g., izd. 3, Minsk: FUAinform, 2010.

Mironowicz Eugeniusz, Rosja czy Polska, autonomia czy niepodległość? Dylematy polityki białoruskiej lat 1917˗1939, [w:] Pogranicza języków. Pogranicza kultur, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2003.

Ploetz Karl, Auszug aus der Geschichte, 27, Auflage, Würzburg: Verlag: A. G. Ploetz-Verlag, 1968, s. 1223.

Rudowicz Stanisłau, Paszyrennie sacyjalnych funkcyj biełaruskaj mowy u abstawinach Pierszaj suswietnaj wajny: histaryczny wopyt, uroki dla naszczadkau, [u:] Biełaruskaja mowa: Szlachi razwiccia, kantakty, pierspiektywy, red. Hienadź Cychun, Minsk: Belaruski knigazbor, 2001.

Rudowicz Stanisłau, Wajna. Rewalucyja. Mowa: Hramadski status biełaruskaj mowy u hady pierszaj suswietnaj wajny (1914˗1918), „Hołas Radzimy“ 18, 1 V 1997.

Sakalouski Uladzimir, Weißrussland und Deutschland. Geistes- und Kulturbeziehungen zwischen 1914 und 1941, Bibliographie, t. 1, Köln–Weimar–Wien 2000.

Sakałouski Uładzimir, Zabytyja staronki historyi, [u:] Szlacham hadou: Historyka-litaraturny zbornik, Minsk: Mastackaja litaratura, 1994, s. 55

Turonak Jury, Biełaruś pad niamieckaj akupacyjaj, Minsk: Biełaruś, 1993.

Turonek Jerzy, Wacław Iwanowski i odrodzenie Białorusi, Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”, Instytut Historii PAN, 1992.

U Wilni i wakolicach: Uniwersyteckije lekcyi bełaruskaj mowy, „Homan” 88, Wilnia: Wydawiectwa „Homan”, 1916, 15 snieżnia.

U Wilni i wakolicach: Sprawy biełaruskaj mowy. Szkolnyja sprawy. Relihijnyja sprawy, „Homan” 5, Wilnia: Wydawiectwa „Homan”, 1916, 29 lutaha.

U Wilni i wakolicach (ab pryznanni niameckimi uładami biełaruskaj mowy), „Homan” 21, Wilnia: Wydawiectwa „Homan”,1916, 26 krasawika.

Internetseite

erster-weltkrieg.dnb.de/WKI/Content/DE/ Objekte/03-01-zeitung-zehntearmee.html - Stand 11. 9. 2014.

http://www.zeit.de/2002/51/P-Oberost_neu - Stand 6. 11. 2012

http://www.Brest-Litovsk.libau-kurland-baltikum.de/OberOst/Ober Ost.html - Stand 6. 1. 2012.

Wikipedia.org/wiki/Ober_Ost, Stand 6. 11. 2012;

wikipedia.org/wiki/ Leopold_von_Bayern ˗ Stand 7. 11. 2012.

wikipedia.org/wiki/Hermann_von_Eichhorn - Stand 11.9.2014.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2015.9.217
Data publikacji: 2016-02-26 08:00:37
Data złożenia artykułu: 2015-06-30 19:06:33


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1344
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (Germany) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Hermann Bieder

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.