Hide
Show all
Email this article The Etymological Commentary on Word Formation of Abstract Nouns with the Final Formant -ць
Abstract
The article explores the word formation of abstract nouns with the final formant -ць in Belarusian. It also reveals the increased use of this formant in the sphere of concrete nouns. The group analysis of this word formation type allows the overcoming of the ‘formal isolation’ of a number of words and offer their etymologization. The research considers the origin of some words with the final -ць related to the field of natural phenomena (weather, climate, etc.): гогоць ‘ice on the trees’, голць ‘sleet with snow’, шаць ‘frost’, as well as some abstract nouns: dohać ‘consolation’, трэпяць ‘something very white’, сыць ‘whimsicality’ etc. The class of the nouns, distinguished on formal grounds, continues the Proto-Slavic word-formation type but also demonstrates some innovative trends. The possibility of the language contacts’ influence on the word formation of the nouns with final -ць is stated.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
List of sources
Ârušèvìč, Apanas. (2018). Rasejska-belaruskì sloǔnìk. Arhìǔnaâ spadčyna. Mìnsk: Belaruskaâ navuka [Ярушэвіч, Апанас. (2018). Расейска-беларускі слоўнік. Архіўная спадчына. Мінск: Беларуская навука].
Astravuh, Alâksandar. (2008). Ìdyš-belaruskì sloǔnìk: z prykazkamì, prymaǔkamì, vysloǔâmì, frazèmamì, paraǔnanʹnâmì, zyčanʹnâmì, vìtanʹnâmì, dražnìlkamì-kepìkamì, praklënamì, zagadkamì, skoragavorkamì, kalamburamì, cytatamì z žydoǔskìh pesenʹ, anèkdotaǔ ì lìtaraturnyh tvoraǔ. Mìnsk: Medison. [Астравух, Аляксандар. (2008). Ідыш-беларускі слоўнік: з прыказкамі, прымаўкамі, выслоўямі, фразэмамі, параўнаньнямі, зычаньнямі, вітаньнямі, дражнілкамі-кепікамі, праклёнамі, загадкамі, скорагаворкамі, каламбурамі, цытатамі з жыдоўскіх песень, анэкдотаў і літаратурных твораў. Мінск: Медисон].
Bańkowski, Andrzej. (2000). Etymologiczny słownik języka polskiego. Vol. 1–2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
BD – Belaruskaâ dyâlektalogìâ: matèryâly ì dasledavannì. (2010 and the next). Issue 1–5. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Беларуская дыялекталогія: матэрыялы і даследаванні. (2010 і наст.). Вып. 1–5. Мінск: Беларуская навука].
Boryś, Wiesław. (2005). Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
BOS – Golovanevskij, Arkadij (ed.). (2007). Brânskij oblastnoj slovarʹ. Brânsk: Brânskij gosudarstvennyj universitet. [Голованевский, Аркадий (ред.). (2007). Брянский областной словарь. Брянск: Брянский государственный университет].
Długosz-Kurczabowa, Krystyna. (2003). Nowy słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
ÈSBM – Cyhun, Genadzʹ (ed., vol. 1–8 ed. Vìktar Martynaǔ). (1978 and the next). Ètymalagìčny sloǔnìk belaruskaj movy. Vol. 1–14. Mìnsk: Belaruskaâ navuka (Navuka ì tèhnìka). [Цыхун, Генадзь (рэд., т. 1–8 рэд. Віктар Мартынаў). (1978 і наст.). Этымалагічны слоўнік беларускай мовы. Т. 1–14. Мінск: Беларуская навука (Навука і тэхніка)].
ÈSSÂ – Trubačev, Oleg. (1974 and the next). Ètimologičeskij slovarʹ slavânskih âzykov. Praslavânskij leksičeskij fond. Issue 1–14. Moskva: Nauka. [Трубачев, Олег. (1974 и след.). Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Вып. 1–14. Москва: Наука].
ESUM – Melʹničuk, Oleksandr (ed.). (1982–2012). Etimologìčnij slovnik ukraïnsʹkoï movi. Vol. 1–6. Kiïv: Naukova dumka. [Мельничук, Олександр (рэд.). (1982–2012). Етимологічний словник украïнськоï мови. Т. 1–6. Київ: Наукова думка].
Fasmer, Maks. (1964–1973). Ètimologičeskij slovarʹ russkogo âzyka. Transl. from German and Append. Olega Trubačeva. Vol. 1–4. Moskva: Progress. [Фасмер, Макс. (1964–1973). Этимологический словарь русского языка. Перев. с нем. и дополн. Олега Трубачева. Т. 1–4. Mосква: Прогресс].
Federowski, Мichał. (1897–1981). Lud białoruski na Rusi Litewskiej. Materiały do etnografii słowiańskiej zgromadzone w latach 1877–1905. Vol. 1–8. Vol. 4 (1935): Przysłowia, żarciki, wyrażenia stałe oraz zagadki ludu, mieszczan i zagrodowców z okolic Grodna, Sokółki, Białegostoku, Bielska, Wołkowyska, Słonima, Nowogródka, Słucka, Lidy, Wilejki, Święcian i Oszmiany. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie.
GSBM – Bulyka, Alâksandr (ed.). (1982–2017). Gìstaryčny sloǔnìk belaruskaj movy. Issue 1–37. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka (Belaruskaâ navuka). [Булыка, Аляксандр (рэд.). (1982–2017). Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 1–37. Мінск: Навука і тэхніка (Беларуская навука)].
Kaspârovìč, Mìkola. (1927). Vìcebskì kraëvy sloǔnìk: matar’âly. Vìcebsk: Vydanʹne Vìcebskaga Akrugovaga Tavarystva Kraâznaǔstva ì vydavectva ‘Zarâ Zapada’. [Каспяровіч, Мікола. (1927). Віцебскі краёвы слоўнік: матар’ялы. Віцебск: Выданьне Віцебскага Акруговага Таварыства Краязнаўства і выдавецтва ‘Заря Запада’].
Kryvalʹcèvìč, Raâ. (2016). Blìzkì svet: hatnì sloǔnìk-uspamìn. Mìnsk: Tèhnalogìâ [Крывальцэвіч, Рая. (2016). Блізкі свет: хатні слоўнік-успамін. Мінск: Тэхналогія].
LABNG – Bìryla, Mìkalaj, Mackevìč, Ûzèfa (eds.). (1993–1998). Leksìčny atlas belaruskìh narodnyh gavorak. T. 2. 1994: Selʹskaâ gaspadarka. Mìnsk: Nacyânalʹnaâ akadèmìâ navuk Belarusì. Instytut movaznaǔstva ìm. Âkuba Kolasa [Бірыла, Мікалай, Мацкевіч, Юзэфа (рэд.). (1993–1998). Лексічны атлас беларускіх народных гаворак. Т. 2 1994: Сельская гаспадарка. Мінск: Нацыянальная акадэмія навук Беларусі. Iнстытут мовазнаўства ім. Якуба Коласа].
Lastoǔskì, Vaclaǔ. (1924). Padručny rasìjska-kryǔskì (belaruskì) sloǔnìk. Koǔna: Drukarnâ A. Baka. [Ластоўскі, Вацлаў. (1924). Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік. Коўна: Друкарня А. Бака].
Machek, Václav. (1968). Etymologický slovník jazyka českého. The 2nd edition corrected and added. Praha: Academia, Nakladatelství Československé akademie věd.
Materiały do słownika białorusko-polskiego, zebrane przez Michała Federowskiego. Vol. 1. Słownik języka białoruskiego. Materiały językowe, właściwości mowy. W: Archiwum Michała Federowskiego. Zbiory specjalne Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Oddział rękopisów. No. 444.
Nasovìč, Ìvan. (1983). Sloǔnìk belaruskaj movy. Mìnsk: Belaruskaâ Saveckaâ Èncyklapedyâ. [Насовіч, Іван. (1983). Слоўнік беларускай мовы. Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя].
Orel, Vladimir. (2007). Russian Etymological Dictionary. Vol. 2: K–O. Calgary: Octavia.
Pacûpa, Ûry. (2007). Kryvìckì leksykon: sloǔnìk-dètèktyǔ. Arche, 3, pp. 159–211. [Пацюпа, Юры. (2007). Крывіцкі лексыкон: слоўнік-дэтэктыў. Arche, 3, с. 159–211].
PGS – Bulyka, Alâksandr (ed.) (2013). Padručny gìstaryčny sloǔnìk substantyǔnaj leksìkì. Vol. 1–2. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Булыка, Аляксандр Мікалаевіч (рэд.). (2013). Падручны гістарычны слоўнік субстантыўнай лексікі. Т. 1–2. Мінск: Беларуская навука].
Ragaǔcoǔ, Vasìlʹ. (2002. 16 october). Matčynyâ slovy: Z leksìkì strèšynskaj gavorkì. Naša slova. [Рагаўцоў, Васіль Іванавіч. (2002. 16 кастр.). Матчыныя словы: З лексікі стрэшынскай гаворкі. Наша слова].
Šatalava, Lûboǔ. (1975). Belaruskae dyâlektnae slova. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka [Шаталава, Любоў. (1975). Беларускае дыялектнае слова. Мінск: Навука і тэхніка].
Schuster-Šewc, Heinz. (1978–1996). Historisch-etymologisches Wörterbuch der oder- und niedersorbichen Sprache. Bd. 1–5. Bautzen: VEB Domowina-Verlag.
Seržputoǔskì, Alâksandr. Prykazkì ì prymaǔkì belarusaǔ (manuscript; Mìnsk: Ìnstytut mastactvaznaǔstva, ètnagrafìì ì falʹkloru ìmâ K. Krapìvy NAN Belarusì). [Сержпутоўскі, Аляксандр. Прыказкі і прымаўкі беларусаў (рукапіс; Мінск: Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі)].
SlPZB – Mackevìč, Ûzèfa (ed.). (1979). Sloǔnìk belaruskìh gavorak paǔnočna-zahodnâj Belarusì ì âe pagranìčča. Vol. 1. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka. [Мацкевіч, Юзэфа (ed.). (1979). Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча. Т. 1. Мінск: Навука і тэхніка.
Smułkowa, Elżbieta (ed.). (2009). Brasławszczyzna. Pamięć i współczesność. Vol. 2. Słownictwo dwujęzycznych mieszkańców rejonu (Słownik brasławski). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
SP – Sławski, Franciszek (ed.). (1974 and the next). Słownik prasłowiański. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Stankevіč, Ân. (1990). Belorussko-russkij (Velikolitovsko-russkij) slovarʹ / Belaruska-rasіjskі (Vâlіkalіtoўska-rasіjskі) sloўnіk / Byelorussian-russian (Greatlitvan-Russian) Dictionary. New York: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation. [Станкевіч, Ян. (1990). Белорусско-русский (Великолитовско-русский) словарь / Беларуска-расійскі (Вялікалітоўска-расійскі) слоўнік / Byelorussian-russian (Greatlitvan-Russian) Dictionary. New York: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation].
Timčenko, Êvgen (ed.). (2002–2003). Materìali do slovnika pisemnoï ta knižnoï ukraïnsʹkoï movi XV–XVIII st. Book 1–2. Kiïv–Nʹû-Jork: Ìnstitut ukraïnsʹkoï movi NAN Ukraïni [Тимченко, Євген (рэд.). (2002–2003). Матеріали до словника писемної та книжної української мови XV–XVIII ст. Кн.1–2. Київ–Нью-Йорк: Інститут української мови НАН України].
TS – Kryvìckì, Alâksandr (ed.). (1982–1987). Turaǔskì sloǔnìk. Vol. 1–5. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka [Крывіцкі, Аляксандр (рэд.). (1982–1987). Тураўскі слоўнік. Т. 1–5. Мінск: Навука і тэхніка].
TSBM – Atrahovìč, Kandrat (Krapìva Kandrat) (ed.). (1977–1984). Tlumačalʹny sloǔnìk belaruskaj movy. Vol. 1–5. Mìnsk: Belaruskaâ Saveckaâ Èncyklapedyâ [Атраховіч, Кандрат Кандратавіч (Крапіва Кандрат) (рэд.). (1977–1984). Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. Т. 1–5. Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя].
Ûrčanka, Georgìj. (1969). Narodnaâ sìnanìmìka. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka. [Юрчанка, Георгій. (1969). Народная сінаніміка. Мінск: Навука і тэхніка].
Volkaǔ, Ìvan. (2016). Polackìâ dyâmenty: dyâlektny sloǔnìk. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Волкаў, Іван. (2016). Полацкія дыяменты: дыялектны слоўнік. Мінск: Беларуская навука].
Vušackì slovazbor Rygora Baradulìna. (2014). Mensk: Knìgazbor. [Вушацкі словазбор Рыгора Барадуліна. (2014). Менск: Кнігазбор].
ŽNS – Kuncèvìč, Lûboǔ, škìn, Ìvan (eds.). (2001). Žyvoe naša slova: dyâlektalagìčny zbornìk. Mìnsk: Belaruskaâ navuka [Кунцэвіч, Любоў, Яшкін, Іван (рэд.). (2001). Жывое наша слова: дыялекталагічны зборнік. Мінск: Беларуская навука].
References
Âkobson, Gunar. (1969). Celi i metody ètimologizacii slov, vyražaûŝih nekotorye abstraktnye ponâtiâ. In: Žanna Varbot and others (eds.) Ètimologiâ 1967 (pp. 32–35). Moskva: Nauka. [Якобсон, Гунар. (1969). Цели и методы этимологизации слов, выражающих некоторые абстрактные понятия. В: Жанна Варбот и др. (ред.) Этимология 1967 (с. 32–35). Москва: Наука].
Gorâčeva, Tatʹâna. (2007). Vostočnoslavânskie ètimologii. In: Žanna Varbot (ed.). Ètimologiâ 2003–2005 (pp. 37–48). Moskva: Nauka. [Горячева, Татьяна. (2007). Восточнославянские этимологии. В: Жанна Варбот (ред.). Этимология 2003–2005 (с. 37–48). Москва: Наука].
Gorbač, Oleksa. (1966). Arg̀o ukraïnsʹkih školârìv ì studentìv. In: Naukovì zapiski Ukraïnsʹkogo Vìlʹnogo Unìversitetu. 1964–1966. Fìlosofìčnij Fakulʹtet. Mûnhen: [s.n.]. Part. 8, pp. 3–55. [Горбач, Олекса. (1966). Арґо українських школярів і студентів. У: Наукові записки Українського Вільного Університету. 1964–1966. Філософічний Факультет. Мюнхен: [s.n.]. Ч. 8, c. 3–55].
Lastoǔskì, Vaclaǔ. (1997). Vybranyâ tvory. Mìnsk: Belaruskì knìgazbor. [Ластоўскі, Вацлаў. (1997). Выбраныя творы. Мінск: Беларускі кнігазбор].
Otrębski, Jan. (1965). Gramatyka języka litewskiego. Т. II. Nauka o budowie wyrazów, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Scâcko, Pavel. (1977). Belaruskae narodnae slovaǔtvarènne. Afìksalʹnyâ nazoǔnìkì. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka. [Сцяцко, Павел. (1977). Беларускае народнае словаўтварэнне. Афіксальныя назоўнікі. Мінск: Навука і тэхніка].
Sławski, Franciszek. (2011). Słowotwórstwo, słownictwo i etymologia słowiańska. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Stašajtene, Valentina. (1973). Abstraktnaâ leksika: na materiale starobelorusskih pisʹmennyh pamâtnikov XV–XVII vekov. Vilʹnûs: Periodika. [Сташайтене, Валентина. (1973). Абстрактная лексика: на материале старобелорусских письменных памятников XV–XVII веков. Вильнюс: Периодика].
Vèksler, Pol. (2004). Gìstaryčnaâ fanalogìâ belaruskae movy. Transl. from English A. Lìtvìnoǔskaâ, M. Ramanoǔskì. Mìnsk: Vydavec Ì. P. Logvìnaǔ. [Вэкслер, Пол. (2004). Гістарычная фаналогія беларускае мовы. Перакл. з англ. А. Літвіноўская, М. Раманоўскі. Мінск: Выдавец І. П. Логвінаў].
Žuravlev, Anatolij. (2005). Âzyk i mif: lingvističeskij kommentarij k trudu A. N. Afanasʹeva «Poètičeskie vozzreniâ slavân na prirodu». Moskva: Izdatelʹstvo ‘Indrik’. [Журавлев, Анатолий. (2005). Язык и миф: лингвистический комментарий к труду А. Н. Афанасьева «Поэтические воззрения славян на природу». Москва: Издательство „Индрик”].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2019.13.297-309
Date of publication: 2019-12-30 00:00:00
Date of submission: 2019-01-21 12:29:29
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2020
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.