Скрыть
Показать все
Отправить эту статью по почте Верш Яна Казіміра Пашкевіча "Польска квитнет лациною..." як літаратурная містыфікацыя
Аннотация
У артыкуле прапанавана новая інтэрпрэтацыя вядомага беларускага верша ХVІІ ст. Польска квитнет лациною..., аўтарам якога лічыцца Ян Казімір Пашкевіч, а датай напісання 22 жніўня 1621 г. Верш кананізаваны ў беларускай літаратуры як узор грамадзянска-патрыятычнай лірыкі і гімн роднай беларускай мове, аднак у артыкуле ставіцца пад сумненне аўтэнтычнасць твора як помніка літаратуры ХVІІ ст., выяўляюцца акалічнасці, якія робяць верш загадкавым і анахранічным у кантэксце сваёй эпохі. Аўтарам артыкула прапануецца герменеўтычная рэканструкцыя альтэрнатыўнай гісторыі ўзнікнення верша Яна Казіміра Пашкевіча Польска квитнет лациною...: а менавіта абгрунтоўваецца гіпотэза, што верш з’яўляецца ўдалай літаратурнай містыфікацыяй, створанай ў 40-я гады ХІХ ст. віленскім генерал-губернатарам і аматарам старажытнасцей А.В. Сямёнавым з мэтай замацавання ідэалогіі „панрусізму” і легітымізацыі панавання Расійскай імперыі на захопленых пасля падзелаў Рэчы Паспалітай землях гістарычнай Літвы-Беларусі пры дапамозе культурніцкіх праектаў. Магчымасцю і нагодай для рэалізацыі такога ідэалагічнага праекту для Сямёнава стала знаёмства са старажытнымі дакументамі падпарадкаванага краю, асабліва з рукапісным Слуцкім спісам першага Літоўскага статута 1529 г., які быў створаны на старабеларускай мове і ў якім былі досыць шматлікія, не звязаныя з асноўным тэкстам дакумента, запісы рознага характару, а таксама пустыя старонкі. Практычныя ўмовы для выканання копій і ўнясення патрэбных зменаў на адпаведнай старонцы рукапісу стварала даступная ў прымяненні тэхналогія літаграфавання.
Ключевые слова
Полный текст:
PDF (English)Литература
List of sources
LVIA – Lithuanian State Historical Archives in Vilnius: F. 380, ap. 80, d. 260; f. 378, ap. 840 d. 1477.
Brazgunoǔ, Alesʹ (compiled). (2011). Slavânamoǔnaâ paèzìâ Vâlìkaga knâstva Lìtoǔskaga ХVІ–ХVІІІ stst. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Бразгуноў, Алесь (уклад., прадм. і камент.). (2011). Славянамоўная паэзія Вялікага княства Літоўскага ХVІ–ХVІІІ стст.. Мінск: Беларуская навука].
Čamâryckì, Vâčaslaǔ (ed.). (2003). Antalogìâ daǔnâj belaruskaj lìtaratury: ХІ–ХVІІІ stagoddzâ. (2003). Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Чамярыцкі, Вячаслаў (рэд.). (2003). Анталогія даўняй беларускай літаратуры: ХІ–ХVІІІ стагоддзя. (2003). Мінск: Беларуская навука].
Čamâryckì, Vâčaslaǔ (ed.). Gìstoryì belaruskaj lìtaratury XI–XIX stagoddzâǔ. U 2-h tamah. (2006). Vol. 1. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Чамярыцкі, Вячаслаў (рэд.). Гісторыя беларускай літаратуры ХІ–ХІХ стагоддзяў. У 2-х тамах. (2006). Т. 1. Мінск: Беларуская навука].
Garèckì, M. (1992). Gìstoryâ belaruskae lìtaratury. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Гарэцкі, М. (1992). Гісторыя беларускае літаратуры. Мінск: Мастацкая літаратура].
Koršunaǔ Alâksandr. (compiled). (1959) Hrèstamatyâ pa staražytnaj belaruskaj lìtaratury. Vučèbny dapamožnìk dlâ fìlalagìčnyh fakulʹtètaǔ vyšèjšyh navučalʹnyh ustanoǔ. Mìnsk: DZâržaǔnae vučèbna-pedagagìčnae vydavectva Mìnìstèrstva asvety BSSR]. [Коршунаў Аляксандр. (compiled). (1959) Хрэстаматыя па старажытнай беларускай літаратуры. Вучэбны дапаможнік для філалагічных факультэтаў вышэйшых навучальных устаноў. Мінск: Дзяржаўнае вучэбна—педагагічнае выдавецтва Міністэрства асветы БССР].
Mesâcoslov hozâjstvennyj na leto Hristovo 1842. = Kalendarz Gospodarski na rok Pański 1842. Vilʹno. [Месяцословъ хозяйственный на лето Христово 1842. = Kalendarz Gospodarski na rok Pański 1842. Вильно].
Pirmasis Lietuvos Statutas… (1983). Pervyj Litovskij Statut: Paleografičeskij i tekstologičeskij analiz spiskov. Part 1. S. Lazutka і È.Gudavіčûs. Vilʹnûs: Mintis. [Pirmasis Lietuvos Statutas… (1983) = Первый Литовский Статут: Палеографический и текстологический анализ списков. Ч. 1. С. Лазутка і Э. Гудавічюс. Вильнюс: Минтис].
Saverčanka, Ivan (ed.). (2007). Staražytnaâ belaruskaâ lìtaratura (ХІІ–ХVІІ stst.). Mìnsk: Knìgazbor. [Саверчанка, Іван (рэд.). (2007). Старажытная беларуская літаратура (ХІІ–ХVІІ стст.). Мінск: Кнігазбор].
Sobranіe drevnih gramot i aktov gorodov Vilʹny, Kovna, Trok, pravoslavnyh monastyrej, cerkvej, i po raznym predmetam. (1943). Part. 1. Vilʹno. [Собраніе древнихъ грамотъ и актовъ городовъ Вильны, Ковна, Трокъ, православныхъ монастырей, церквей, и по разнымъ предметамъ. (1943). Ч. 1. Вильно].
Vremennik imperatorskago Moskovskago obŝestva istorii i drevnostej rossіjskih. (1854). Book. 18. Moskva. [Временникъ императорскаго Московскаго общества истории и древностей россійскихъ. (1854). Кн. 18. Москва].
References
Barysenka, Vasìlʹ; Berkaǔ, Pavel; Pšyrkoǔ, Ûlìân; Čamâryckì, Vâčaslaǔ (eds.). (1968). Gìstoryâ belaruskaj dakastryčnìckaj lìtaratury. Vol. 1: Z staražytnyh časoǔ da kanca XVIII st. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka. [Барысенка, Васіль; Беркаў, Павел; Пшыркоў, Юліян; Чамярыцкі, Вячаслаў (рэд.). (1968). Гісторыя беларускай дакастрычніцкай літаратуры, т. 1: З старажытных часоў да канца XVIII ст. Мінск: Навука і тэхніка].
Daniłowicz, Іgnacy. (1823). Opisanie bibliograficzne dotąd znanych exemplarzy Statutu Litewskiego, rękopiśmiennych i edycyy drukowanych, tak w ruskim oryginalnym, jako też polskim i łacińskim języku. Dziennik Wileński,vol. I, pp. 377–398.
Grynčyk, Mìkalaj. (1973). Šlâhì belaruskaga veršaskladannâ. Mìnsk: Vydavectva BDU. [Грынчык, Мікалай. (1973). Шляхі беларускага вершаскладання. Мінск: Выдавецтва БДУ].
Kìsâlëǔ, Genadzʹ. (1982). Geroì ì muzy: Gìstoryka-lìtaraturnyâ narysy. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Кісялёў, Генадзь. (1982). Героі і музы: Гісторыка-літаратурныя нарысы. Мінск: Мастацкая літаратура].
Nekrašèvìč-Karotkaâ, Žanna. (2015). Šmatmoǔnaâ lìtaratura Belarusì ǔ kantèksce aktualʹnyh lìtaraturaznaǔčyh kancèpcyj: dapamožnìk. Mìnsk: BDU. [Некрашэвіч-Кароткая, Жанна. (2015). Шматмоўная літаратура Беларусі ў кантэксце актуальных літаратуразнаўчых канцэпцый: дапаможнік. Мінск: БДУ].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2020.14.171-201
Date of publication: 2020-12-15 09:04:54
Date of submission: 2020-01-09 08:25:51
статистика
показатели
Ссылки
- На текущий момент ссылки отсутствуют.
(c) 2020 Iryna Bahdanovich
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.