Скрыть
Показать все
Отправить эту статью по почте Прагматыка міфалагічных тэкстаў у беларускай фальклорнай традыцыі пачатку 2000-х гг.
Аннотация
У артыкуле разглядаюцца вынікі сінхроннага прагматычнага аналізу міфалагічных тэкстаў, якія бытуюць у розных рэгіёнах Беларусі ў наш час. Пры аналізе ўлічваюцца тэматычныя, моўныя і сітуатыўныя параметры актуалізацыі міфалагічных тэкстаў. Высветлена, что міфалагічныя тэксты, функцыянуючы ў розных формах побытавага, паўабрадавага і абрадавага маўлення, сцвярджаюць стэрэатыпы чалавечых паводзінаў, якія арыентаваны на першы член апазіцыі «норма – антынорма», раскрываюць асаблівасці правілаў, прадпісанняў, забарон і наступствы іх парушэння. Самі фармулёўкі забаронаў, правілаў, рэкамендацый могуць не ўключацца ў тэкст, калі дасведчаны слухач – „носьбіт” традыцыі – засвоіў неабходны комплекс фонавых ведаў і ў стане вывесці гэтыя фармулёўкі самастойна. Прычым такія вывады могуць адначасова тычыцца розных сфер: і міфалагічных ведаў, і практычных навыкаў, неабходных у паўсядзённым жыцці ды экстрэмальных сітуацыях, і маральна-этычных, рэлігійных ідэй, нормаў. Міфалагічныя аповеды ў залежнасці ад індывідуальных дыспазіцый актыўных „носьбітаў” традыцыі могуць не толькі ўпэўніваць слухачоў у існаванні іншасветных сіл і істот, у магчымасці перасячэння міжсветавай мяжы з абодвух яе бакоў, дыфузнага ўзаемапранікнення таго і гэтага светаў, сцвярджаць адзінства жывых і памерлых членаў родавага калектыву, але і дазваляюць візуалізаваць, «адчуць/пачуць» прадстаўнікоў іншасвету. Акрамя дамінантнай фатычнай функцыі, вызначаюцца інфарматыўная, дыдактычная, тэрапеўтычная, а таксама звязаная з усімі пералічанымі эмацыянальная функцыі.
Ключевые слова
Полный текст:
PDF (BELARUSIAN)Литература
Adonʹeva, Svetlana. (2004). Pragmatika folʹklora. Sankt-Peterburg: Izd-vo S.-Peterb. un-ta; ZAO TID «Amfora». [Адоньева, Светлана. (2004). Прагматика фольклора. Санкт- Петербург: Изд-во С.-Петерб. ун-та; ЗАО ТИД «Амфора»].
Bascom, William R. (1954). Four Functions of Folklore. The Journal of American Folklore, 67(266), p. 333–349.
Bauman, Richard. (1972). Differential Identity and the Social Base of Folklore. W: Toward New Perspectives in Folklore (p. 31–41). Austin: University of Texas Press.
Bogdanov, Konstantin. (2001). Povsednevnostʹ i mifologiâ: Issledovaniâ po semiotike folʹklornoj dejstvitelʹnosti. Sankt-Peterburg: «Iskusstvo–SPB». [Богданов, Константин. (2001). Повседневность и мифология: Исследования по семиотике фольклорной действительности. Санкт-Петербург: «Искусство–СПБ»].
Bronner, Simon J. (2016), Toward a Definition of Folklore in Practice. Cultural Analysis, 15/1, p. 6–27.
Čerednikova, Maina. (2008). Gallûcinacii i/ili folʹklor. W: Kirpičiki: folʹkloristika i kulʹturnaâ antropologiâ segodnâ (s. 125–134). Moskva: RGGU. [Чередникова, Маина. (2008). Галлюцинации и/или фольклор. В: Кирпичики: фольклористика и культурная антропология сегодня (с. 125–134). Москва: РГГУ].
Dejk, Tën A. van. (1989). Âzyk. Poznanie. Kommunikaciâ. Moskva: Progress. [Дейк, Тён А. ван. (1989). Язык. Познание. Коммуникация. Москва: Прогресс].
Fâdosìk, Anatolʹ (red.). (2001–2004). Belaruskì falʹklor: žanry, vìdy, paètyka, kn. 1–6. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Фядосік, Анатоль (рэд.). (2001–2004). Беларускі фальклор: жанры, віды, паэтыка, кн. 1–6. Мінск: Беларуская навука].
Georges, Robert A.; Jones, Michael. (1995). Folkloristics: An Introduction. Blumington: Indiana University Press.
Hristoforova, Olʹga. (1998). Logika tolkovanij: Folʹklor i modelirovanie povedeniâ v arhaičeskih kulʹturah. Moskva: RGGU. [Христофорова, Ольга. (1998). Логика толкований: Фольклор и моделирование поведения в архаических культурах. Москва: РГГУ].
Hristoforova, Olʹga. (2010). Kolduny i žertvy: antropologiâ koldovstva v sovremennoj Rossii. Moskva: OGI, RGGU. [Христофорова, Ольга. (2010). Колдуны и жертвы: антропология колдовства в современной России. Москва: ОГИ, РГГУ].
Levkievskaâ, Elena. (2006). Pragmatika mifologičeskogo teksta. W: Slavânskij i balkanskij folʹklor. Semantika i pragmatika teksta (s. 150–213). Moskva: Indrik. [Левкиевская, Елена. (2006). Прагматика мифологического текста. В: Славянский и балканский фольклор. Семантика и прагматика текста (с. 150–213). Москва: Индрик].
Lobač, Uladzìmìr (uklad.). (2011). Polackì ètnagrafìčny zbornìk. T. 2, Narodnaâ proza belarusaǔ Padzvìnn, T. 1–2. Navapolack: PDU. [Лобач, Уладзімір (уклад.). (2011). Полацкі этнаграфічны зборнік. Вып. 2: Народная проза беларусаў Падзвіння, ч. 1–2. Наваполацк: ПДУ].
Novik, Elena. (1994). Arhaičeskie verovaniâ v svete mežličnostnoj kommunikacii. W: Istoriko-ètnografičeskie issledovaniâ po folʹkloru: Sbornik statej pamâti S.A. Tokareva (s. 110–163). Moskva: Vostočnaâ literatura. [Новик, Елена. (1994). Архаические верования в свете межличностной коммуникации. В: Историко-этнографические исследования по фольклору: Сборник статей памяти С.А. Токарева (c. 110–163). Москва: Восточная литература].
Noyes, Dorothy. (2012). The Social Base of Folklore. W: A Companion to Folklore (p. 13–39). Chichester: Blackwell Publishing.
Ostin, Džon. (1986). Slovo kak dejstvie. W: Novoe v zarubežnoj lingvistike (T. 17, s. 22–131). Moskva: Progress. [Остин, Джон. (1986). Слово как действие. В: Новое в зарубежной лингвистике (вып. 17, c. 22–131). Москва: Прогресс].
Poǔh, Ìryna (2020). Čalavek u eǔrapejskaj falʹklornaj rèčaìsnascì HH st.: ad falʹklarystykì da antrapalogìì. Čelovek v sociokulʹturnom izmerenii = Human in the socio-cultural dimension, 2, s. 21–27. [Поўх, Ірына (2020). Чалавек у еўрапейскай фальклорнай рэчаіснасці ХХ ст.: ад фалькларыстыкі да антрапалогіі. Человек в социокультурном измерении = Human in the socio-cultural dimension, 2, c. 21–27].
Putilov, Boris. (2003). Folʹklor i narodnaâ kulʹtura. Sankt-Peterburg: Peterburgskoe Vostokovedenie. [Путилов, Борис. (2003). Фольклор и народная культура. Санкт- Петербург: Петербургское Востоковедение].
Razumova, Irina. (2001). Potaennoe znanie sovremennoj russkoj semʹi: Byt. Folʹklor. Istoriâ.Moskva: Indrik. [Разумова, Ирина. (2001). Потаенное знание современной русской семьи: Быт. Фольклор. История. Москва: Индрик].
Sawin, Patricia; Zumwalt, Rosemary Levy (eds.). (2020). Folklore in the United States and Canada: An Institutional History. Bloomington: Indiana University Press.
Serlʹ, Džon. (1986). Klassifikaciâ illokutivnyh aktov. W: Novoe v zarubežnoj lingvistike. Teoriâ rečevyh aktov (T. 17, s. 170–194). Moskva: Progress. [Серль, Джон. (1986). Классификация иллокутивных актов. В: Новое в зарубежной лингвистике. Теория речевых актов (T. 17, c. 170–194). Москва: Прогресс].
Shved, Ina. (2019). Acculturation as a Factor of Change in the Folk Eschatological Narratives (Based on Belarusian Material). W: A. Brzozowska-Krajka (red.). Papers from the 14th IOV European Scientific Conference of Folk Culture «Between Folk Culture and Global Culture in Contemporary Europe» (s. 71–86). Bahrain: IOV Presidential office IOV.
Šved Ìna; Poǔh Ìryna. (2020). „Metatèkst” falʹklornaj rèčaìsnascì ǔ eǔrapejska-amerykanskaj falʹklarystycy. Vučonyâ zapìskì Brèsckaga ǔnìversìtèta ìmâ A.S. Puškìna. Part 1. Gumanìtarnyâ ì gramadskìâ navukì, 16, s. 152–165. [Швед Іна; Поўх Ірына. (2020). „Метатэкст” фальклорнай рэчаіснасці ў еўрапейска-амерыканскай фалькларыстыцы. Вучоныя запіскі Брэсцкага ўніверсітэта імя А.С. Пушкіна. Ч. 1. Гуманітарныя і грамадскія навукі, 16, c. 152–165].
Šved, Ìna. (2019). Arnìtalagìčny kod belaruskaj tradycyjnaj duhoǔnaj kulʹtury. Brèst: BrDU. [Швед, Іна. (2019). Арніталагічны код беларускай традыцыйнай духоўнай культуры. Брэст: БрДУ].
Šved, Ìna. (2020). Asablìvascì stanaǔlennâ paǔnočna-amerykanskaj falʹklarystykì. Vesnìk Brèsckaga ǔnìversìtèta. Ser. 3. Fìlalogìâ, pedagogìka, psìhalogìâ, 2, s. 19–27. [Швед, Іна. (2020). Асаблівасці станаўлення паўночна-амерыканскай фалькларыстыкі. Веснік Брэсцкага ўніверсітэта. Сер. 3. Філалогія, педагогіка, псіхалогія, 2, c. 19–27].
Šved, Ìna. (2020a). Spadčyna U. Dž. Tomsa ǔ brytanskaj falʹklarystycy. W: Aktualʹnye voprosy germanskoj filologii i lingvodidaktiki (s. 160–165). Brest: BrGU imeni A. S. Puškina. [Швед, Іна. (2020а). Спадчына У. Дж. Томса ў брытанскай фалькларыстыцы. B: Актуальные вопросы германской филологии и лингводидактики (c. 160–165). Брест: БрГУ имени А. С. Пушкина].
Šved, Inna. (2010). Slovackij folʹklor: žanry, vidy, poètika. Brest: Alʹternativa. [Швед, Инна. (2010). Словацкий фольклор: жанры, виды, поэтика. Брест: Альтернатива].
Tolstaâ, Svetlana. (1992). K pragmatičeskoj interpretacii obrâda i obrâdovogo folʹklora. W: Obraz mira v slove i rituale: Balkanskie čteniâ (1, s. 33–45). Moskva: Institut slavânovedeniâ i balkanistiki RAN. [Толстая, Светлана. (1992). К прагматической интерпретации обряда и обрядового фольклора. В: Образ мира в слове и ритуале: Балканские чтения, (1, c. 33–45). Москва: Институт славяноведения и балканистики РАН].
Tolstaâ, Svetlana. (2006). Motiv posmertnovo hoždeniâ v verovaniâh i rituale. W: Slavânskij i balkanskij folʹklor. Semantika i pragmatika teksta (s. 236–268). Moskva: Indrik. [Толстая, Светлана. (2006). Мотив посмертного хождения в верованиях и ритуале. В: Славянский и балканский фольклор. Семантика и прагматика текста (с. 236–268). Москва: Индрик].
Valodzìna, Taccâna. (2009). Cela čalaveka: slova, mìf, rytual. Mìnsk: Tèhnalogìâ. [Валодзіна, Таццяна. (2009). Цела чалавека: слова, міф, рытуал. Мінск: Тэхналогія].
Valodzìna, Taccâna; Sanʹko, Sârgej (red.). (2011). Mìfalogìâ belarusaǔ: Èncyklapedyčny sloǔnìk. Mìnsk: Belarusʹ. [Валодзіна, Таццяна; Санько, Сяргей (рэд.). (2011). Міфалогія беларусаў: Энцыклапедычны слоўнік. Мінск: Беларусь].
Varfalameeva, Taccâna (red.). (2006). Tradycyjnaâ mastackaâ kulʹtura belarusaǔ. T. 3. Grodzenskae Panâmonne, kn. 2. Mìnsk: Vyšèjšaâ škola. [Варфаламеева, Таццяна (рэд.). (2006). Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. Т. 3. Гродзенскае Панямонне, кн. 2. Мінск: Вышэйшая школа].
Varfalameeva, Taccâna (red.). (2011). Tradycyjnaâ mastackaâ kulʹtura belarusaǔ. T. 5. Cèntralʹnaâ Belarusʹ, kn. 2. Mìnsk: Vyšèjšaâ škola. [Варфаламеева, Таццяна (рэд.). (2011). Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. Т. 5. Цэнтральная Беларусь, кн. 2. Мінск: Вышэйшая школа].
Varfalameeva, Taccâna (red.). (2013). Tradycyjnaâ mastackaâ kulʹtura belarusaǔ. T. 6. Gomelʹskae Palesse ì Padnâproǔe, kn. 2. Mìnsk: Vyšèjšaâ škola. [Варфаламеева, Таццяна (рэд.). (2013). Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. Т. 6. Гомельскае Палессе і Падняпроўе, кн. 2. Мінск: Вышэйшая школа].
Veselova, Inna. (2006). Narratologiâ stereotipnoj dostovernoj prozy. W: Russkij folʹklor v sovremennyh zapisâh. [Веселова, Инна. (2006). Нарратология стереотипной достоверной прозы. В: Русский фольклор в современных записях]. Режим доступa: http://www.folk.ru/propp/rech/veselova.html (доступ: 2.03.2020).
Vinogradova, Lûdmila. (2006). Socioregulâtivnaâ funkciâ suevernyh rasskazov o narušitelâh zapretov i obyčaev. W: Semantika i pragmatika teksta (s. 214–235). Moskva: Indrik. [Виноградова, Людмила. (2006). Социорегулятивная функция суеверных рассказов о нарушителях запретов и обычаев. В: Семантика и прагматика текста (c. 214–235). Москва: Индрик].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2021.15.107-131
Date of publication: 2021-12-12 20:46:44
Date of submission: 2020-06-19 11:11:19
статистика
показатели
Ссылки
- На текущий момент ссылки отсутствуют.
(c) 2021
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.