Эмоцыа і рацыа ў беларускай санетыстыцы – на прыкладзе вянка санетаў Яна Чыквіна "Святая Студня" і перакладаў "Крымскіх санетаў" Адама Міцкевіча на беларускую мову

Serge Minskevich

Аннотация


У артыкуле разглядаюцца два кірункі развіцця беларускай санетыстыкі; да першага, названага паводле яго ініцыятара купалаўскім, належаць вольныя санеты, да другога, названага – багдановічаўскім – санеты, створаныя паводле класічнага канона. Аўтар артыкула звяртае ўвагу на тое, што санет як від верша займае важнае месца ў беларускай паэзіі ХХ ст. і дагэтуль з’яўляецца актуальным. Аднак беларускія паэты часта свядома не прытрымліваюцца строгіх правіл санета, эмацыянальнае ў такім творы пераважае над рацыянальным. Пры дапамозе кампаратывісцкага метаду даследуецца форма і змест вянка санетаў Святая студня ў супастаўленні з перакладамі Крымскіх санетаў Адама Міцкевіча на беларускую мову, а таксама з падобнымі творамі беларускіх паэтаў (вянок санетаў Нарач Ніла Гілевіча, вянок вянкоў санетаў Апакаліпсіс душы Змітрака Марозава). Асобна разглядаецца рытмічная структура вянка санетаў Святая студня Яна Чыквіна і перакладаў Крымскіх санетаў. Паказана, як іррэгулярная рытмічная структура ў вольных санетах утварае дадатковыя сэнсавыя ўзроўні ўспрыняцця тэксту. У артыкуле сцвярджаецца, што гэтыя два кірункі ў беларускай санетыстыцы паралельна праіснавалі на працягу ўсяго ХХ ст. і перайшлі ў ХХІ ст. І калі напачатку дамінаваў першы (эмоцыа дэтэрмінаваны), то на сучасным этапе беларускага літаратурнага працэсу другі (рацыа дэтэрмінаваны) значна расшырыў свае пазіцыі ў творчасці беларускіх аўтараў.


Ключевые слова


нет, вянок санетаў, рытмічная структура, літаратурны працэс, пераклад

Полный текст:

PDF (English)

Литература


List of Sources

Čykvìn, Ân. (2009). Adno žyccë. Vybranae. Białystok: PRYMAT. [Чыквін, Ян. (2009). Адно жыццё. Выбранае. Białystok: PRYMAT].

Kupala, Ânka. (1996). Poǔny zbor tvoraǔ: u 9 t. T. 2. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Купала, Янка. (1996). Поўны збор твораў: у 9 т. Т. 2. Мінск: Мастацкая літаратура].

Kupala, Ânka. (1997). Poǔny zbor tvoraǔ: u 9 t. T. 4. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Купала, Янка. (1997). Поўны збор твораў: у 9 т. Т. 4. Мінск: Мастацкая літаратура].

Leǔčyk, Galʹâš. (1912). Čyžyk belaruskì. Vìlʹnâ: Zʹnìč. [Леўчык, Гальяш. (1912). Чыжык беларускі. Вільня: Зьніч].

Mìckevìč, Adam. (2004). Krymskìâ sanety. Mìnsk: Medysont. [Міцкевіч, Адам. (2004). Крымскія санеты. Мінск: Медысонт].

References

Babarèka, Adam. (1927). Z lìtaraturnyh natatak, Uzvyšša, No. 1, pp. 134–144. [Бабарэка, Адам. (1927). З літаратурных нататак, Узвышша, № 1, с. 134–144].

Bagdanovìč, Maksìm. (2001). Za try gady. Aglâd belaruskaj krasnaj pìsʹmennascì 1911–1913 g. In: Poǔny zbor tvoraǔ: u 3 t. T. 2 (pp. 223–229). Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Багдановіч, Максім. (2001). За тры гады. Агляд беларускай краснай пісьменнасці 1911–1913 г. B: Поўны збор твораў: у 3 т. Т. 2 (с. 223–229). Мінск: Беларуская навука].

Bagdanovìč, Maksìm. (1995). U rèdakcyû Maladoj Belarusì. In: Poǔny zbor tvoraǔ u 3 t. T. 3 (pp. 244–245). Mìnsk: Navuka ì tèhnìka. [Багдановіч, Максім. (1995). У рэдакцыю „Маладой Беларусі”. B: Поўны збор твораў у 3 т. Т. 3 (c. 244–245). Мінск: Навука і тэхніка].

Barencev, Rem. (2018). Ponâtiâ – Obrazy – Simvoly. [Баренцев, Рем. (2018) Понятия – Образы – Символы]. Taken from: http://www.trinitas.ru/rus/doc/0019/d01/00190005.htm (accessed 25.01.2018).

Čykvìn, Ân. (2005). Pa pryzvannì ì abavâzku. Dva šlâhì razvìccâ belaruskaj paèzìì (Maksìm Bagdanovìč ì Ânka Kupala). In: Ân Čykvìn. Pa pryzvannì ì abavâzku. Lìtaraturna-krytyčnyâ artykuly (pp. 9–36). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. [Чыквін, Ян. (2005). Два шляхі развіцця беларускай паэзіі (Максім Багдановіч і Янка Купала). У: Яг Чыквін. Па прызванні і абавязку. Літаратурна-крытычныя артыкулы (c. 9–36). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku].

Fedarcova, Tamara. (2015). ‘ščè ne moǔknucʹ strojnyâ sanety…’. Trudy BGTU, 5 (178). Minsk: BHTU, pp. 159–161. [Федарцова, Тамара. (2015). „Яшчэ не моўкнуць стройныя санеты…”. Труды БГТУ, 5 (178), c. 159–161].

Ragojša, Vâčaslaǔ. (2015). Pradmova. In: Zmìtrok Marozaǔ. Mne Bogam dadzena Radzìma (p. 3–14). Mìnsk: Čatyry čvèrcì. [Рагойша, Вячаслаў. (2015). Прадмова. У: Змітрок Марозаў. Мне Богам дадзена Радзіма (c. 3–14). Мінск: Чатыры чвэрці].

Ragojša, Vâčaslaǔ. (2002). Struktura saneta ǔ Ânkì Kupaly âk perakladaznaǔčaâ prablema. In: Matèryâly Mìžnarodnaj navukova-tèarètyčnaj kanferèncyì (Mìnsk, 3–4 kastryčnìka 2002 g.) (pp. 195–200). Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Рагойша, Вячаслаў. (2002). Структура санета ў Янкі Купалы як перакладазнаўчая праблема. У: Матэрыялы Міжнароднай навукова-тэарэтычнай канферэнцыі (Мінск, 3–4 кастрычніка 2002 г.) (c. 195–200). Мінск: Беларуская навука].

Senʹkavec, Uladzìmìr. (2006). Belaruskì sanet. Lâ vytokaǔ žanru. Brèst: Vydavectva BrDU [Сенькавец, Уладзімір. (2006). Беларускі санет. Ля вытокаў жанру. Брэст: Выдавецтва БрДУ].

Sìnìla, Galìna. (1995). Cvërdyâ ramanskìâ formy ǔ kantèksce lìrykì Maksìma Bagdanovìča. In: Mìkola Trus (ed.) Lës nacyânalʹnaj kulʹtury na pavarotah gìstoryì. Zbornìk dakladaǔ (pp. 47–63). Mìnsk: Lìtaraturny muzej Maksìma Bagdanovìča, [Сініла, Галіна. (1995). Цвёрдыя раманскія формы ў кантэксце лірыкі Максіма Багдановіча. У: Мікола Трус (рэд.) Лёс нацыянальнай культуры на паваротах гісторыі. Зборнік дакладаў (c. 47–63). Мінск: Літаратурны музей Максіма Багдановіча].

Stralʹcoǔ, Mìhasʹ. (1966). Uryvak z èsè ‘Adkaz na anketu’. [Стральцоў, Міхась. (1966). Урывак з эсэ „Адказ на анкету”]. Taken from: https://www.facebook.com/MihasStralcou/posts-міхась-стральцоў-пра-максіма-багдановіча-і-нашаніўцаўурывак-з-эсэ-адказ-на-анкет/949031975157862/ (accessed: 09.01.2018).

Vasìlʹ Dè-Èm. (2016). 20 nečakanyh faktaǔ pra Ìvana Luckevìča. [Васіль Дэ-Эм. (2016). 20 нечаканых фактаў пра Івана Луцкевіча]. Taken from: https://novychas.by/poviaz/20-neczakanyh-faktau-pra-ivana-luckevicza (accessed: 19.12.2017).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2019.13.249-264
Date of publication: 2019-12-30 00:00:00
Date of submission: 2018-11-13 20:48:00


статистика


Видимость рефератов - 882
загрузки (из 2020-06-17) - PDF (English) - 0

показатели



Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


(c) 2020

Лицензия Creative Commons
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.