Піярская калегія ў Віцебску

Аннотация

Артыкул прысвечаны гісторыі віцебскай калегіі ксяндзоў піяраў, найменш вядомай школы гэтага каталіцкага манаскага ордэна. Яна была апошняй піярскай школай, утворанай да 1772 г. Адміністрацыйна адносілася да т.зв. літоўскай правінцыі. На сённяшні дзень маем няшмат крыніц па тэме гэтай школы, асабліва ў XVIII ст., таму яе гісторыя слаба вывучана. Гэта адна з апошніх піярскіх школ. Пасля першага падзелу Польшчы гэтая калегія знаходзілася ў межах Расійскай Імперыі, што паўплывала на тое, чаму Віцебская піярская школа не ўвайшла ў склад Камісіі нацыянальнай адукацыі і не выклікала зацікаўлення з боку даследчыкаў польскай асветы XVIII ст. Мэтай дадзенага артыкула было выяўленне дзейнасці віцебскай калегіі на базе архівальных матэрыялаў, якія знаходзяцца ў Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі ў Мінску, Літоўскім дзяржаўным гістарычным архіве ў Вільні, Генеральным архіве ордэна піяраў у Рыме. Дасюль гэтыя матэрыялы не выкарыстоўваліся польскімі даследчыкамі. Такім чынам, мы змаглі не толькі параўнаць дакументы з нашымі ўяўленнямі пра гэтую калегію, але і грунтоўна дапоўніць матэрыял. Школа была створана каля 1753 г. пры падтрымцы жыхароў горада Адама і Анны Свіршчэўскіх, годам пазней былі пабудаваны драўляны касцёл і гаспадарчыя памяшканні. Пры калегіі функцыянавала школа, якая на пэўны час напрыканцы XVIII ст. была перанесена ў новы фонд у Дуброўню (1785–1799), у Віцебску тады функцыянавала толькі парафія. У 1822 г. расійскія ўлады перанеслі віцебскіх піяраў у Полацк, адкуль у 1830 г. манастыр разам са школай зноў быў перанесены, на гэты раз у Вільню. Манаскі ордэн піяраў ніколі больш у Віцебск не вярнуўся.