Адзін народ, адна мова, адна літаратура? Змены ў рэканструкцыі гісторыі беларускай літаратуры (1956–2010)

Marion Rutz

Аннотация


Гісторыя літаратуры адлюстроўвае светапогляд і досвед свайго часу і таму пастаянна перапісваецца. Гэта датычыць і гісторыі старабеларускай літаратуры. Кароткія агляды, як і грунтоўныя даследванні, створаныя ў перыяд паміж адлігай і эпохай Лукашэнкі (1956–2010), утрымліваюць надзіва розныя карціны літаратурнага мінулага. У артыкуле разглядаецца шэраг прац на беларускай, рускай і англійскай мовах, прасочваюцца найбольш істотныя змены: у падыходзе да перыядызацыі альбо ў разуменні ролі літаратуры Кіеўскай Русі. Аднак найбольш прыкметным з'яўляецца паступовае прызнанне шматмоўнасці літаратурнай спадчыны. У даследаваннях пачынаюць разглядацца тэксты не толькі на ўсходнеславянскіх мовах, але і на (стара)царкоўнаславянскай, адбывааецца адкрыццё неалацінскіх аўтараў і, нарэшце, рэабілітацыя польскай мовы як мовы беларускай літаратуры. Нягледзячы на тое, што даследаванні старажытнай Беларусі ў постсавецкія гады мелі інавацыйны характар і шмат што пераасэнсавана, белыя плямы ёсць нават у найноўшых працах. Амаль не згадваецца пра існаванне тэкстаў на літоўскай мове і літаратурную творчасць этнічных меншасцей. Ад ідэі адной агульнай мовы адмовіліся, але гісторыя літаратуры ўсё яшчэ займаецца тэкстамі прадстаўнікоў аднаго этнасу, якія насяляюць адну тэрыторыю.


Ключевые слова


гісторыя літаратуры; старабеларуская літаратура; полілінгвізм; Вялікае Княства Літоўскае; нацыянальныя наратывы

Полный текст:

PDF (English)

Литература


List of sources

Garèckì, Maksìm. (1921). Gìstoryâ belaruskae lìtèratury. Second edition (revised). Vìlʹnâ: Vydanne „Vìlenskaga vydavectva” B. Kleckìna. [Гарэцкі, Максім. (1921). Гісторыя беларускае літэратуры. Выданьне другое (папраўленае). Вільня: Выданне «Віленскага выдавецтва» Б. Клецкіна].

Garèckì, Maksìm. (1926). Gìstoryâ belaruskae lìtèratury. Fourth edition, revised. Mensk: Dzâržaǔnae vydavectva Belarusì. [Гарэцкі, Максім. (1926). Гісторыя беларускае літэратуры. Выданьне чацьвертае, пераробленае. Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі].

Garèckì, Maksìm. (1992). Gìstoryâ belaruskae lìtaratury. (comp.) Tèrèza Golub. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Гарэцкі, Максім. (1992). Гісторыя беларускае літаратуры. Уклад. і падрыхт. тэксту Тэрэза Голуб. Мінск: Мастацкая літаратура). (Following the edition Leningrad/Moskau 1924].

Volʹskì, Vìtalì. (1956). Staražytnaâ lìtaratura ì lìtaratura XVIII st. In: Vasìlʹ Barysenka, Pâtrusʹ Broǔka, Mìhasʹ Lynʹkoǔ (rèd.). Narysy pa gìstoryì belaruskaj lìtaratury, (pp. 5–57). Mìnsk: Dzâržaǔnae vučèbna-pedagagìčnae vydavectva Mìnìstèrstva asvety BSSR. [Вольскі, Віталі. (1956). Старажытная літаратура і літаратура XVIII ст. У: Васіль Барысенка, Пятрусь Броўка, Міхась Лынькоў (рэд.). Нарысы па гісторыі беларускай літаратуры, (с. 5–57). Мінск: Дзяржаўнае вучэбна-педагагічнае выдавецтва Міністэрства асветы БССР].

Volʹskì, Vìtalì. (1958). Narysy pa gìstoryì belaruskaj lìtaratury èpohì feadalìzma. Mìnsk: Dzâržaǔnae vučèbna-pedagagìčnae vydavectva Mìnìstèrstva asvety BSSR. [Вольскі, Віталі (1958). Нарысы па гісторыі беларускай літаратуры эпохі феадалізма. Мінск: Дзяржаўнае вучэбна-педагагічнае выдавецтва Міністэрства асветы БССР].

Ahrymenka, Pavel; Larčanka, Larčanka, Mìhasʹ. (1968). Staražytnaâ belaruskaâ lìtaratura. Mìnsk: Vyšèjšaâ škola. [Ахрыменка, Павел; Ларчанка, Міхась. (1968). Старажытная беларуская літаратура. Мінск: Вышэйшая школа].

Barysenka, Vasìlʹ; Berkaǔ, Pavel; Pšyrkoǔ, Ûlìân; Čamâryckì, Vâčaslaǔ (eds.). (1968). Gìstoryâ belaruskaj dakastryčnìckaj lìtaratury, Vol. 1. Z staražytnyh časoǔ da kanca XVIII st. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka. [Барысенка, Васіль; Беркаў, Павел; Пшыркоў, Юліян; Чамярыцкі, Вячаслаў (рэд.). (1968). Гісторыя беларускай дакастрычніцкай літаратуры, т. 1. З старажытных часоў да канца XVIII ст. Мінск: Навука і тэхніка].

Barysenka, Vasìlʹ; Pšyrkoǔ, Ûlìân; Čamâryckì, Vâčaslaǔ (eds.). (1977). Istoriâ belorusskoj dooktâbrʹskoj literatury. Minsk: Nauka i tehnika. [Барысенка, Васіль; Пшыркоў, Юліян; Чамярыцкі, Вячаслаў (ред.). (1977). История белорусской дооктябрьской литературы. Минск: Наука и техника].

McMillin, Arnold B. (1977). A History of Byelorussian Literature. From Its Origins to the Present Day. Gießen: Wilhelm Schmitz.

Majhrovìč, Scâpan. (1980). Narys gìstoryì belaruskaj lìtaratury XIV–XVIII st. Mìnsk: Vyšèjšaâ škola. [Майхровіч, Сцяпан. (1980). Нарыс гісторыі беларускай літаратуры XIV–XVIII ст. Мінск: Вышэйшая школа].

Lazaruk, Mìhasʹ; Semânovìč, Anton (eds) (1998). Gìstoryâ belaruskaj lìtaratury. Staražytny peryâd. Fourth edition, stereotype. Mìnsk: Vyšèjšaâ škola. [Лазарук, Міхась; Семяновіч, Антон (рэд.) (1998). Гісторыя беларускай літаратуры. Старажытны перыяд. Выданне 4-е, стэрэатыпнае. Мінск: Вышэйшая школа). (First edition 1985)].

Lojka, Aleg. (2001). Starаbelaruskaâ lìtaratura. Mìnsk: Vyšèjšaâ škola. [Лойка, Алег. (2001). Старабеларуская літаратура. Мінск: Вышэйшая школа].

Čamâryckì, Vâčaslaǔ (ed.). (2007). Gìstoryâ belaruskaj lìtaratury XI–XIX stagoddzâǔ, Vol. 1. Daǔnââ lìtaratura XI – peršaâ palova XVIII stagoddzâ. Second edition. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Чамярыцкі, Вячаслаў (рэд.) (2007). Гісторыя беларускай літаратуры XI–XIX стагоддзяў, т.1: Даўняя літаратура XI – першая палова XVIII стагоддзя. 2-е выданне. Мінск: Беларуская навука). (First edition 2006)].

Klìmaǔ, Ìgar. (2010). Staražytnaâ belaruskaâ lìtaratura XI–XVI stst.: èpohì ì postacì. Mìnsk: Belaruskì dzâržaǔny ǔnìversìtèt kulʹtury ì mastactvaǔ. [Клімаў, Ігар. (2010). Старажытная беларуская літаратура XI–XVI стст.: эпохі і постаці. Мінск: Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў].

References

Grübel, Rainer. (2012). Kanon, kulturelles Bewusstsein und kulturelles Gedächtnis. Bruch, Wandel und Stetigkeit in Kanones der russischen Literatur des 20. Jahrhunderts zwischen 1984 und 2009. In: Matthias Beilein, Claudia Stockinger, Simone Winko (hg.) Kanon, Wertung und Vermittlung. Literatur in der Wissensgesellschaft, (pp. 41–58). Berlin; Boston: De Gruyter.

Hodgson, Katharine; Shelton, Joanne; Smith, Alexandra (eds.). (2017). Twentieth-Century Russian Poetry: Reinventing the Canon. Cambridge: Open Book Publishers.

Kawalou, Siarhiej. (2009). Literatura Wielkiego Księstwa Litewskiego XIII–XVII wieku w najnowszych badaniach białoruskich. Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej, 3, pp. 84–92.

Kavalëǔ, Sârgej. (2010). Šmatmoǔnaâ paèzìâ Vâlìkaga knâstva Łìtoǔskaga èpohì Rènesansu. Mìnsk: Knìgazbor. [Кавалёў, Сяргей. (2010). Шматмоўная паэзія Вялікага Княства Літоўскага эпохі Рэнесансу. Мінск: Кнігазбор].

Kavalëǔ, Sârgej. (2011). Lìtaratura Vâlìkaga Knâstva XVI – pačatku XVII st. Mìnsk: Knìgazbor. [Кавалёў, Сяргей (2011). Літаратура Вялікага Княства XVI – пачатку XVII ст. Мінск: Кнігазбор].

Kavalëǔ, Sârgej. (2016). Lìtaraturnaâ spadčyna Vâlìkaga Knâstva Lìtoǔskaga ǔ padručnìkah pa gìstoryì belaruskaj lìtaratury. Belarusìka – Albaruthenica, 37, pp. 245-255. (Кавалёў, Сяргей. (2016). Літаратурная спадчына Вялікага Княства Літоўскага ў падручніках па гісторыі беларускай літаратуры. Беларусіка – Albaruthenica, 37, с. 245-255).

Lewis, Simon. (2019a). Belarus – Alternative Visions: Nation, Memory and Cosmopolitanism. Abingdon. New York: Routledge.

Lewis, Simon. (2019b). The Jagiellonians in Belarus: A Gradual Release of Memory. In: Natalia Nowakowska (ed.). Remembering the Jagiellonians, (pp. 162–182). London, New York: Routledge.

Nekraševič-Karotkaja, Žanna. (2017). Identitätsfigurationen polnischsprachiger Schriftsteller aus Belarus-Litauen in belarussischen literaturhistorischen Diskursen. In: Heinrich Kirschbaum (hg.). Wiedergänger, Pilger, Indianer. Polen-Metonymien im langen 19. Jahrhundert, (pp. 279–303). Frankfurt a.M. et al.: Peter Lang.

Niedźwiedź, Jakub. (2014). Wielopiśmienność Wielkiego Księstwa Litewskiego: nowe perspektywy badawcze. Wielogłos, 2, pp. 11–21.

Rothe, Hans. (2000). Was ist „altrussische Literatur“? Wiesbaden: Westdeutscher Verlag (Nordrhein-Westfälische Akademie der Wissenschaften; Vorträge / G 362).

Rothe, Hans. (2014–2015). Čto takoe «drevnerusskaâ literatura»? Palìtyčnaâ sfera, 22–23, pp. 69–160. [Роте, Ганс. (2014–015). Что такое «древнерусская литература»? Палітычная сфера, 22–23, с. 69–160.) (Translation into Russian and commentary: Žanna Nekrašèvìč-Karotkaâ].

Rutz, Marion. (2013). «Kanony» sovremennoj russkoj poèzii. Nablûdeniâ i perspektivy. In: Henrike Štalʹ, Marion Rutc (eds.). Imidž, dialog, èksperiment. Polâ sovremennoj russkoj poèzii, (pp. 37–58). München, Berlin: Otto Sagner [Рутц, Марион. (2013). «Каноны» современной русской поэзии. Наблюдения и перспективы. В: Хенрике Шталь, Марион Рутц (ред.). Имидж, диалог, эксперимент. Поля современной русской поэзии, (с. 37–58). München; Berlin: Otto Sagner].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2020.14.119-156
Date of publication: 2020-12-15 09:04:43
Date of submission: 2018-12-28 17:36:42


статистика


Видимость рефератов - 1205
загрузки (из 2020-06-17) - PDF (English) - 0

показатели



Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


(c) 2020 Marion Rutz

Лицензия Creative Commons
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.