Скрыть
Показать все
Отправить эту статью по почте Жыццязабеспячэнне беларускай вёскі ў пасляваенны час (другая палова 1940-х –пачатак 1950-х гг.)
Аннотация
Стабілізацыя беларускай вёскі ў перыяд пасляваеннага аднаўлення мела свае асаблівасці. Вельмі выразна яны прасочваюцца на прыкладзе Паўночнай Беларусі, дзе суіснавалі раёны з рознымі тыпамі сацыяльна-эканамічнага ўкладу і, адпаведна, розным узроўнем дабрабыту насельніцтва, якое характарызавалася адрознай ментальнасцю. Аднаўленне сельскай гаспадаркі ва ўсходніх раёнах Паўночнай Беларусі праходзіла на аснове калгасна-саўгаснай сістэмы. У заходніх раёнах у паваенны час пераважалі аднаасобныя гаспадаркі, якія і забяспечвалі асноўны аб’ём сельскагаспадарчай вытворчасці. Здабыванне матэрыяльных сродкаў для жыцця вясковым насельніцтвам у розных раёнах гэтага рэгіёна выяўляла ўнутрыэтнічны падзел на “заходнікаў” і “ўсходнікаў” з шырокім спектрам узаемных сацыякультурных стэрэатыпаў, сфармуляваных ва ўспамінах мясцовых жыхароў пра паваенныя гады.
Архіўныя дадзеныя і матэрыялы вуснай гісторыі сведчаць пра тое, што ў гэты перыяд асноўную ролю ў пошуках сродкаў для жыцця сялян адыграла асабістая гаспадарка, прычым як ва ўсходніх, так і ў заходніх раёнах. Аднак, калі для аднаасобнікаў, яна была асноўнай крыніцай забяспечанасці, то сяляне-калгаснікі вымушаны былі спалучаць апрацоўку прысядзібнай гаспадаркі з працай у калгасе, аплата за якую не з’яўлялася фактарам стымулявання сялянскай працы і была вельмі мізэрнай. Адсутнасць матэрыяльнай матывацыі выклікла імкненне мінімалізаваць працоўны ўдзел у калектыўнай гаспадарцы. Матэрыялы вуснай гісторыі прадстаўляюць жорсткую рэальнасць пасляваенных гадоў, у якія ўзніклі або сталі актуальнымінетыповыя формы эканамічнай і гандлёвай дзейнасці сялян: сярод традыцыйных зяняткаў развіваліся і нелегальныя формы гандлёвага прадпрымальніцтва, якія часта мелі крымінальны характар. Адмысловай праявай нелегальнага гаспадарчага занятка беларускіх сялян з’яўлялася самагонаварэнне, якое стала масавым, паколькі ўяўляла сабой эфектыўны спосаб замены сельскагаспадарчай прадукцыі ў “жывыя грошы”.
Ключевые слова
Полный текст:
PDF (English)Литература
List of sources
FAPDU – Folklore Archive of Polotsk State University:
FAPDU 1. (2017). Andron Nìna Zaharaǔna, 1932 year of birth, Sennensky district, recorded in the village of Rusiny, Pastavsky district. [Андрон Ніна Захараўна, 1932 г.н. у Сенненскім р-не, запісана ў в. Русіны Пастаўскага р-на].
FAPDU 2. (2018). Bondar Zoâ Alâkseeǔna, 1932 year of birth, Klyony village, Miyorsky district. [Бондар Зоя Аляксееўна, 1932 г.н., в. Клены Мёрскага р-на].
FAPDU 3. (2018). Bykava Ânìna Barysaǔna, 1932 year of birth, Zyabki village, Verchniadzvinsky district. [Быкава Яніна Барысаўна, 1932 г.н, в. Зябкі Верхнядзвінскага р-на].
FAPDU 4. (2018). Gajbut Vera Kìrylaǔna, 1941 year of birth, Zhyguli village, Verchniadzvinsky district. [Гайбут Вера Кірылаўна, 1941 г.н. у в. Жыгулі Верхнядзвінскага р-на].
FAPDU 5. (2018). Gìlʹ Feafanìì Ìosìfaǔna, 1940 year of birth, Kalechpolle village, Glybotsky district. [Гіль Феафаніі Іосіфаўнa, 1940 г.н., в. Калечполле Глыбоцкага р-на].
FAPDU 6. (2017). Karnìlava Alëna Andrèâǔna, 1934 year of birth, Shchapernya village, Polatsky district. [Карнілава Алёна Андрэяўна, 1934 г.н., в. Шчаперня Полацкага р-на].
FAPDU 7. (2018). Kazak Tamara Sìdaraǔna, 1948 year of birth, Yuliyanava village, Verchniadzvinsky district. [Казак Тамара Сідараўна, 1948 г.н. в. Юліянава Верхнядзвінскага р-на].
FAPDU 8. (2016). Kìsâlëva Česlava Fìlìpaǔna, 1942 year of birth, Kality village, Pastavsky district. [Кісялёва Чеслава Філіпаўна, 1942 г.н., в. Каліты Пастаўскага р-на].
FAPDU 9. (2018). Maìseenka Maryâ Fìlìpaǔna, 1931 year of birth, Muravshchyna village, Polatsky district. [Маісеенка Марыя Філіпаўна, 1931 г.н., в. Мураўшчына Полацкага р-на].
FAPDU 10. (2016). Malahava Sof’â Fëdaraǔna, 1936 year of birth born in Syadlova village, recorded in the village of Kulneva, Rasonsky district. [Малахава Соф’я Фёдараўна, 1936 г.н. нар. y в. Сядлова, запісана ў в. Кульнева Расонскага раёна].
FAPDU 11. (2018). Maroz Nadzeâ Ìvanaǔna, 1924 year of birth, Bystrytsa village, Polatsky district. [Мароз Надзея Іванаўна, 1924 г.н., в. Быстрыца Полацкага р-на].
FAPDU 12. (2018). Martynovìč Alâksandra Alâksandraǔna, 1936 year of birth, Charnevichy village, Glybotsky district. [Мартыновіч Аляксандра Аляксандраўна, 1936 г.н., в. Чарневічы Глыбоцкага р-на].
FAPDU 13. (2018). Nemânënak Vanda Mìhajlaǔna, 1936 year of birth, Zhyguli village, Verchniadzvinsky district. [Немянёнак Ванда Міхайлаўна, 1936 г.н., в. Жыгулі Верхнядзвінскага р-на].
FAPDU 14. (2017). Purvìn Maryâ Ìosìfaǔna, 1935 year of birth, Rudabists village, Braslavsky district. [Пурвін Марыя Іосіфаўна, 1935 г.н., в. Рудабісць Браслаўскага р-на].
FAPDU 15. (2018). Rabkoǔskì Vìktar Nìkalaevìč, 1933 year of birth, Kavalevshchyna village, Glybotsky district. [Рабкоўскі Віктар Нікалаевіч, 1933 г.н., в. Кавалеўшчына Глыбоцкага р-на].
FAPDU 16. (2018). Рудёнок Фёдор Антоновіч, 1937 year of birth, Zagatse village, Polatsky district. [Рудёнок Фёдор Антоновіч, 1937 г. н, в. Загацце Полацкага р-на].
FAPDU 17. (2018). Skačyhìn Vasìlʹ Mìhajlavìč, 1936 year of birth, Skachykhina Nina Ananiyavna, 1930 year of birth, Murayi village, Polatsky district. [Скачыхін Васіль Міхайлавіч, 1936 г.н., Скачыхіна Ніна Ананьяўна, 1930 г.н., в. Мураўі Полацкага р-на].
FAPDU 18. (2010). Skrabatun Anton Leonavìč, 1927 year of birth, Rusky Zavulak village, Glybotsky district. [Скрабатун Антон Леонавіч, 1927 г.н., в. Рускі Завулак Глыбоцкага р-на].
FAPDU 19. (2018). Snežyn Stanìslava Grygor’eǔna, 1923 year of birth, Zhyguli village, Verchniadzvinsky district. [Снежын Станіслава Грыгор’еўна, 1923 г.н., Жыгулі Верхнядзвінскага р-на].
FAPDU 20. (2018). Trapuk Zìnaìda Vasìlʹeǔna, 1932 year of birth, Azerniki village, Verchniadzvinsky district. [Трапук Зінаіда Васільеўна, 1932 г.н., в. Азернікі Верхнядзвінскага р-на].
FAPDU 21. (2018). Čobat Maryâ Mìhajlaǔna, 1927 year of birth, Bliznitsa village, Polatsky district. [Чобат Марыя Міхайлаўна, 1927 г.н., в. Блізніца Полацкага р-на.
FAPDU 22. (2018). Âdzâla Stanìslava Adolʹfaǔna, 1927 year of birth, Yodlavichy village, Braslavsky district. [Ядзяла Станіслава Адольфаўна, 1927 г.н., в. Ёдлавічы Браслаўскага р-на].
ZSA - Zonal State Archive of the City of Polotsk, F. 1947, 1, 3; 686, 1, 118; 964, 1, 59; 964, 2, 30, 49.
PEC – Polotsk Ethnographic Collection. (2011). Issue 2. People's Prose of the Belarusians of Podzvinne, Part 2. Navapolatsk: PSU. [Полацкі этнаграфічны зборнік. (2011). Вып. 2. Народная проза беларусаў Падзвіння, ч. 2, Наваполацк: ПДУ].
References
Chiari, Berngard. (2008). Štodzënnascʹ za lìnìâj frontu: Akupacyâ, kalabaracyâ ì supracìǔ u Belarusì (1941-1944 g.) Mìnsk: Belaruskì gìstaryčny aglâd. [К’яры, Бернгард. (2008). Штодзённасць за лініяй фронту: Акупацыя, калабарацыя і супраціў у Беларусі (1941-1944 г.). Мінск: Беларускі гістарычны агляд].
Gìstoryâ Belarusì. T. 6. Belarusʹ u 1946–2009 gg. (2011). Mìnsk: Èkoperspektиva. [Гісторыя Беларусі. Т. 6. Беларусь у 1946–2009 гг. (2011). Мінск: Экоперспектива].
Kashtalian, Iryna. (2016). The Repressive Factors of the USSR’s Internal Policy and Everyday Life of the Belarusian Society (1944–1953). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
Kaštalân, Ìryna. (2007). Èkanamìčnaâ štodzënnascʹ BSSR u 1945–1953 gg. Taken from: http://mb.s5x.org/homoliber.org/ru/rp/rp030112.html Accesed: 10.02.2018) [Кашталян, Ірына. (2007). Эканамічная штодзённасць БССР у 1945–1953 гг. Рэжым доступу: http://mb.s5x.org/homoliber.org/ru/rp/rp030112.html (дата доступа 10.02.2018)].
Pamâcʹ: gìstaryčna-dakumentalʹnaâ hronìka Verhnâdvìnskaga raëna. (2000). Book 2. Mìnsk: ‘Palìgrafafarmlenne’. [Памяць: гістарычна-дакументальная хроніка Верхнядвінскага раёна. (2000). Кн. 2. Мінск: „Паліграфафармленне”].
Poslevoennoe razvitie Glubokskogo rajona: 1944–1950 gg.: dokumenty i materialy. (2010). Minsk: Medisont. [Послевоенное развитие Глубокского района: 1944–1950 гг.: документы и материалы. (2010). Минск: Медисонт].
Smâhovìč M.U. (2015). Aplata pracy ǔ kalgasah ì saǔgasah BSSR (1944–1985 gg). Vescì Nacyânalʹnaj Akadèmìì navuk Belarusì, 3, p. 50–60. [Смяховіч М.У. (2015). Аплата працы ў калгасах і саўгасах БССР (1944–1985 гг). Весці Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі, 3, c. 50–60].
Sovetskoe gosudarstvo i obŝestvo v period pozdnego stalinizma, 1945–1953. (2015). Moskva: ROSSPÈN. [Советское государство и общество в период позднего сталинизма, 1945–1953. (2015). Москва: РОССПЭН].
Sumko, A.V. (2018). Èkanamìčny ì socyâkulʹturny aspekt samagonavarènnâ ǔ selʹskìm landšafce Paǔnočnaj Belarusì ǔ drugoj palove 1940-h–1960-h gg. Vestnik Polockogo gosudarstvennogo universiteta, 9, p. 127–135. [Сумко, А.В. (2018). Эканамічны і соцыякультурны аспект самагонаварэння ў сельскім ландшафце Паўночнай Беларусі ў другой палове 1940-х–1960-х гг. Вестник Полоцкого государственного университета, 9, с. 127–135].
Verbickaâ, Olʹga (1992). Rossijskoe krestʹânstvo: ot Stalina k Hruŝëvu (seredina 1940-h–načalo 1950-h gg). Moskva: Nauka. [Вербицкая, Ольга (1992). Российское крестьянство: от Сталина к Хрущёву (середина 1940-х–начало 1950-х гг). Москва: Наука].
Vitebŝina osvoboždennaâ: oktâbrʹ 1943–dekabrʹ 1945: dokumenty i materialy. (2009). Vitebsk: Vitebskaâ oblastnaâ tipografiâ. [Витебщина освобожденная: октябрь 1943–декабрь 1945: документы и материалы. (2009). Витебск: Витебская областная типография].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2019.13.91-113
Date of publication: 2019-12-30 00:00:00
Date of submission: 2019-02-03 13:53:54
статистика
показатели
Ссылки
- На текущий момент ссылки отсутствуют.
(c) 2020
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.