Скрыть
Показать все
Отправить эту статью по почте Акты трыбуналу Вялікага княства Літоўскага другой паловы XVIII стагоддзя
Аннотация
У артыкуле даследуюцца акты трубыналу Вялікага княства Літоўскага другой паловы XVIII стагоддзя. Канцэлярыі Літоўскага Трыбуналу ўжо было прысвечана некалькі навуковых прац, аднак актам дадзенага суда дагэтуль у даследаваннях удзялялася недастаткова ўвагі. На сучасным этапе назіраецца інтэнсіфікацыя даследаванняў, прысвечаных функцыянаванню і вядзенню дакументацыі канцэлярыямі шляхецкіх судоў на тэрыторыі Каралеўства Польскага, што сведычць пра неабходнасць напісання працы на аналагічную тэму ў дачыненні да земляў ВКЛ. Мэтай дадзенага артыкула з’яўляецца апісанне дзейнасці канцэлярыі трыбуналу Вялікага княства Літоўскага, спецыфікацыя серый актаў, што выкарыстоўваліся ў гэтым судзе, і характарыстыка запісаў, якія ў іх знаходзяцца. Даследаванне праводзілася шляхам выяўлення і аналізу зместу кніг Літоўскага Трыбуналу, а таксама параўнання атрыманых вынікаў з працамі, прысвечанымі Кароннаму Трыбуналу. На падставе аналізу можна канстатаваць, што ў Літоўскім Трыбунале ў другой палове XVIII стагоддзя ў форме “чыставіка” выступаюць толькі паказанні, запісы юрыдычных актаў у судовых кнігах і дэкрэты (змешчаныя пераважна ў адной кнізе), асобна функцыянавалі падсерыі чарнавікоў актаў і прыгавораў, дапаможную ролю выконвалі спісы спраў, штодзённая дзейнасць трыбуналу фіксавалася ў спецыяльнай кнізе, якая называлася бягучым пратаколам. Намі зроблена выснова, што перадача ў дадзены перыяд паўнамоцтваў кіравання працай канцэлярыі трыбунальскім суддзям не аказала негатыўнага ўплыву на яе функцыянальнасць, паколькі ў практыцы сфарміраваўся досыць выразны падзел абавязкаў паміж рэгентамі. На тагачасныя канцэлярскія дакументы гэтага суда паўплывалі як шматвяковыя традыцыі, так і рэформы, праведзеныя ў 1764 г. і пазней.
Ключевые слова
Полный текст:
PDF (English)Литература
List of sources
LVIA - Lithuanian State Historical Archives in Vilnius. SA – The Office of the Chief Archivist of Lithuania, SA group, reference codes 136, 144, 148, 150, 155, 166, 169, 170, 172, 181, 526, 528, 529, 531–534, 536, 542, 599, 614, 626, 628, 633, 637, 662, 664, 669, 685, 780, 782, 817, 818, 829, 883, 13731. Group 8, Section 2, Reference code 48.
Porządek sądzenia spraw w Trybunale Wielkiego Księstwa Litewskiego, z konstytucyi sejmowych, z Koekwacyi praw Wielkiego Księstwa Litewskiego z Koroną Polską, i z Statutu Wielkiego Księstwa Litewskiego, zebrany i opisany roku 1698, miesiąca aprila, 16 dnia. (1698). old print, Vilnius.
Sondel, Janusz. (1997). Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków: Universitas.
Statut Wielkiego Księstwa Litewskiego (1744). Vilnius, Printed in the Duchy Printing House. Akademickiey Societatis Jesu, Roku Pańskiego 1744.
Umiastowski, Tomasz. (1782). Sądowy proces czyli sposób prawowania się w Trybunale i wszystkich subselliach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Grodno: Printed in the Duchy Printing House.
Zbiór rezolucyi Rady Nieustającej potrzebnych do wiadomości juryzdykcyi sądowych i obywatelów Obojga Narodów. (1780). Warszawa.
Volumina Legum. (1859). Vol. 4. Petersburg: printed by Jozafat Ohryzka.
Volumina Legum. (1860a). Vol. 5. Petersburg: printed by Jozafat Ohryzka.
Volumina Legum. (1860b). Vol. 6. Petersburg: printed by Jozafat Ohryzka.
Volumina Legum. (1860c). Vol. 7. Petersburg: printed by Jozafat Ohryzka.
Volumina Legum. (1899). Vol. 9. Kraków: Wydawnictwo Komisyi
Prawniczej Akademii Umiejętności w Krakowie.
Volumina Legum. (1952). Vol. 10. Poznań: printed by Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
References
Bednaruk, Waldemar. (2008). Trybunał Koronny. Szlachecki sąd najwyższy w latach 1578–1794. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.
DTG WKsL, 1582–1696 – Rachuba, Andrzej (ed.). (2007). Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1582–1696). Spis. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
DTG WKsL, 1697–1794 – Rachuba, Andrzej (ed.). (2004). Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1697–1794). Spis. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Gudavičius, Edvardas. (2006). Lietuvos aktopromulgacijos kelias: nuo Vytaut okancelarijos iki Lietuvos Metrikos. Mokslinė studija. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla.
Janulaitis, Augustinas. (1927). Vyriausiasis Lietuvos Tribunolas XVI–XVIII amž. Kaunas: Valstybės spaustuvė.
Jurek, Tomasz. Skupieński Krzysztof. (2015). Wprowadzenie do dyplomatyki. In: Tomasz Jurek (ed.). Dyplomatyka staropolska (pp. 17–48). Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Łosowski, Janusz. (2011). Osiągnięcia i potrzeby w zakresie badań nad dziejami kancelarii sądów i urzędów szlacheckich oraz wiejskich w dawnej Polsce. In: Waldemar Chorążyczewski, Janusz Tandecki (eds.). Belliculum Diplomaticum IV Thorunense Dyplomatyka staropolska – stan obecny i perspektywy (p. 95–111). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Łosowski, Janusz. (2015). Akta Trybunału Koronnego. In: Tomasz Jurek (ed.). Dyplomatyka staropolska (pp. 290–298). Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Macuk, Andrej. (2008). Wybór pisarzy Trybunału Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 40. XVIII w. In: Tomasz Ciesielski, Anna Filipczak-Kocur (eds.). Rzeczpospolita państwem wielu narodowości i wyznań. XVI–XVIII wiek (pp. 105–124). Warszawa–Opole: DiG.
Michalski, Jerzy. (2000). Zagadnienie reformy sądownictwa i prawa sądowego w początkach panowania Stanisława Augusta. Czasopismo Prawno-Historyczne, LII, 1–2, pp. 67–107.
Mikołajczyk, Marian. (1991). Na drodze do powstania procesu mieszanego. Zmiany w polskim procesie karnym w latach 1764–1794. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Myśliwiec, Agnieszka. (2008). Organizacja i działalność kancelarii Trybunału Koronnego. Wybrane zagadnienia. In: Antoni Dębiński, Waldemar Bednaruk, Marzena Lipska (eds.). Trybunał Koronny w kulturze prawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej (pp. 71–92). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Stankevič, Adam. (2018a). Działalność Trybunału Litewskiego w Grodnie (w latach 1775–1791). In: Radzûk, Alesʹ; Galubovìč, Vìtalʹ (eds.). Grodnae et orbi. Garadskìâ supolʹnascìì garadskoea sâroddze XIV–XX stst. Matèryâly mìžnarodnaj navukovaj kanferencyì (Garodnâ, 4–5 lìstapada 2017 g.), (p. 92–101), Mìnsk: Vydavec A. M. Ânuškevìč. [Радзюк, Алесь; Галубовіч, Віталь (eds.). Grodnae et orbi. Гарадскія супольнасціі гарадскоеа сяроддзе XIV–XX стст. Матэрыялы міжнароднай навуковай канференцыі (Гародня, 4–5 лістапада 2017 г.), (c. 92–101). Мінск: Выдавец А. М. Янушкевіч].
Stankevič, Adam. (2018b). Lietuvos Vyriausiojo Tribunolo veikla XVIII amžiaus antroje pusėje. Vilnius: Lietuvos istorijos institutas.
Stankevič, Adam. (2018c). Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės Vyriausiojo tribunolo raštvedyba: bylų registrų knygos. Istorijos šaltinių tyrimai, 6, pp. 333–358.
Urbanavičius, Agnius. (2001). Iš Vilniaus miesto tarybos raštinės palikimo: naujųjų miestiečių aktai 1663–1795 m. Lituanistica, 4 (48), pp. 23–40.
Valikonytė, Irena. (2010). Teismo dokumentų Lietuvos Metrikoje repertuaras: rašto ir teisinės kultūros aspektai Lietuvos Didžiojoje Kunigaikštystėje XVI a. pirmojoje pusėje. Istorijos šaltinių tyrimai, 2, pp. 109–127.
Valikonytė, Irena. (2012). Priešteisminių dokumentų funkcijos ir likimas Lietuvos Didžiojoje Kunigaikštystėje XVI a. viduryje: šaukimų registravimo žurnalai. Istorijos šaltinių tyrimai, 4, pp. 93–108.
Vilimas, Darius. (2011). Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės pavieto žemės teismo funkcija – tarp notariato ir teismo (iki 1588 m.) (lietuviškų pavietų atvejis). Istorija, Vol. 57, no. 4 (86), pp. 355–364.
Vilimas, Darius. (2014). Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės pavietų žemės teismo darbo pobūdis (XVI a. pabaiga). Žemaitijos atvejis. Acta humanitarica universitatis saulensis, 19, pp. 35–44.
Wierzchowiecka, Iwona. (2001). Kancelaria Trybunału Litewskiego. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, 273, pp. 101–123.
Zarzycki, Wacław. (1993). Trybunał Koronny dawnej Rzeczypospolitej. Piotrków Trybunalski: Muzeum Okręgowe w Piotrkowie Trybunalskim.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2019.13.23-39
Date of publication: 2019-12-30 00:00:00
Date of submission: 2019-02-07 10:47:48
статистика
показатели
Ссылки
- На текущий момент ссылки отсутствуют.
(c) 2020
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.