Wyślij tekst przez e-mail 
Znaczenie zasad 3R w trosce o dobrostan zwierząt wykorzystywanych do doświadczeń naukowych i w celach edukacyjnych. Podstawy prawne, ich aksjologiczne przesłanki oraz praktyczne wskazówki
Streszczenie w języku polskim
W artykule przedstawiam podstawy prawne działalności Komisji Etycznych ds. Doświadczeń na Zwierzętach w Polsce i w Unii Europejskiej, a także genezę i ewolucję zasad etycznych im przyświecających. W szczególności koncentruję się na stanie realizacji tzw. zasad 3R (zastępowanie, ograniczenie i udoskonalenie) w praktyce badawczej oraz w opiece nad zwierzętami laboratoryjnymi i biorącymi udział w doświadczeniach naukowych. Wiele instytucji i organizacji (NIK, Komisja Europejska, Komitet Etyki w Nauce PAN i organizacje pozarządowe) wskazuje na niedostateczne wdrażanie tych zasad w Polsce. W artykule identyfikuję główne obszary tych deficytów, a także formułuję praktyczne wskazówki dla badaczy. Tekst diagnozuje też obszary sporne oraz konflikty wartości związane z działalnością komisji etycznych. Społeczna percepcja zagadnień bólu, emocjonalności i świadomości zwierząt zmienia się wraz z postępem wiedzy biologicznej, co rzutuje na realizację wartości etycznych w praktyce badawczej. W procesie tym pośredniczą komisje etyczne.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Crook, Robyn J. “Behavioral and neurophysiological evidence suggests affective pain experience in octopus”. iScience 24, nr 3, 102229, (March 19, 2021): 1-9, DOI:https://doi.org/10.1016/j.isci.2021.102229
Deklaracja Helsińska Światowego Stowarzyszenia Lekarzy (WMA) 2013, https://nil.org.pl/uploaded_images/1575631646_deklaracja-helsinska-wma.pdf (dostęp: 23.08.2021).
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z dnia 22 września 2010 r. (Dz. Urz. UE L 276 z 20.10.2010, str. 33) ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/2010/63/2019-06-26 (dostęp: 23.08.2021).
Iwaszkiewicz, Maja. Świnia na sądzie ostatecznym. Jak postrzegano zwierzęta w średniowieczu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2021.
Kancelaria Premiera Rady Ministrów, Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-ochronie-zwierzat-wykorzystywanych-do-celow-naukowych-lub-edukacyjnych (dostęp: 29.08.2021.)
Komitet Etyki w Nauce Polskiej Akademii Nauk, Stanowisko 3/2020 z dn. 15.06.2020r.: Udostępnianie informacji o projektach badań naukowych przez lokalne komisje etyczne ds. doświadczeń na zwierzętach.
Krajowa Komisja Etyczna ds. Doświadczeń na Zwierzętach, Uchwała nr 25/2021 z dn. 2 marca 2021r. file:///C:/Users/48724/AppData/Local/Temp/20210310_uchwa%C5%82a_KKE_ws_NTS.pdf(dostęp 31.08.2021)
Lab Rescue Adapcje Zwierząt Laboratoryjnych, https://labrescue.pl/?fbclid=IwAR0d-tio0HbJ5jNEQvCoqlBvxQxAhEwRE3hp5N7iKaxV8dt4G1FIPG-r5Jw (dostęp: 27.08.2021.)
Lalkhen, Abdul-Ghaaliq. Ból. Mózg, opioidy i zagadki medycyny. Przeł. Łukasz Muller. Kraków: Znak, 2021.
Low, Philip. The Cambridge Declaration on Consciousness, Publicly proclaimed in Cambridge, UK, on 7 July 2012, at the Francis Crick Memorial Conference on Consciousness in Human and non-Human Animals, CambridgeDeclarationOnConsciousness.pdf (fcmconference.org) (dostęp: 30.11.2021).
Łuczyński Patryk, Nie(jawne) Komisje Etyczne, 7 stycznia 2021r., https://siecobywatelska.pl/niejawne-komisje-etyczne/ (dostęp: 31.08.2021).
Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli wykorzystanie zwierząt w badaniach naukowych, 2017, https://www.nik.gov.pl/plik/id,13608,vp,16043.pdf (dostęp: 29.08.2021).
Polskie Towarzystwo Etyczne apeluje o dalsze ograniczenia cierpień zwierząt laboratoryjnych https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C83577%2Cpolskie-towarzystwo-etyczne-apeluje-o-dalsze-ograniczenia-cierpien-zwierzat (dostęp: 29.08.2021.)
Polskie Towarzystwo Etyczne, Komunikat w sprawie zmiany ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, Warszawa-Kraków 18.08.2020. https://www.facebook.com/polskietowarzystwoetyczne/photos/pcb.2739612056315635/2739610396315801/ (dostęp: 29.08.2021.).
Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, BIP, 2021, https://archiwum.bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r802845,Projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-ochronie-zwierzat-wykorzystywanych-do-celow-na.html (dostęp: 29.08.2021.)
Scarry, Elaine. Ból. Konstruowanie i dekonstruowanie świata w obliczu cierpienia. Przeł. Joanna Bednarek. Warszawa: PWN, 2019.
Schnell, Alexandra K., Amodio, Piero, Boeckle, Markus, and Clayton, Nicola S. “How intelligent is a cephalopod? Lessons from comparative cognition”, Biological reviews of the Cambridge Philosophical Society, vol. 96, nr 1 (2021):162-178. doi:10.1111/brv.12651
Sieć Obywatelska Watch Dog, 2021, Opinia
Stowarzyszenia Sieć Obywatelska Watchdog Polska
i Fundacji na Rzecz Prawnej Ochrony Zwierząt i Kontroli Obywatelskiej “Lex Nova” w
zakresie wybranych propozycji zawartych w projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie
zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (numer w wykazie
prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów – UC35, https://bip.siecobywatelska.pl/userfiles/file/Opinie/Opinia_LN_SOWP.pdf (dostęp: 29.08.2021.)
The Cruelty to Animals Act, 1876 r. http://www.irishstatutebook.ie/eli/1876/act/77/enacted/en/print.html (dostęp: 23,08.2021).
Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 roku o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1392 ze zm.) http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150000266 (dostęp: 23.08.2021).
Russell, William M.S., and. Burch, Rex L. The Principles of Human Experimental Technique. London: Methuen & Co. Limited, 1959.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2021.32.117-143
Data publikacji: 2022-04-17 23:41:59
Data złożenia artykułu: 2021-12-13 09:01:41
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Agata Strządała
##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl