Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail „Między pomnikami zwycięzców a grobami na wiejskich cmentarzach”. Polska – Białoruś. Rozważania o historiozofii
Streszczenie w języku polskim
Celem badań jest ukazanie ideowo-politycznych i metodologicznych uwarunkowań interpretacyjnych w historiografiach Polski i Białorusi. Za przykład badawczy obrano interpretacje dotyczące wydarzeń z września 1939 r. na pograniczu II Rzeczypospolitej Polskiej oraz Związku Radzieckiego i poddano je analizie porównawczej. Białorusini podważają prawdziwość danych ze spisów powszechnych ludności II RP (składu narodowościowego tych ziem we wrześniu 1939 r.), interpretują wystąpienia ludności żydowskiej a zwłaszcza białoruskiej jako element sprawiedliwości społecznej. Polacy przyjmują kryterium granic historycznych dowodząc ciągłości państwowości na danym obszarze zgodnie z prawem międzynarodowym. Zwracają uwagę na brak ostrego określenia w historiografii białoruskiej obszaru terytorialnego nazywanego „Białorusią Zachodnią”. Pada też zarzut o generalizowanie obszaru województw: wileńskiego, białostockiego i nowogródzkiego. Polskie powszechne rozumienie całych „Kresów Wschodnich” to z kolei generalizacja obszarów etnicznej Białorusi, Litwy, Ukrainy i południowo-wschodniej Łotwy. W wyniku podsumowań określono wyznaczniki sporu historiozoficznego. Interpretacje historiografii polskiej opierają się na argumentacji propaństwowej: polskiej i jednocześnie anty-radzieckiej, podczas gdy narracja strony białoruskiej wynika z kontekstu narodowo-etnicznego wspartego ideologią sowiecką/postsowiecką. Opisano ewolucję metodologiczną (wykorzystywanie w badaniach historii mówionej) w Republice Białoruś. Na koniec zaproponowano dalsze poszerzanie pola metodologicznego w badaniach historycznych o teorie z dziedziny pogranicza. Uznano, że takie otwarcie dyscyplinarne pozwoli dwustronnie złagodzić spór a badania polsko-białoruskie zyskają kompatybilność.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
References
Adamuszko, Władimir. (ed.). (1998). Wydarzenia i losy ludzkie. Rok. 1939. T. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Aleksandrowicz, Stanisław. (2007). Jak pisano historię Białorusi w XX w. In: Dorota Michaluk (ed.), Białoruś w XX stuleciu. W kręgu kultury i polityki (pp. 15–54). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Bartmiński, Jerzy. (2014). Historia – interdyscyplinarna i wieloaspektowa. In: Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura, Mirosław Szumiło (eds.). Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych (pp. 9–24). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Bekus, Nelly. (1999). Kresy Wschodnie w obliczu białoruskości. Obraz Polski w białoruskim dyskursie kulturowym. In: Krzysztof Jasiewicz (ed.). Europa nie prowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1772–1999. Warszawa-Londyn: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Bobryk, Adam. (2005). Przemiany pozycji Polaków w stratyfikacji społecznej mieszkańców Brześcia jako miasta pogranicza. In: Henryk Chałupczak (ed.). Polska – Białoruś: problemy sąsiedztwa (pp. 127–144). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Bugajska-Więcławska, Joanna. (1918). Pomniki w Polsce Ludowej – między negacją a kreacją pamięci. In: Małgorzata Skotnicka-Palka; Barbara Techmańska (eds.). Człowiek w świecie bez wolności. Wrocław: Wydawnictwo LTW.
Demski, Damian. (2003). Pogranicze jako patchwork. Refleksje z Białorusi. Etnografia Polska, 47, pp. 129–148.
Eberhardt, Piotr. (1999). Granice, terytorium, ludność polska. In: Krzysztof Jasiewicz (ed.). Europa nie prowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1772–1999. Warszawa-Londyn: Wydawnictwo Rytm.
Giżewska, Małgorzata; Strzembosz, Tomasz (eds.). (1995). Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodniej II Rzeczpospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941. Warszawa: ISP PAN.
Gnatowski, Michał. (1995). Kresy północno-wschodnie (Zachodnia Białoruś) w latach II wojny światowej (1939–1944). Niektóre aspekty metodologiczne i problemy badawcze. Białostockie Teki Historyczne, 1, pp. 81–102.
Gocół, Damian. (2014). Odkrywanie narracyjnej tożsamości w relacjach historii mówionej (based on the narrative Haliny Górskiej). In: Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska; Joanna Szadura, Mirosław Szumiło (eds.). Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych (pp. 353–362). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Ìvanova, Volga. (2015), >Zahodnkì< ì >ǔshodnìkì< va ǔspamìnah žyharoǔ byloga savecka-polʹskaj pagranìčča. In: Alâksandr Smalânčuk (ed.). Bocenʹ 1939 goda u gìstaryčnaj tradycyì ì vusnaj gìstoryì (pp. 81–94). Minsk: Vydavec Zmìcer Kolas. [Іванова, Вoлгa. (2015), „>Заходнкі< і >ўсходнікі< ва ўспамінах жыхароў былога савецка-польскага пагранічча’. У: Аляксандр Смалянчук (рэд.). Boceнь 1939 года у гістарычнай традыцыі і вуснай гісторыі (c. 81–94). Miнск: Выдавец Зміцер Кoлac].
Janowicz, Sokrat. (1999). Kształtowanie się narodu białoruskiego. In: Krzysztof Jasiewicz (ed.). Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1772–1999 (pp. 242–248). Warszawa-Londyn: Wydawnictwo Rytm.
Kudela, Wiktoria. (2007). Deportacje Polaków z obwodu winnickiego Ukrainy Sowieckiej w latach 30–tych XX w. Z ziemi kazachskiej do Polski, T. 1. Kraków: Koło Naukowe Historyków Studentów UJ, AT Group sp. z.o.o.
Kusznier, Wasilij. (1995). Wybrane problemy stosunków białorusko-polskich w latach 1920–1944 we współczesnej historiografii białoruskiej. In: Małgorzata Giżewska, Tomasz Strzembosz (eds.). Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodniej II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941. Warszawa: ISP PAN.
Ładykowski, Paweł. (2014). Litwo, ojczyzno moja… dyskurs kresowy, tożsamość narodowa i głosy podporządkowanych Pogranicze. Studia Społeczne, 23–24, pp. 83–96.
Mironowicz, Eugeniusz. (2005). Stosunki polsko-białoruskie w XX w. In: Henryk Chałupczak, Elżbieta Michalik (eds.). Polska – Białoruś. Problemy sąsiedztwa (pp. 23–31). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Opioła, Wojciech. (2014). Granica państwowa w teorii pogranicza. Pogranicze. Borderland Studies, 2/1, pp. 35–34.
Owłasiuk, Justyna. (2016). Znaczenie historii mówionej jako metody badawczej na przykładzie białoruskiej społeczności wiejskiej pogranicza polsko-białoruskiego, Studia Podlaskie, 24, pp. 295–313.
Russell David. E., Oral History Methodology, The Art. of Interviewing, University of California, Santa Barbara. Taken from: http://marcuse.faculty.history.ucsb.edu/projects/oralhistory/199xDRussellUCSBOralHistoryWorkshop.pdf (accesed: 12.09.2019).
Sachanovič, Hienadź. (2006). Źródła pamięci historycznej współczesnej Białorusi. Powrót zachodniorusizmu. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
Smaliančuk, Aliaksandr. (2018). Oral history in Belarus: Present state and development trends, Acta Baltico Slavica, 42, pp. 234–252.
Snyder, Tymothy. (2009). Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa, Białoruś 1569–1999. Sejny: Fundacja Pogranicze.
Staniszkis, Jadwiga. (1999). Neotradycjonalizacja jako strategia modernizacji: przyczynek do analizy postkomunizmu. In: Krzysztof Jasiewicz (ed.). Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1772–1999 (pp. 1235–1246), Warszawa-Londyn: Wydawnictwo Rytm.
Struniec, Siergiej. (2009). Wydarzenia jesieni 1939 r. w Brześciu nad Bugiem. In: Stanisław Jadczak (ed.). Wrzesień 1939 r. Nad Bugiem i Muchawcem. Terespol: Express- Press.
Śleszyński, Wojciech. (2017). W poszukiwaniu nowego (narodowego) przekazu historycznego – Republika Białoruś 1991–1994. Studia z dziejów Rosji i Europy Wschodniej, 52(2), pp. 161–192.
Tichomirow, Andrzej. (2016). Zachodniorusizm jako światopogląd: historia i kontynuacje. Częstochowskie Teki Historyczne, 6, pp. 183–206.
Waszczyńska, Katarzyna. (2014). Wokół problematyki tożsamości. Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego, 6, pp. 48–83.
Waszkiewicz, Jerzy. (2013). Rozwianie mitów – współczesne białoruskie refleksje nad własną tożsamością. Studia Białorutenistyczne, 7, pp. 81–96.
Wojakowski, Dariusz. (2013). Kłopoty z pograniczem. Socjologia wobec tradycji i ponowoczesności. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Organizacja i Zarządzanie, 65, pp. 419–431.
Zaporowski, Zbigniew. (1995). Stosunki polityczno-społeczne na północno-wschodnich kresach Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939. In: Małgorzata Giżewska, Tomasz Strzembosz (eds.). Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodniej II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941. Warszawa: ISP PAN.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2020.14.71-86
Data publikacji: 2020-12-15 09:04:21
Data złożenia artykułu: 2019-12-04 11:48:57
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Joanna Bugajska-Więcławska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.