Sociolinguistic Determinants of the Common Writing Language of Belarusians and Ukrainians during the Grand Duchy of Lithuania

Ihar Klimau

Abstract


The paper discusses the linguistic and sociological base of Old Belarusian/Old Ukrainian (West Ruthenian), which was spoken in the Belarusian and Ukrainian territories of the Grand Duchy of Lithuania. In the sixteenth century the local szlachta (nobility/gentry) spoke Ruthenian (Russian), which was increasingly influenced by Polish, which was its characteristic feature. The study has distinguished and discussed sixteen phonetic, morphological and syntactic specificities that cannot be derived from local dialects or they occur in them sporadically and inconsistently nowadays. However, in the sixteenth and seventeenth centuries they were commonly found in writings in the Grand Duchy of Lithuania regardless of their genre and origin. The paper also criticizes the former position of scholars who sought dialectal features only in old writings whereas, owing to historical circumstances, these were reflected first of all in the speech of szlachta and clergy socially close to the nobility


Keywords


dialect; vernacular/colloquial speech; szlachta; clergy; Old Belarusian/Old Ukrainian; Polish

References


Awaniesau, R. I. (red.). (1964). Narysy pа biełaruskaj dyjalektałohiji. Minsk: Nawuka i technika.

Bardach, J. (2002). Аd palitycznych dа etnicznych narodau u Centralna-Uschodniaj Jeuropie. W: J. Bardach. Sztudyji z historyji Wialikaha Kniastwa Litouskaha (s. 316–335). Pierakł. z polsk. М. Ramanouski, А. Іstomin. Minsk: TAA Tipografija POLITMAG.

Bewzenko, S. П. (1960). Istoryczna morfołohija ukrajinśkoji mowy: Narysy іz słowozminy tа słowotworu. Użhorod: Użhorodśkyj derżawnyj uniwersytet. .

Bułachowśkyj, Ł. A. (1956). Pytannia pochodżennia ukrajinśkoji mowy. Kyjiw: Wydawnyctwo АN URSR.

Bułyka, A. M., Żurauski, A. І., Swiażynski, U. M. (1979). Histarycznaja marfałohija biełaruskaj mowy. Minsk: Nawuka i technika.

Bułyka, A. M., Żurauski, A. І., Kramko, I. I., Swiażynski, U. M. (1988). Mowa biełaruskaj piśmiennasci XVI–XVIII stst. Minsk: Nawuka i technika.

Citko, L. (2006). „Kronika Bychowca” na tle historii i geografii języka białoruskiego. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Frick, D. A. (1994). “Foolish Rus”: On Polish civilization, Ruthenian self-hatred, and Kasijan Sakovyc. Harvard Ukrainian Studies. 18(3–4), p. 210–248.

Jakowenko, N. (2008). Ukraińśka szlachta z kincia XIV dо seredyny XVII stolittia: Wołyń і Centralna Ukrajina [wyd. 2-е, wyprawl. і perehl.]. Kyjiw: Krytyka.

Karskij, J. F. (1955). Biełorusy: jazyk biełorusskogo naroda, wyp. 1. W. I. Borkowskij (red.). Moskwa. Akadiemija nauk SSSR.

Karskij, J. F. (1956). Biełorusy: jazyk biełorusskogo naroda, wyp. 2–3. W. I. Borkowskij (red.). Moskwa: Akadiemija nauk SSSR.

Kernyćkyj, I. M. (1967). Systema słowozminy w ukrajinśkij mowy nа materiałach pamjatok XVI st. Kyjiw: Naukowa dumka.

Klemensiewicz, Z. (1974). Historia języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Klimau, I. P. (2009). Adaptacyja spiecyficznych polskich hałosnych u pałanizmach starabiełaruskich pomnikau. W: S. Ważnik, А. Kożynawa (red.), Aktualnyja prablemy pałanistyki: 2008. (s. 129–142). Minsk: Prawa і ekanomika.

Klimau, I. P.. (2010). Adaptacyja spiecyficznych polskich zycznych u pałanizmach starabiełaruskich pomnikau. W: A. Kiklewicz, S. Ważnik (red.), Pałanistyka = Połonistika = Polonistyka: 2009. (s. 37–57).

Klimau, I. P. (2010). Dа prablemy funkcyjanalnaj stratyfikacyji starabiełaruskaj mowy u WKL XIV–XVIII stst. W: Biełaruski archieahraficzny sztohodnik (s. 157–170). Wyp. 11. Minsk: Biełaruski nawukowa-dasledczy instytut dakumientaznaustwa і archiunaj sprawy.

Klimau, I. P. (2010). Dа pytannia pra paleski typ u supolnaj litaraturna-piśmowaj mowie biełarusau і ukrajincau XIV–XVIII stst. Wołyń – Żytomyrszczyna: Istoryko-fiłołohicznyj zbirnik z rehionalnych problem. Żytomyr, 22(1), s. 57–71.

Klimau, I. P. (2013). Starażytnyja ujaulenni prа skład і mieży kniżna-piśmowaj mowy. Wiesnik BDU: Sier. 4: Fiłałohija; Żurnalistyka; Piedahohika 3, s. 19–25.

Kramko, I. I., Jurewicz, A. K., Janowicz. (1968) Historyja biełaruskaj litaraturnaj mowy. T. 2, Minsk: АN BSSR, Instytut mowaznaustwa іmia J. Kołasa.

Łojka, P. A. (2002). Szlachta biełaruskich ziamiel u hramadska-palitycznym życci Reczy Paspalitaj druhoj pałowy XVI – pierszaj treci XVII st. Minsk: Wydawiectwa Biełaruskaha dziarżaunaha uniwiersiteta.

Kuraszkiewicz, W., Olesch, R. (1980). Vorwort. In: P. Statorius (1568). Polonicae grammatices institucio (S. V–XXXIX). Cracoviae. R. Olesch (ed.). (1980). Slavistische Forschungen 26. Köln-Wien: Böhlau Verlag.

Martel, A. (1938). La langue polonaise dans les pays ruthènes Ukraine et Russia Blanche: 1569– 1667. Lille: Université de Lille.

Moskałenko, A. А. (1962). Dо pochodżennia ukrajinskoji pysemnoji і pysemno-literaturnoji мови. Praci Odeśkoho derżawnoho uniwersytetu. Serija fiłołohicznych nauk, 152(15), s. 97–111.

Moskałenko, A. А. (1962). Prо utworennia mowy ukrajinśkoji narodnosti і nacji. Praci Odeśkoho derżawnoho uniwersytetu. Serija fiłołohicznych nauk, 152(15), s. 129–141.

Ohijenko, I. (mitropolit Iłarion). (2004). Istorija ukrajinśkoji literaturnoji mowy. Uporiad., peredm., koment. M. S. Tymoszyk. [2 wyd., wypr.]. Kyjiw: Nasza kultura і nauka.

Ohijenko, I. (1930). Ukrajinśka literaturna mowa XVI st. і ukrajinśkyj Krechiwśkyj apostoł 1560– ch rr. T. 1. Studiji dо ukrajinśkoji hramatyky, 7. Warszawa: Wydawnyctwo Warszawśkoho uniwersytetu.

Pluszcz, P. P. (1958). Narysy z istoriji ukrajinśkoji literaturnoji mowy. Kyjiw: Wydawnyctwo: Radianśka Szkoła.

Rusaniwśkyj, W. M. (2001). Istorija ukrajinśkoji literaturnoji mowy. Kyjiw: АrtEk.

Rusaniwśkyj, W. M. (1978). Narodnorazmowna mowa jak dżereło rozwitku schodnosłowianśkych literaturnych mow XVI – poczatku XVIII st.: Dopowid’ na VІІI Miżnarodnomu zjizdi sławistiw (Загреб – Lublana, wereseń 1978 r.). Kyjiw: Naukowa dumka.

Sobolewskij, A. I. (rec.). (1887). Karskij, Jewfimij Fiodorowicz. (1885). Obzor zwukow i form biełorusskoj rieczi. Żurnał Ministierstwa narodnogo proswieszczenija, 251, s. 137–147. Statorius, P. (1568). Polonicae grammatices institutio. Cracoviae: M. Wirzbięta. R. Olesch (ed.). (1980). Slavistische Forschungen 26. Köln, Wien: Böhlau Verlag.

Swiencićkyj, I. S. (1958). Ełementy żywoji narodnoji mowy w pamjatkach ukrainśkoji literaturturnoji mowy u XIV–XVIII storiczcziach (s. 5–13). W: Pytannia ukrajinśkoho mowoznawstwa. Kn. 3. Lwiw: Wydawnyctwo Lwiwśkoho uniwersytetu.

Szakun, L. M. (1963). Historyja biełaruskaj litaraturnaj mowy. Minsk: Wydawiectwa Ministerstwa wyszejszaj, siaredniaj.spiecyalnaj і prafiesianalnaj adukacyi BSSR.

Szewelow, J. (2002). Istoryczna fonołohija ukrajinskoji mowy. Perekł. z anhl. S. Wakulenko, A. Danyłenko. Charkiw: Akta.

Tkacz, F. (1962). Dо putannia prо charakter ukrajinśkoji literaturnoji mowy u XIV–XVIII stolit’. W: Pytannia istorycznoho rozwytku ukrajinśkoji mowy: praci miżwuz. nauk. konf. (Charkiw, 15–20 hrudnia 1959 r.), pryswiaczeni V Miżnarodnomu zjizdowi sławistiw (s. 64–75). Charkiw: Wyd-wo Charkowśkoho derżawnoho uniwersytetu.

Żowtobriuch, M. A., Rusaniwśkyj, W. M., Sklarenko, W. H. (1979). Istorija ukrajinśkoji mowy: Fonetyka. Kyjiw: Wyszcza szkoła




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2016.10.211
Date of publication: 2016-12-22 13:50:46
Date of submission: 2015-12-14 10:12:01


Statistics


Total abstract view - 1086
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Belarusian) (Język Polski) - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2016

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.