Historical Evolution of the Categories Familiar/Other/Stranger/Enemy in the Belarusian Perception of Poles over the Last Two Hundred Years

Ryszard Radzik

Abstract


This paper is devoted to the evolution of the sense of strangeness in the Belarusian perception of Poles over the last two hundred years. It addresses issues which have now become valid for both nations, particularly since Belarus gained independence. The concepts underlying their mutual perception have an impact on relations between the two states and societies. The aim of this article is to identify the reasons for changes in the following categories: familiar (swój), other (inny), stranger (obcy) and enemy (wróg). The study is based on the assumption that the key factors underlying the Belarusian perception of Poles (considering the history of Belarus and the culture of her people) include religion (Russian Orthodoxy dominant among Belarusians vs Roman Catholicism), the asymmetry of social structure (Belarusians perceived as peasants vs Poles perceived as landlords) and Sovietness (dominating in the twentieth century). The relations in focus are analysed as a historical process and discussed with regard to three consecutive periods: the period of Partitions, the Soviet Union (and the Second Polish Republic) as well as independent Belarus. The study is based on the results of sociological surveys and a literature review including analytical studies of Belarusian folklore, descriptions of mutual relations as viewed by their participants and observers in the past and today. The analysis confirms the role of the factors mentioned above and reveals certain new elements, which are, however, of rather secondary importance. The class-driven image of the Pole as a ‘landlord’ has become weaker particularly since the 1970s, but it still persists in people’s mentality. At the same time, the last two decades saw the historically conditioned sense of proximity in gradual decline, particularly among the younger generation. The two societies are drifting further apart as a result of their decision to become associated with two different cultures: the Russian-dominated Community of Independent States and the European Union.


Keywords


Belarusians, Poles, familiar, other, stranger, enemy

Full Text:

PDF

References


References

Bekus, Nelly. (2012). Naród białoruski jako idea i kategoria praktyki społecznej. Paradoksy rozwoju postkomunistycznego. In: Ryszard Radzik (ed.). Tożsamości zbiorowe Białorusinów (pp. 331–352). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej.

Biały, Andrzej. (2018). Mniejszość polska na Białorusi Sowieckiej w latach 1921–1939. Przasnysz: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej.

Czurak, Maria. (1984). Komizm w białoruskiej prozie ludowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Dunaeva, Victoria. (2012). „Prosty sowiecki człowiek” a „człowiek radziecki”: analiza porównawcza badań rosyjskich i polskich socjologów. In: Małgorzata Głowacka-Grajper, Robert Wyszyński (ed.). 20 lat rzeczywistości proradzieckiej. Spojrzenie socjologiczne (pp. 65–75). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Gurnevìč, Dzʹmìtry. (2019). Belarusy znoǔ sârod nelûbìmyh palâkamì narodaǔ. Belaruskì palâk ì polʹskaâ belaruska tlumačacʹ, čamu. Radyë Svaboda, 8 February 2019. [Гурневіч, Дзьмітры. (2019). Беларусы зноў сярод нелюбімых палякамі народаў. Беларускі паляк і польская беларуска тлумачаць, чаму, Радыё Свабода, 8.02.2019]. Taken from: https://www.svaboda.org/a/29758968.html (accessed: 10 February 2019).

IISEPS News. (2015). 2, pp. 1–50.

IISEPS News. (2016). 2, pp. 1–54.

Jeleńska, Emma. (1892). Wieś Komarowicze w powiecie Mozyrskim, print from: Wisła. T. 5, pp. 1–83. Warszawa: Druk Józefa Jeżyńskiego.

Lappo, Irina. (2005). Stereotyp Polaka i jego profilowanie w białoruskim kręgu językowo-kulturowym. Etnolinwistyka, 17, pp. 113–143.

Lappo, Irina. (2007). Stereotyp Polaka na Białorusi w świetle danych eksperymentanych. Studia Białorutenistyczne, 1, pp. 47–65.

Levada, Ûrij A. (2011). Ot mnenii k ponimaniû. Sočineniâ: sociologičeskie očerki 1993–2000, Moskva: Izdatelʹ Karpov E. V. [Левада, Юрий А. (2011). От мнении к пониманию. Сочинения: социологические очерки 1993–2000. Москва: Издатель Карпов Е. В.].

Mironowicz, Eugeniusz. (2007). Białoruś. Warszawa: Wydawnictwo Trio.

Padhoł, Uładzimir. (1997). W oczach „sowka”. Więź, 9, pp. 53–62.

Pawluczuk, Włodzimierz. (1998). Ukraina. Polityka i mistyka. Kraków: Zakład Wydawniczy »NOMOS«.

Pieczyński, Maciej. (2018). Jak nas piszą cyrylicą. Polski pan, okupant i faszysta oknem na Zachód? Warszawa: Fronda.

Radzik, Ryszard. (2002). Kim są Białorusini? Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Szoszyn, Rusłan. (2018 a). Nieustanna walka Łukaszenki z polskością w Grodnie. Rzeczpospolita, 206, p. A11.

Szoszyn, Rusłan. (2018b). Gestów w Mińsku nie doceniono. Reżim walczy z polskością. Rzeczpospolita, 139, p. A7.

Szoszyn, Rusłan. (2018c). Władze w Mińsku gaszą Polakom światło. Rzeczpospolita, 271, p. A9.

Tarkowski, Jacek. (1994). „Amoralny familizm”, czyli o dezintegracji społecznej w Polsce lat osiemdziesiątych. In: Tenże. Socjologia świata i polityki. T. 1. Władza i społeczeństwo w systemie autorytarnym (pp. 263–281). Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.

Titarenko, Larisa. (2007). Tożsamość narodowa Białorusinów: osobliwości jej współczesnych zmian. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 2, pp. 7–26.

Wagner, Bogdan (ed.). (2011). Polska w oczach Białorusinów. Польшча вачыма беларусаў. Lublin: Szkoła Podstawowa nr 21 im. Królowej Jadwigi w Lublinie.

Wasilewski, Leon. (1917). Kresy wschodnie. Litwa i Białoruś – Podlasie i Chełmszczyzna – Galicja Wschodnia – Ukraina. Warszawa–Kraków: Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie.

Waszkiewicz, Jerzy. (2018). Fragment naszej przeszłości. Magazyn Polski, 6, p. 11–13.

Waszkiewicz, Jerzy. (2016). O Kościele katolickim z premedytacją. Magazyn Polski, 11, pp. 9–10.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2019.13.129-146
Date of publication: 2019-12-30 00:00:00
Date of submission: 2018-12-01 14:48:51


Statistics


Total abstract view - 1301
Downloads (from 2020-06-17) - PDF - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2020 Ryszard Radzik

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.