Маўленчая аснова і сацыяльная база супольнай кніжнапісьмовай мовы беларусаў і ўкраінцаў даўніх часоў

Ihar Klimau

Аннотация


У артыкуле абмяркоўваюцца маўленчая аснова і сацыяльная базa супольнай кніжнапісьмовай мовы на Беларусі і Украіне ў XVI cт. У гэты перыяд шляхецкае маўленне было прасякнута польскім уплывам, што і складае галоўную адметнасць ды спецыфіку гэтага маўлення. У даследавнні выдзяляюцца і каментуюцца 16 фанетычных, марфалагічных і сінтаксічных асаблівасцяў. Гэта, перш за ўсё, тыя асаблівасці, якія немагчыма вывесці з дыялектнай мовы, або якія вузка або непаслядоўна прадстаўленыя ў дыялектах ў цяперашні час, аднак раней былі шырока распаўсюджаныя ў друкаваных выданнях, незалежна ад іх жанру або паходжання.


Ключевые слова


дыялект; прастамоўе; шляхта; духавенства; старабеларуская/стараўкраінская мовы; польская мова

Полный текст:

PDF (Belarusian) (Język Polski)

Литература


Awaniesau, R. I. (red.). (1964). Narysy pа biełaruskaj dyjalektałohiji. Minsk: Nawuka i technika.

Bardach, J. (2002). Аd palitycznych dа etnicznych narodau u Centralna-Uschodniaj Jeuropie. W: J. Bardach. Sztudyji z historyji Wialikaha Kniastwa Litouskaha (s. 316–335). Pierakł. z polsk. М. Ramanouski, А. Іstomin. Minsk: TAA Tipografija POLITMAG.

Bewzenko, S. П. (1960). Istoryczna morfołohija ukrajinśkoji mowy: Narysy іz słowozminy tа słowotworu. Użhorod: Użhorodśkyj derżawnyj uniwersytet. .

Bułachowśkyj, Ł. A. (1956). Pytannia pochodżennia ukrajinśkoji mowy. Kyjiw: Wydawnyctwo АN URSR.

Bułyka, A. M., Żurauski, A. І., Swiażynski, U. M. (1979). Histarycznaja marfałohija biełaruskaj mowy. Minsk: Nawuka i technika.

Bułyka, A. M., Żurauski, A. І., Kramko, I. I., Swiażynski, U. M. (1988). Mowa biełaruskaj piśmiennasci XVI–XVIII stst. Minsk: Nawuka i technika.

Citko, L. (2006). „Kronika Bychowca” na tle historii i geografii języka białoruskiego. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Frick, D. A. (1994). “Foolish Rus”: On Polish civilization, Ruthenian self-hatred, and Kasijan Sakovyc. Harvard Ukrainian Studies. 18(3–4), p. 210–248.

Jakowenko, N. (2008). Ukraińśka szlachta z kincia XIV dо seredyny XVII stolittia: Wołyń і Centralna Ukrajina [wyd. 2-е, wyprawl. і perehl.]. Kyjiw: Krytyka.

Karskij, J. F. (1955). Biełorusy: jazyk biełorusskogo naroda, wyp. 1. W. I. Borkowskij (red.). Moskwa. Akadiemija nauk SSSR.

Karskij, J. F. (1956). Biełorusy: jazyk biełorusskogo naroda, wyp. 2–3. W. I. Borkowskij (red.). Moskwa: Akadiemija nauk SSSR.

Kernyćkyj, I. M. (1967). Systema słowozminy w ukrajinśkij mowy nа materiałach pamjatok XVI st. Kyjiw: Naukowa dumka.

Klemensiewicz, Z. (1974). Historia języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Klimau, I. P. (2009). Adaptacyja spiecyficznych polskich hałosnych u pałanizmach starabiełaruskich pomnikau. W: S. Ważnik, А. Kożynawa (red.), Aktualnyja prablemy pałanistyki: 2008. (s. 129–142). Minsk: Prawa і ekanomika.

Klimau, I. P.. (2010). Adaptacyja spiecyficznych polskich zycznych u pałanizmach starabiełaruskich pomnikau. W: A. Kiklewicz, S. Ważnik (red.), Pałanistyka = Połonistika = Polonistyka: 2009. (s. 37–57).

Klimau, I. P. (2010). Dа prablemy funkcyjanalnaj stratyfikacyji starabiełaruskaj mowy u WKL XIV–XVIII stst. W: Biełaruski archieahraficzny sztohodnik (s. 157–170). Wyp. 11. Minsk: Biełaruski nawukowa-dasledczy instytut dakumientaznaustwa і archiunaj sprawy.

Klimau, I. P. (2010). Dа pytannia pra paleski typ u supolnaj litaraturna-piśmowaj mowie biełarusau і ukrajincau XIV–XVIII stst. Wołyń – Żytomyrszczyna: Istoryko-fiłołohicznyj zbirnik z rehionalnych problem. Żytomyr, 22(1), s. 57–71.

Klimau, I. P. (2013). Starażytnyja ujaulenni prа skład і mieży kniżna-piśmowaj mowy. Wiesnik BDU: Sier. 4: Fiłałohija; Żurnalistyka; Piedahohika 3, s. 19–25.

Kramko, I. I., Jurewicz, A. K., Janowicz. (1968) Historyja biełaruskaj litaraturnaj mowy. T. 2, Minsk: АN BSSR, Instytut mowaznaustwa іmia J. Kołasa.

Łojka, P. A. (2002). Szlachta biełaruskich ziamiel u hramadska-palitycznym życci Reczy Paspalitaj druhoj pałowy XVI – pierszaj treci XVII st. Minsk: Wydawiectwa Biełaruskaha dziarżaunaha uniwiersiteta.

Kuraszkiewicz, W., Olesch, R. (1980). Vorwort. In: P. Statorius (1568). Polonicae grammatices institucio (S. V–XXXIX). Cracoviae. R. Olesch (ed.). (1980). Slavistische Forschungen 26. Köln-Wien: Böhlau Verlag.

Martel, A. (1938). La langue polonaise dans les pays ruthènes Ukraine et Russia Blanche: 1569– 1667. Lille: Université de Lille.

Moskałenko, A. А. (1962). Dо pochodżennia ukrajinskoji pysemnoji і pysemno-literaturnoji мови. Praci Odeśkoho derżawnoho uniwersytetu. Serija fiłołohicznych nauk, 152(15), s. 97–111.

Moskałenko, A. А. (1962). Prо utworennia mowy ukrajinśkoji narodnosti і nacji. Praci Odeśkoho derżawnoho uniwersytetu. Serija fiłołohicznych nauk, 152(15), s. 129–141.

Ohijenko, I. (mitropolit Iłarion). (2004). Istorija ukrajinśkoji literaturnoji mowy. Uporiad., peredm., koment. M. S. Tymoszyk. [2 wyd., wypr.]. Kyjiw: Nasza kultura і nauka.

Ohijenko, I. (1930). Ukrajinśka literaturna mowa XVI st. і ukrajinśkyj Krechiwśkyj apostoł 1560– ch rr. T. 1. Studiji dо ukrajinśkoji hramatyky, 7. Warszawa: Wydawnyctwo Warszawśkoho uniwersytetu.

Pluszcz, P. P. (1958). Narysy z istoriji ukrajinśkoji literaturnoji mowy. Kyjiw: Wydawnyctwo: Radianśka Szkoła.

Rusaniwśkyj, W. M. (2001). Istorija ukrajinśkoji literaturnoji mowy. Kyjiw: АrtEk.

Rusaniwśkyj, W. M. (1978). Narodnorazmowna mowa jak dżereło rozwitku schodnosłowianśkych literaturnych mow XVI – poczatku XVIII st.: Dopowid’ na VІІI Miżnarodnomu zjizdi sławistiw (Загреб – Lublana, wereseń 1978 r.). Kyjiw: Naukowa dumka.

Sobolewskij, A. I. (rec.). (1887). Karskij, Jewfimij Fiodorowicz. (1885). Obzor zwukow i form biełorusskoj rieczi. Żurnał Ministierstwa narodnogo proswieszczenija, 251, s. 137–147. Statorius, P. (1568). Polonicae grammatices institutio. Cracoviae: M. Wirzbięta. R. Olesch (ed.). (1980). Slavistische Forschungen 26. Köln, Wien: Böhlau Verlag.

Swiencićkyj, I. S. (1958). Ełementy żywoji narodnoji mowy w pamjatkach ukrainśkoji literaturturnoji mowy u XIV–XVIII storiczcziach (s. 5–13). W: Pytannia ukrajinśkoho mowoznawstwa. Kn. 3. Lwiw: Wydawnyctwo Lwiwśkoho uniwersytetu.

Szakun, L. M. (1963). Historyja biełaruskaj litaraturnaj mowy. Minsk: Wydawiectwa Ministerstwa wyszejszaj, siaredniaj.spiecyalnaj і prafiesianalnaj adukacyi BSSR.

Szewelow, J. (2002). Istoryczna fonołohija ukrajinskoji mowy. Perekł. z anhl. S. Wakulenko, A. Danyłenko. Charkiw: Akta.

Tkacz, F. (1962). Dо putannia prо charakter ukrajinśkoji literaturnoji mowy u XIV–XVIII stolit’. W: Pytannia istorycznoho rozwytku ukrajinśkoji mowy: praci miżwuz. nauk. konf. (Charkiw, 15–20 hrudnia 1959 r.), pryswiaczeni V Miżnarodnomu zjizdowi sławistiw (s. 64–75). Charkiw: Wyd-wo Charkowśkoho derżawnoho uniwersytetu.

Żowtobriuch, M. A., Rusaniwśkyj, W. M., Sklarenko, W. H. (1979). Istorija ukrajinśkoji mowy: Fonetyka. Kyjiw: Wyszcza szkoła




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2016.10.211
Date of publication: 2016-12-22 13:50:46
Date of submission: 2015-12-14 10:12:01


статистика


Видимость рефератов - 1085
загрузки (из 2020-06-17) - PDF (Belarusian) (Język Polski) - 0

показатели



Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


(c) 2016

Лицензия Creative Commons
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.