Скрыть
Показать все
Отправить эту статью по почте Гістарычная зменнасць катэгорый свой/іншы/чужы/вораг у адносінах беларусаў да палякаў на працягу двух апошніх стагоддзяў
Аннотация
Артыкул прысвечаны эвалюцыі разумення паняцця чужога ў адносінах беларусаў і палякаў на працягу амаль двухсот апошніх гадоў. Разгледжаная ў ім праблематыка стала актуальнай і, на нашу думку, важнай для абодвух народаў асабліва пасля атрымання Беларуссю незалежнасці. Безумоўна, змест узаемных уяўленняў пра суседа ўплывае на адносіны паміж дзвюма дзяржавамі і іх народамі . Мэтай артыкула быў адказ на пытанне: якія былі прычыны зменаў у аналізаваным перыядзе даследаваных катэгорый свой, іншы, чужы, вораг. Перад тым, як распачаць даследаванне аўтар меркаваў,абапіраючыся на ведаы па гісторыі Беларусі і культуры яе жыхароў, што важнымі дэтэрмінантамі, якія ўплывалі на адносіны беларусаў да палякаў, былі веравызнанне (сярод беларусаў пераважае праваслаўе, сярод палякаў – каталіцызм), несіметрычнасць грамадскай структуры (беларус – селянін, паляк – пан) і частка савецкай гісторыі ў ХХ ст. Даследаваныя адносіны былі паслядоўна разгледжаныя ў працэсе гістарычнага развіцця на працягу трох перыядаў: падзелаў Рэчы Паспалітай, панавання СССР (і ІІ Рэчы Паспалітай) і існавання незалежнай Беларусі. У артыкуле выкарыстана існуючая літаратура па тэме, у якой аналізуюцца тэксты беларускага фальклору, апісваюцца узаемныя дачыненні ў сведчаннях іх удзельнікаў і назіральнікаў, як з часоў мінулых, так і нам сучасных, а таксама вынікі сацыялагічных даследаванняў. У ходзе даследавання нашы меркаванні пацвердзіліся, акрамя таго, былі выяўленыя новыя факты, якія маюць хутчэй другасны характар. Напрыклад, у 70-я гады ХХ ст., класавы вобраз “паляк–пан” ва ўяўленнях беларусаў траціць сваю актуальнасць, але не знікае цалкам. Адначасова, на працягу апошняй чвэрці стагоддзя колішняя “свойскасць” і “блізкасць”, абумоўленыя гістарычна, паступова знікаюць, асабліва сярод малодшага пакалення. Абобдва народы ўзаемна аддаляюцца ў выніку выбару сваёй прыналежнасці да розных культурных колаў (рускага і Садружнасці Незалежных Дзяржаў або Еўрапейскага Саюза.
Ключевые слова
Полный текст:
PDF (English)Литература
References
Bekus, Nelly. (2012). Naród białoruski jako idea i kategoria praktyki społecznej. Paradoksy rozwoju postkomunistycznego. In: Ryszard Radzik (ed.). Tożsamości zbiorowe Białorusinów (pp. 331–352). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej.
Biały, Andrzej. (2018). Mniejszość polska na Białorusi Sowieckiej w latach 1921–1939. Przasnysz: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej.
Czurak, Maria. (1984). Komizm w białoruskiej prozie ludowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Dunaeva, Victoria. (2012). „Prosty sowiecki człowiek” a „człowiek radziecki”: analiza porównawcza badań rosyjskich i polskich socjologów. In: Małgorzata Głowacka-Grajper, Robert Wyszyński (ed.). 20 lat rzeczywistości proradzieckiej. Spojrzenie socjologiczne (pp. 65–75). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Gurnevìč, Dzʹmìtry. (2019). Belarusy znoǔ sârod nelûbìmyh palâkamì narodaǔ. Belaruskì palâk ì polʹskaâ belaruska tlumačacʹ, čamu. Radyë Svaboda, 8 February 2019. [Гурневіч, Дзьмітры. (2019). Беларусы зноў сярод нелюбімых палякамі народаў. Беларускі паляк і польская беларуска тлумачаць, чаму, Радыё Свабода, 8.02.2019]. Taken from: https://www.svaboda.org/a/29758968.html (accessed: 10 February 2019).
IISEPS News. (2015). 2, pp. 1–50.
IISEPS News. (2016). 2, pp. 1–54.
Jeleńska, Emma. (1892). Wieś Komarowicze w powiecie Mozyrskim, print from: Wisła. T. 5, pp. 1–83. Warszawa: Druk Józefa Jeżyńskiego.
Lappo, Irina. (2005). Stereotyp Polaka i jego profilowanie w białoruskim kręgu językowo-kulturowym. Etnolinwistyka, 17, pp. 113–143.
Lappo, Irina. (2007). Stereotyp Polaka na Białorusi w świetle danych eksperymentanych. Studia Białorutenistyczne, 1, pp. 47–65.
Levada, Ûrij A. (2011). Ot mnenii k ponimaniû. Sočineniâ: sociologičeskie očerki 1993–2000, Moskva: Izdatelʹ Karpov E. V. [Левада, Юрий А. (2011). От мнении к пониманию. Сочинения: социологические очерки 1993–2000. Москва: Издатель Карпов Е. В.].
Mironowicz, Eugeniusz. (2007). Białoruś. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Padhoł, Uładzimir. (1997). W oczach „sowka”. Więź, 9, pp. 53–62.
Pawluczuk, Włodzimierz. (1998). Ukraina. Polityka i mistyka. Kraków: Zakład Wydawniczy »NOMOS«.
Pieczyński, Maciej. (2018). Jak nas piszą cyrylicą. Polski pan, okupant i faszysta oknem na Zachód? Warszawa: Fronda.
Radzik, Ryszard. (2002). Kim są Białorusini? Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Szoszyn, Rusłan. (2018 a). Nieustanna walka Łukaszenki z polskością w Grodnie. Rzeczpospolita, 206, p. A11.
Szoszyn, Rusłan. (2018b). Gestów w Mińsku nie doceniono. Reżim walczy z polskością. Rzeczpospolita, 139, p. A7.
Szoszyn, Rusłan. (2018c). Władze w Mińsku gaszą Polakom światło. Rzeczpospolita, 271, p. A9.
Tarkowski, Jacek. (1994). „Amoralny familizm”, czyli o dezintegracji społecznej w Polsce lat osiemdziesiątych. In: Tenże. Socjologia świata i polityki. T. 1. Władza i społeczeństwo w systemie autorytarnym (pp. 263–281). Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Titarenko, Larisa. (2007). Tożsamość narodowa Białorusinów: osobliwości jej współczesnych zmian. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 2, pp. 7–26.
Wagner, Bogdan (ed.). (2011). Polska w oczach Białorusinów. Польшча вачыма беларусаў. Lublin: Szkoła Podstawowa nr 21 im. Królowej Jadwigi w Lublinie.
Wasilewski, Leon. (1917). Kresy wschodnie. Litwa i Białoruś – Podlasie i Chełmszczyzna – Galicja Wschodnia – Ukraina. Warszawa–Kraków: Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie.
Waszkiewicz, Jerzy. (2018). Fragment naszej przeszłości. Magazyn Polski, 6, p. 11–13.
Waszkiewicz, Jerzy. (2016). O Kościele katolickim z premedytacją. Magazyn Polski, 11, pp. 9–10.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2019.13.129-146
Date of publication: 2019-12-30 00:00:00
Date of submission: 2018-12-01 14:48:51
статистика
показатели
Ссылки
- На текущий момент ссылки отсутствуют.
(c) 2020 Ryszard Radzik
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.