Artykuł bada proces deliberatywny, którego pole tematyczne ukształtowało się wokół problemu przezwyciężenia destrukcyjnych konsekwencji, jakie we wszystkich sferach funkcjonowania społeczeństwa ukraińskiego wyrządził rosyjski agresor, który w luty 2022 r. napadł na Ukrainę. Planowane jest powstanie rozpoznawalnego i uznanego systemu wskaźników skutecznej deliberacji, którego wynikiem może być potencjalne wypracowanie skonsolidowanej, uzgodnionej, usystematyzowanej wizji odbudowy Ukrainy i stopniowego –etapowy plan jego realizacji. Udowodniono, że ukształtowała się zinstytucjonalizowana przestrzeń rozważań nad odbudową Ukrainy, reprezentowana strukturalnie przez płaszczyznę rozważań narodowych i płaszczyznę rozważań międzynarodowych, które pozostają w ciągłej interakcji komunikacyjnej, co zapewnia m.in. normatywne zasady ich funkcjonowania. Uzasadnione jest, że w ramach zinstytucjonalizowanej przestrzeni URC krąg podmiotów aktywnych (państwo ukraińskie, Unia Europejska, Bank Światowy, organizacje międzynarodowe, państwa partnerskie) oraz krąg podmiotów potencjalnych (organizacje publiczne, prywatne biznes, miasta i regiony UE) zostały jasno określone, toczone są obrady nad zasadami odbudowy Ukrainy. Podczas obrad skonsolidowano stanowiska uczestników tego procesu w kwestii określenia warunków rozpoczęcia odbudowy, która powinna rozpocząć się w warunkach stanu wojennego i agresji Rosji na wielką skalę na Ukrainę, ale szereg stanowisk sformułowano w odniesieniu do definicji etapów i ich istoty. Każda ze stron procesu deliberacji obstaje przy swoim stanowisku dotyczącym przywództwa w tym procesie. Zgodnie z oficjalnie zapisanym stanowiskiem UE, przywrócenie takiej skali na kontynencie europejskim wymaga przywództwa UE realizowanego we współpracy z partnerami międzynarodowymi. Deklaracja z Lugano, będąca wynikiem pierwszej rundy obrad, ustaliła, że proces odbudowy jest prowadzony i kierowany przez Ukrainę. Zamiast tego eksperci GMF podkreślają, że trzon przywódczy procesu odbudowy Ukrainy powinny stanowić kraje G7, które wraz z Ukrainą wyznaczą potężnego koordynatora – USA, tłumacząc swoje stanowisko brakiem niezbędnych środków politycznych i finansowych w UE. Ustalono, że podstawowe ustalenia konsensusu w procesie obrad nad odbudową Ukrainy dotyczą zobowiązań podmiotów obrad, odzwierciedlonych w Deklaracji Lugano i odpowiednich przewodnich zasadach: partnerstwo; skupić się na reformach; przejrzystość, odpowiedzialność i praworządność; udział demokratyczny; zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron; równouprawnienie i włączenie płci; zrównoważony rozwój. Istotne jest również osiągnięcie konsensusu, że proces naprawczy nie ma pierwszeństwa przed procesem reform, walką z korupcją, zapewnieniem przejrzystości sprawowania władzy i utworzeniem niezależnego wymiaru sprawiedliwości, gdyż te dwa procesy są współzależne

rosyjska agresja, odbudowa Ukrainy, demokracja deliberatywna, deliberacja, tematy deliberacji, konsensus

Bächtiger A., Parkinson J., Mapping and Measuring Deliberation: Towards a New Deliberative Quality, Oxford: Oxford University Press, 2019.

Benhabib S., Four Toward a Deliberative Model of Democratic Legitimacy, “Democracy and Difference: Contesting the Boundaries of the Political”, ed. by S. Benhabib, Princeton: Princeton University Press, 1996, p. 67–94. https://doi.org/10.1515/9780691234168-005

Bessette J. M., Pitney J. J., American Government and Politics: Deliberation, Democracy, and Citizenship, Boston, MA: Wadsworth, 2010.

Bessette J. M., The Mild Voice of Reason: Deliberative Democracy and American National Government, Chicago: Univ. of Chicago Press, 1994.

Bessette J., Deliberative Democracy: The Majority Principle in Republican Government, “How democratic is the Constitution?”, Washington, D.C.: AEI Press, 1980, p. 102–116.

Bogdan T., Landesmann M., Grieveson R., Evaluation of Ukraine’s National Recovery Draft Plan, “Policy Notes and Reports”, 2022, vol. 61 (november), https://wiiw.ac.at/evaluation-of-ukraine-s-national-recovery-draft-plan-dlp-6405.pdf

Christiano T., The Significance of Public Deliberation. Deliberative Democracy. “Essays on Reason and Politics”, 2011, vol. 3, p. 243–277.

Cohen J., Deliberation and Democratic Legitimacy, “The good polity”, A. Hablin, B. Pettit (eds), N.Y.: Blackwell, 1989, p. 67–92.

Coleman S. A., Przybylska A., Sintomer Y. (eds.), Deliberation and Democracy: Innovative Processes and Institutions, New York: Peter Lang, 2015.

Datsenko V., Skilky koshtuvatyme vidbudova: rozrakhunky Natsionalnoi rady z vidnovlennia. Na shcho Uriad planuie vytratyty mizhnarodnu dopomohu pislia viiny ta naskilky tse bude efektyvno?, “Ekonomichna Pravda”, https://www.epravda.com.ua/columns/2022/09/12/691412/

Dewey J., The public and its problems. Athens, GA: Swallow Press., 1954, https://philpapers.org/rec/DEWTPA

Ercan S. A., Deliberative Democracy: Taking Stock and Looking Ahead [Interview], “Democratic Theory”, 2019, vol. 6 (1), p. 97–110.

European Commission, Document 52022DC0233. Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions Ukraine Relief and Reconstruction. Brussels, 18.5.2022. COM/2022/233 final, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52022DC0233&from=EN

European Commission, G7 Germany–2022. International Expert Conference on the Recovery, Reconstruction and Modernisation of Ukraine, Berlin, 25 October 2022. Event Concept Note, https://www.g7germany.de/resource/blob/997532/2134718/cd431a7d730b395258b0b3eb2486c0fc/2022-10-17-concept-note-ukr-data.pdf?download=1

European Commission. Ukraine: Multi-agency Donor Coordination Platform for Ukraine kick-starts work Brussels, 26 January 2023, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/read_23_383

European Committee of the Regions, Opinion of the European Committee of the Regions –The role of EU cities and regions in rebuilding Ukraine. (2022/C 498/03). C 498/12, “Official Journal of the European Union”, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52022IR4172

FDFA Communication, President Cassis, President Zelenskyy and Prime Minister Shmyhal open URC2022. Press release, 4.07.2022, https://www.eda.admin.ch/eda/en/fdfa/fdfa/aktuell/news.html/content/eda/en/meta/news/2022/7/4/89606

G7, Leaders’ Communiqué Elmau, 28 June 2022, https://www.consilium.europa.eu/media/57555/2022-06-28-leaders-communique-data.pdf

Ganster R., Kirkegaard J., Kleine-Brockhoff T., Stokes B., Designing Ukraine’s Recovery in the Spirit of the Marshall Plan: Principles, Architecture, Financing, Accountability: Recommendations for Donor Countries, GMF, September 2022, https://www.gmfus.org/sites/default/files/2022-09/Designing%20Ukraine%E2%80%99s%20Recovery%20in%20the%20Spirit%20of%20the%20Marshall%20Plan_0.pdf

GMF, Designing Ukraine’s Recovery in the Spirit of the Marshall Plan, September 07, 2022, https://www.gmfus.org/news/designing-ukraines-recovery-spirit-marshall-plan

Habermas J., Between Facts and Norms, Cambridge: MIT Press, 1996.

Habermas J., Constitutional Democracy: a Paradoxical Union of Contradictory Principles? “Political Theory”, 2001, vol. 29(6), p. 766–781.

Habermas J., Popular Sovereignty as Procedure, “Deliberative democracy: essays on reason and politics”, Cambridge: MIT Press, 1997, p. 33–46.

Habermas J., The Theory of Communicative Action, vol. 1, Boston: Beacon Press, 1984

HO Resursno-analitychnyi tsentr “Suspilstvo i dovkillia”, Vidnovlennia Ukrainy: viziia ta modeli. Analitychna zapyska, cerpen 2022 r., https://dixigroup.org/wp-content/uploads/2022/08/green_recovery.pdf

Hordiichuk D., V Ukraini stvoriat Fond vidnovlennia za p’iatma napriamkamy, “Ekonomichna pravda”, 2022, 9 kvitnia, https://www.epravda.com.ua/news/2022/04/9/685503/

Hromadska orhanizatsiia Tsentr ekolohichnykh initsiatyv “Ekodiia”, Analiz Proiektu Planu pisliavoiennoho vidnovlennia Ukrainy ta rekomendatsii, Ekodii.https://ecoaction.org.ua/wp-content/uploads/2022/07/plan-pislyavoen-vidnov-luhano-rekomend-ekodii.pdf

KMPG. Post-war Reconstruction of Economy: Case Studies, https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmg/ua/pdf/2023/01/post-war-reconstruction-of-economy-en.pdf

KSE Institute, Повоєнне відновлення України. Нові ринки та цифрові рішення. Policy Paper. https://kse.ua/wp-content/uploads/2022/09/Digital-instruments-in-Ukrainian-recovery.pdf

Landa D., Meirowitz A., Game theory, information and deliberative democracy, “American journal of political science”, 2009, vol. 53(2), p. 427–444.

Natsionalna rada z vidnovlennia, Plan Vidnovlennia Ukrainy, lypen 2022, https://uploads-ssl.webflow.com/625d81ec8313622a52e2f031/62c19ac16c921fc712205f03_NRC%20Ukraine%27s%20Recovery%20Plan%20blueprint_UKR.pdf

Natsionalnyi instytut stratehichnykh doslidzhen, Kontseptsiia stratehii povoiennoho vidnovlennia ta rozvytku Ukrainy, 19 travnia 2022 r., https://niss.gov.ua/sites/default/files/2022-05/stratvidnovlennya-koncept-v2.pdf

Operational data portal, Refugees from Ukraine recorded across Europe. https://data.unhcr.org/en/situations/ukraine

Outcome Document of the Ukraine Recovery Conference URC2022, Lugano Declaration, Lugano, 4–5 July, 2022, https://reliefweb.int/report/ukraine/outcome-document-ukraine-recovery-conference-urc2022-lugano-declaration-lugano-4-5-july-2022

Prezydent Ukrainy Volodymyr Zelenskyi. Ofitsiine Internet-predstavnytstvo, Pytannia Natsionalnoi rady z vidnovlennia Ukrainy vid naslidkiv viiny. Ukaz Prezydenta Ukrainy vid 21 kvitnia 2022 r. №266/2022, https://www.president.gov.ua/documents/2662022-42225

Prezydent Ukrainy Volodymyr Zelenskyi. Ofitsiine Internet-predstavnytstvo, Polozhennia pro Natsionalnu radu z vidnovlennia Ukrainy vid naslidkiv viiny. Zatverdzheno Ukazom Prezydenta Ukrainy vid 21 kvitnia 2022 roku № 266/2022, https://www.president.gov.ua/documents/2662022-42225

Scudder M. F., Deliberative Democracy, More than Deliberation, “Political Studies”, 2021. URL: https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/00323217211032624

Svitovyy Bank, Uryad Ukrayiny, Yevropeys’ka Komisiya, Ukrayina, Shvydka otsinka zavdanoyi shkody ta potreb na vidnovlennya, Serpen’ 2022, https://documents1.worldbank.org/curated/en/099445109072232395/pdf/P1788430c59f110920ae4d04bd31d82c530.pdf

Prezydent Ukrainy Volodymyr Zelenskyi. Ofitsiine internet-predstavnytstvo, Vidbudova Ukrainy – tse ne tilky pro te, shcho treba zrobyty pislia peremohy, a y pro te, shcho maiemo robyty zaraz razom z partneramy – zvernennia Prezydenta Volodymyra Zelenskoho, 4 lypnia 2022 r., https://www.president.gov.ua/news/vidbudova-ukrayini-ce-ne-tilki-pro-te-sho-treba-zrobiti-pisl-76289

Rotar N., Transformatsiia markeriv teorii deliberatyvnoi demokratii v suchasnii politychnii nautsi, “Mediaforum: analityka, prohnozy, informatsiinyi menedzhment”, Chernivtsi: Chernivetskyi nats. un-t im. Yu. Fedkovycha, 2022, t. 10, s. 25–42, https://journals.chnu.edu.ua/index.php/mediaforum/issue/view/18/10

S. G. Stokes, Pathologies of deliberation, “Deliberative democracy” , ed. by J. Elster, Cambridge: Cambridge univ. press, 1998, p. 123–139.

URC, 21–22 червня 2023 року Велика Британія спільно з Україною проведуть у Лондоні міжнародну Конференцію з питань відновлення України (URC 2023), https://ua.urc-international.com/

Uriadovyi portal, Fondy vidnovlennia Ukrainy,, https://www.kmu.gov.ua/gromadskosti/fondi-vidnovlennya-ukrayini

Uriadovyi portal, Robochi hrupy, https://www.kmu.gov.ua/diyalnist/nacionalna-rada-z-vidnovlennya-ukrayini-vid-naslidkiv-vijni/robochi-grupi

V. Dovhan, Opinion: A New Marshall Plan for Ukraine, November 8, 2022, https://www.kyivpost.com/opinion/301

van. Hees M., The limits of epistemic democracy, “Social choice and welfare”, 2007, vol. 28(4), p. 649–666.

World Bank. Relief, Recovery and Resilient Reconstruction: Supporting Ukraine`s Immediate and Medium-Term Economic Needs, 2022,

https://documents1.worldbank.org/curated/en/099608405122216371/pdf/IDU08c704e400de7a048930b8330494a329ab3ca.pdf

Zelena vidbudova Ukrainy: Pozytsiia hromadskosti,https://ecoaction.org.ua/zelena-vidbudova-ukrainy-pozytsia-hromadskosti.html

Сentre of expertise for good governance, Policy Advice on the Roadmap for Local Self-Government Recovery from the Consequences of the War, Strasbourg, 30 June 2022, CEGG/PAD(2022)3, http://www.slg-coe.org.ua/wp-content/uploads/2022/07/CEGG-PAD-on-Ukraine-Recovery-Strategy-in-LSG-area_ENG_FINAL.pdf