System medialny Federacji Rosyjskiej. Wybrane zagadnienia
Streszczenie w języku polskim
W artykule dokonano analizy systemu medialnego Rosji przez pryzmat kilku istotnych zagadnień. Przede wszystkim przedstawiono podstawową kategoryzację systemów medialnych w perspektywie ewolucji systemowej, umieszczając Rosję w kategorii modeli autorytarnych. Nakreślono główne uwarunkowania rozwoju oraz specyfikę przestrzeni medialnej w Rosji w kontekście historycznym. Opisano główne kierunki w porządkowaniu mediów masowych w czasach W. Putina. Analizowany w trakcie przygotowania artykułu materiał faktologiczny dał podstawy do wniosku, że po okresie wahania w latach dziewięćdziesiątych XX wieku co do wyboru systemu politycznego pomiędzy demokracją liberalną a systemem autorytarnym od początku XXI wieku w Rosji mamy do czynienia z postępującym kształtowaniem się autokracji, a co za tym idzie system medialny zmierza ku modelowi autorytarnemu. Najważniejsze przejawy tego procesu to: ograniczenie wolności słowa, nadzór rynku medialnego, coraz bardziej obecna propaganda.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Thematic publications
Adamowski J., Rosyjskie media i dziennikarstwo czasów przełomu (1985–1997), Warszawa 1998.
Adamowski J., Transformacja rosyjskich środków masowej informacji, [in:] Transformacja systemów medialnych
w krajach Europy Środkowo-Wschodniej po 1989 roku, edit. B. Dobek-Ostrowska, Wrocław 2002.
Antczak-Barzan A., Śliwa Z., Zaniewski R., Wojna XXI wieku. Początki wojny „trzeciej fali”, Warszawa 2016.
Bariery modernizacji Rosji, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa 2014.
Bojke A, Władimir Putin. Wywiad, którego nie było, Warszawa 2017.
Bryc A., Putinizm jako doktryna odbudowy imperium?, [w:] Rosja. Rozważania imperiologiczne, edit. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa 2015.
Burrett T., Television and presidential power in Putin’s Russia, New York 2011.
Chodorkowski M., Będę walczył o wolność, Warszawa 2011.
Comparing Media Systems in Central Europe. Between Commercialization and Politicization, edit. B. Dobek-Ostrowska, M. Głowacki, Wrocław 2008.
Curanović A., Kardaś Sz., Rosja w WikiLeaks, Warszawa 2011.
Darczewska J., The anatomy of Russian information warfare. The Crimean operation, a case of study, Centre for Eastern Studies, Point of View, no. 42, Warszawa 2014.
Darczewska J., The devil is in the details. Information warfare in the light of Russia’s military doctrine, Centre for Eastern Studies, Point of View, no. 50, Warszawa 2015.
Darczewska J., Żochowski P., Active measures. Russia’s key export, Centre for Eastern Studies, Point of View, no. 64, Warszawa 2017.
Darczewska J., Żochowski P., Russophobia in the Kremlins’s strategy. A weapon of mass destruction, Centre for Eastern Studies, Point of View, no. 56, Warszawa 2015.
Donaj L., Media w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej, Poznań 2001.
East and West. History and contemporary state of Eastern studies. Conference, Centre for East European Studies, University of Warsaw, October 26–28, 2008, edit. J. Malicki, L. Zasztowt, Bibliotheca Europae Orientalis XXXIV. Didactica 5, Warszawa 2009.
Eltchaninoff M., Co ma Putin w głowie?, Warszawa 2015.
Gessen M., Putin. Człowiek bez twarzy, Warszawa 2012.
Granat M., Federacja Rosyjska, [in:] Ustroje państw współczesnych, red. E. Gdulewicz, Lublin 2005.
Imperium Putina, edit. W. Konończuk, Warszawa 2007.
Jakubowicz K., Democracy at 20? Many (un)happy Returns, [in:] Making Democracy in 20 Years. Media
and Politics in Central and Eastern Europe, edit. B. Dobek-Ostrowska, M. Głowacki, Wrocław 2011.
Kasparow G., Nadchodzi zima. Dlaczego trzeba powstrzymać Władimira Putina i wrogów wolnego świata, Kraków 2016.
Korolko M., Retoryka i erystyka dla prawników, Warszawa 2001.
Late Putin. The end of growth, the end of stability, red. M. Menkiszak, Centre for Eastern Studies, Point of View, no. 55, Warszawa 2015.
Leksykon retoryki prawniczej. 100 podstawowych pojęć, edit. P. Rybiński, K. Zeidler, Warszawa 2010.
Lucas E., Nowa zimna wojna. Jak Kreml zagraża Rosji i Zachodowi, Poznań 2008.
Lucas E., Podstęp. O szpiegach, kłamstwach i o tym, jak Rosja kiwa Zachód, Warszawa 2014.
Making democracy in 20 years : media and politics in Central and Eastern Europe, edit. B. Dobek-Ostrowska, M. Głowacki, Wrocław 2011.
Marciniak W., Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Warszawa 2007.
Mendras M., Powrót do oblężonej twierdzy? [w:] Imperium Putina, edit. W. Konończuk, Warszawa 2007.
Menkiszak M., Russia’s best enemy. Russian policy towards the United States in Putin’s era, Centre for Eastern Studies, Point of View, no. 62, Warszawa 2017.
Michalikowie E. i G., Rosja, z którą można rozmawiać, Kraków 2016.
Michel A., Zaangażowanie polityczne dziennikarzy, [in:] Zmiana w dziennikarstwie w Polsce, Rosji i Szwecji. Analiza porównawcza, edit. B. Dobek-Ostrowska, P. Barczyszyn, Wrocław 2016.
Mickiewicz E., Changing Channels. Television and the Struggle for Power in Russia, Durham and London 1999.
Myers S. L., Nowy car. Wczesne lata i rządy Władimira Putina, Katowice 2016.
Niewalda M., Metody manipulacji XXI wieku, Warszawa 2013.
Paniuszkin W., Zygar M., Gazprom. Rosyjska broń, Warszawa 2008.
Pipes P., Rewolucja rosyjska, Warszawa 1994.
Pipes R., The Flight from Freedom, [in:] East and West. History and contemporary state of Eastern studies. Conference, Centre for East European Studies, University of Warsaw, October 26–28, 2008, edit. J. Malicki, L. Zasztowt, Bibliotheca Europae Orientalis XXXIV. Didactica 5, Warszawa 2009.
Politkowska A., Udręczona Rosja. Dziennik buntu, Warszawa 2007.
Reitschuster B., Władimir Putin. Dokąd prowadzi Rosję, Warszawa 2005.
Rodkiewicz W., Rogoża J., Potemkin conservatism. An ideological tool of the Kremlin, Centre for Eastern Studies, Point of View, no. 48, Warszawa 2015.
Rosja Putina. Leksykon, A. Głowacki, edit. A. Stępień-Kuczyńska, Łódź 2004.
Rosja. Rozważania imperiologiczne, edit. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa 2015.
Ross W., The Political system of the Russia Federation under Presidents Putin and Medvedev, [in:] Russia of the tsars of the bolsheviks of the new times, edit. J. Malicki Bibliotheca Europae Orientalis XXXIX, Didactica 6, Warszawa 2013.
Rotfeld A. D., Myśli o Rosji ...i nie tylko. Eseje i wywiady, Warszawa 2012.
Roxburgh A., Strongman u szczytu władzy. Władimir Putin i walka o Rosję, Warszawa 2014.
Russia of the tsars of the bolsheviks of the new times, edit. J. Malicki, Bibliotheca Europae Orientalis XXXIX, Didactica 6, Warszawa 2013.
Školany A., Research on Mass Media i Central/Eastern Europe on Southern Europe in Comparative Analysis, [in:] Comparing Media Systems in Central Europe. Between Commercialization and Politicization, edit. B. Dobek-Ostrowska, M. Głowacki, Wrocław 2008.
Skrzypek A., Druga smuta. Zarys dziejów Rosji 1985–2004, Warszawa 2004.
Skrzypek A., Putinada. Rosja – kraj kierowanej demokracji, Warszawa 2014.
Słowikowski M., Środki masowego przekazu, [in:] Rosja Putina. Leksykon, edit. A. Głowacki, A. Stępień-Kuczyńska, Łódź 2004.
Szermiński Ł., System medialny Federacji Rosyjskiej, [in:] Wybrane zagraniczne systemy medialne, edit. J. Adamowski, Warszawa 2009.
Szewczenko O., Wymiar informacyjny, [in:] Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie w latach 2014–2016, edit. W. Baluk, M. Doroszko, Lublin 2017.
Święchowicz T., Imperium zła. Reaktywacja, Warszawa 2014.
Tolz V., The USSR in 1989: A Record of Events, Oxford 1990.
Usov P., Powstanie, konsolidacja i funkcjonowanie reżimu neoautorytarnego na Białorusi w latach 1994–2010, Warszawa 2014.
Ustroje państw współczesnych, edit. E. Gdulewicz, Lublin 2005.
Wasiuta O., Wasiuta S., Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie, Kraków 2017.
Włodkowska-Bagan A., Rola opinii publicznej i organizacji pozarządowych w rosyjskim dyskursie modernizacyjnym, [in:] Bariery modernizacji Rosji, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa 2014.
Wojna hybrydowa Rosji przeciwko Ukrainie w latach 2014–2016, edit. W. Baluk, M. Doroszko, Lublin 2017.
XXVII Съезд Коммунистической Партии Советского Союза, 25 февраля – 6 марта 1986 года. Стенографический отчет, Москва 1986.
Zmiana w dziennikarstwie w Polsce, Rosji i Szwecji. Analiza porównawcza, edit. B. Dobek-Ostrowska, P. Barczyszyn, Wrocław 2016.
Zygar M., Wszyscy ludzie Kremla. Tajne życie dworu Władimira Putina, Warszawa 2017.
Ахмадулин E., Овсепян P., История отечественной журналистики XX века, Москва 2016.
Ельцин Б., Президентский марафон. Размышления, воспоминания, впечатления, Москва 2008.
Корчагин П., Скворцов C., В СССР секс был!!! Как мы строили телемосты, Москва 2007; Spacebridges. Television and US-Soviet Dialogue, red. M. Brainerd, Lanham: University Press of America: Citizen Exchange Council, 1989.
Кравченко Л., Как я был телевизионным камикадзе, Москва 2005.
Марков A., Молчанова O., Полякова H., Теория и практика массовой информации, Москва 2014.
Мишина И., По ту сторону эфира, Москва 1996.
Овсепян P., История новейшей отечественной журналистики. Переходный период (середина 80-х – 90-e годы), Москва 1996.
Познер B., Прощание с иллюзиями, Москва 2012.
Страницы минувшего. Отечественная публицистика XIX – начала XX века, red. Г. Лапшин, Москва 2017.
Шкондин M., Система средств массовой информации и пропаганды в СССР, Москва 1986.
Шубин A., Диссиденты, неформалы и свобода в СССР. Тайны советской эпохи, Moskwa 2008.
Articles in scientific/academic journals
Dobek-Ostrowska B., Między politologią i komunikologią. Razem czy osobno? Przypadek studiów porównawczych na relacjami polityki i mediów w Europie Środkowo-Wschodniej, „Politeja”, 2015, no. 4 (36).
Marzec M., Współczesny system medialny Federacji Rosyjskiej – wybrane aspekty, „Pisma humanistyczne” 2010, Volume VII.
Orzechowski M., Wojna hybrydowa jako przejaw neoimperialnego ekspansjonizmu w strategii politycznej Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy, „TEKA Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych – OL PAN”, 2016, no. 3 (11).
Браун A.орбачев, Ленин и разрыв с ленинизмом, „Полис. Политические исследования” 2007, no. 6.
Липков A., Мосты в третье тысячелетие, „Телевидение вчера, сегодея, завтра”, Москва 1987, no. 7.
Internet sources
„Конституция Российской Федерации (РФ)”, https://www.zakonrf.info
„О государственной поддержке средств массовой информации и книгоиздания Российской Федерации”, http://pravo.gov.ru
„О печати и других средствах массовой информации” 22.10.2013, https://ria.ru
„Об экономической поддержке районных (городских) газет”, http://pravo.gov.ru
„Октябрьское восстание 1993 года: 21 сентября – 4 октября 1993 г.”, http://1993.sovnarkom.ru
«Ни слова о русских оккупантах». Депутат Верховного Совета Латвии Виктор Алкснис о крахе СССР, 25 февраля 2016, https://lenta.ru
декабря 1965 года в воспоминаниях участников событий, материалах самиздата, публикациях зарубежной прессы и в документах партийных и комсомольских организаций и записках Комитета государственной безопасности в Цк КПСС, red. А. Даниэль, А. Рогинский, http://memo.ru/index.html
Chawryło (Jarzyńska) K., Domańska M., Obcy wśród swoich. Organizacje pozarządowe w Rosji, 29.09.2015, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2015-09-29/obcy-wsrod-swoichorganizacje-pozarzadowe-w-rosji
Dlaczego Rosjanie wierzą w Putina? Propaganda stara w treści, nowa w formie (14.09.2014), https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/dlaczego-rosjanie-wierza-w-putina-propaganda-stara-wtresci-nowa-w-formie,466563.html
Domańska M., Uzależnieni od konfliktu. Wewnętrzne uwarunkowania antyzachodniej polityki Kremla, 06.11.2017, https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/pw_67_uzaleznieni-od-konfliktu_net_0.pdf
Eksperci o rosyjskiej propagandzie w UE. Percepcja, podatności, prognozy, http://www.cyberdefence24.pl/eksperci-o-rosyjskiej-propagandzie-w-ue-percepcja-podatnosci-prognozy-analiza
Głąb A., Władza odebrana – media w Rosji, 03.11.2009, http://www.psz.pl/168-archiwum/anna-glab-wladza-odebrana-media-w-rosji
Google walczy z propagandą Kremla. Gigant uderza w portal Sputnik i telewizję RT, http://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/google-obniza-pozycje-kremlowskich-mediow-w-swoim-rankingu,792018.html
Gwałtowny wzrost wrogości wobec Ukrainy. Prasa: nigdy wcześniej nie był tak wysoki, 05.06.2017, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/rosja-polowa-rosjan-uwaza-ukraine-za-wroga-piszerosyjska-prasa,746095.html
Media tylko w rosyjskich rękach. Duma wprowadza ograniczenia (26.09.2014), https://tvn24bis.pl/ze--swiata,75/media-tylko-w-rosyjskich-rekach-duma-wprowadza-ograniczenia,472113.html
Nieczypor K., 300 Putina – medialna armia Kremla, 06.05.2014, http://www.eastbook.eu/2014/05/06/300-putina-medialna-armia-kremla/
Nieczypor K., Kreml napada na internet, 21.04.2014, http://www.eastbook.eu/2014/04/21/kreml-napada-na-internet/
Niezależna telewizja musi wynieść się ze studia, 05.12.2014 https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze--swiata,2/telewizja-dozd-krytykujaca-putina-musi-wyprowadzic-sie-ze-studia,496108.html (09.02.2018).
Niezależny tygodnik dostał ostrzeżenie. Artykuł o Syrii „usprawiedliwianiem terroryzmu”, 05.05.2017, https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/tygodnik-the-new-times-ostrzezony-zausprawiedliwianie-terroryzmu,737236.html
Piechal T., Dlaczego warto oglądać rosyjską propagandę, 18.04.2014, http://www.eastbook.eu/2014/04/18/dlaczego-warto-ogl%c4%85da%c4%87-rosyjsk%c4%85-propagand%c4%99/
Piechal T., Rosyjska media przygotowują Rosjan do wojny, 14.03.2014, http://www.eastbook.eu/2014/03/14/rosyjska-media-przygotowuj%c4%85-rosjan-do-wojny/
Przypominanie o zbrodniach stalinizmu coraz gorzej widziane, 01.06.2017, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/wiedomosti-przypominanie-o-represjach-stalinowskich-coraz-bardziejniepozadane,745099.html
Putin znów prezydentem. Jak zawsze z przepychem, 07.05.2012, https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/putin-znow-prezydentem-jak-zawsze-z-przepychem,209031.html
Rak K., Kremlowski książę, www.nowakonfederacja.pl/kremlowski-ksiaze/
Rosjanie grożą zablokowaniem Facebooka. „To nie jest serwis wyjątkowy”, 26.09.2018, http://tvn24bis.pl/tech,80/facebook-ma-problemy-w-rosji-roskomnadzor-grozi-zablokowaniem,776174.html
Rosyjski parlament ogranicza anonimowość w internecie, 26.072017, https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/parlament-ogranicza-anonimowosc-w-internecie,759794.html
Rosyjskie media: w żelaznych objęciach Kremla, 23.05.2016, http://media-w-rosji.blogspot.com/2016/05/rosyjskie-media-w-zelaznych-objeciach.html
Rosyjskie służby nakazały zablokować popularny serwis, 10.11.2016, http://tvn24bis.pl/ze-swiata,75/rosja-blokuje-linkedin-poniewaz-ten-nie-przeniosl-serwerow,691034.html
Stalin odchodzi do historii. Rosjanie obojętnieją i zapominają o represjach, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/wiedomosti-rosjanie-coraz-bardziej-obojetni-wobec-represji-stalina,742294.html
Szewcowa L., Nie wolno karmić bestii bez końca, czyli Zachód i Rosja, http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,18547387,lilia-szewcowa-nie-wolno-karmic-bestii-bez-konca-czyli-zachod.html
Tesławski B., 5 tez Putina z Klubu Wałdajskiego, http://www.eastbook.eu/2017/10/26/5-tez-putina-z-klubu-waldajskiego/
Zdymisjonowany premier Katalonii wystąpił w prokremlowskiej telewizji, https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/byly-premier-katalonii-gwiazda-talk-show-w-prokremlowskiej-rt,790942.html
Е. Додолев, „Взгляд”- Битлы перестройки. Они играли на кремлёвских нервах, Москва 2011, http://royallib.com/
Закон „О печати и других средствах массовой информации”, http://www.libussr.ru
Реформы Александра II (кроме земельной). Учебные материалы, http://www.students.chemport.ru/materials/history.html
Федеральный закон от 27 декабря 1991 года N 2124-1 „Закон о средствах массовой информации”,https://rg.ru
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2018.4.1.13
Data publikacji: 2019-02-21 08:26:24
Data złożenia artykułu: 2019-02-19 22:51:45
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Bogdan Borowik, Eleonora Kirwiel
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.