Wyślij tekst przez e-mail 
W poszukiwaniu samowiedzy. Oblicza wartości w mitach jako kodach kultury na przykładzie Syzyfa, Odysa i Edypa
Streszczenie w języku polskim
W prezentowanych rozważaniach przedstawiam mity jako dotąd jednostronnie odczytywane metafory podróży ludzkiej racjonalności w poszukiwaniu władzy i wiedzy (Edyp), maksymalizacji zysku (Syzyf), autonomii (Odys). Zaprezentowane reinterpretacje ukazują „inną” stronę wartości, którym już nadaliśmy znaczenie. Ulisses swoją mądrość zawdzięcza napotkanym kobietom. Kara Syzyfa – wtaczanie głazu na górę – to esencja wyalienowanego życia. Heros Edyp przegrał z fatum, ale u kresu życia uosabiał mądrość i spełnienie. A współczesny człowiek, „antropoceńczyk”? Zatraca się w panowaniu nad Ziemią i na Ziemi. Jego rozwój i wzrost nie jest rozkwitem. Władza i wiedza nie zapewniają wolności. Autonomia i samowiedza nowoczesności grożą samozagładą. Zagrożenie kryzysem klimatycznym odsłania Janusowe oblicze współczesnych wartości.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Adorno, Theodor W. Nowy prawicowy radykalizm. Wykład o jego kilku aspektach. Tłum. Mikołaj Ratajczak. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2020.
Adorno, Theodor W., Max Horkheimer. Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne. Tłum. Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010.
Armstrong, Karen. Krótka Historia mitu. Tłum. Ireneusz Kania. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2021.
Bąk, Wacław. Standardy Ja. Hierarchiczny model samowiedzy. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów – Wydawnictwo Liberi Libri, 2017.
Bergson, Henri. Dwa źródła moralności i religii. Tłum. Piotr Kostyło, Krzysztof Skorulski. Kraków: Wydawnictwo Homini, 2007.
Bińczyk, Ewa. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: PWN, 2018.
Cassirer, Ernst. Język i mit. Przyczynek do zagadnienia imion bogów. Tłum. Przemysław Parszutowicz. Kęty: Wydawnictwo Marek Drzewiecki, 2021.
Eliade, Mircea. Aspekty mitu. Tłum. Piotr Mrówczyński. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998.
Eliade, Mircea. Obrazy i symbole. Szkice o symbolice magiczno-religijnej. Tłum. Magda
i Paweł Rodakowie. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2022.
Foucault, Michel. Lectures on The Will to Know. Lectures at The Collège De France, 1970/1971, and Oedipal Knowledge. New York: Picador, 2014.
Freud, Sigmund. Totem i tabu. Kilka zgodności w życiu psychicznym dzikich i neurotyków. Tłum. Marcin Poręba, Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1997
.
Fromm, Erich. Zapomniany język. Wstep do rozumienia snów, baśni i mitów. Tłum. Katarzyna Płaza. Kraków: Wydawnictwo vis-á-vis/Etiuda, 2020.
Galván, Valentín. „El Mito de Edipo Rey en Michel Foucault”. A Parte Rei 2009, nr 64: 1–5.
Gazzaniga, Michel S. Istota człowieczeństwa. Co sprawia, że jesteśmy wyjątkowi?. Tłum. Agnieszka Nowak-Młyńska. Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa, 2020.
Graves, Robert. Mity Greckie. Tłum. Henryk Krzeczkowski. Kraków: Wydawnictwo vis-á-vis/Etiuda, 2020.
Habermas, Jürgen. Filozoficzny dyskurs nowoczesności. Tłum. Małgorzata Łukasiewicz. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2005.
Higgins, E. T. „Self-Patterns Discrepancy Theory: What of Self-Beliefs Cause People to Suffer?”. Advances in Experimental Social Psychology 1989, vol. 22: 93–136.
Homer. Odyseja. Tłum. Lucjan Siemieński. Kraków: Wydawnictwo GREG, 2017.
Horkheimer, Max, Theodor W. Adorno. Dialektyka oświecenia. Tłum. Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010.
Kafka, Franz. Proces. Tłum. Bruno Szulc [właściwie Józefina Szelińska]. Madryt: Wydawnictwo Club International del Libro, 1999.
Krot, Michał, Ewa Lech, Paweł Falkowski, Karol Polecki. Strach, odpowiedzialność, nadzieja. Filozoficzno-społeczne aspekty globalnego ocieplenia. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2021.
Lacan, Jacques. Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie. Referat wygłoszony na kongresie rzymskim 26-27 września 1953 w Instituto di psicologia della universitá di Roma. Tłum.
Barbara Gorczyca, Wincenty Grajewski. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1996.
Lech, Ewa. „Poszukiwana metafora antropocenu. Reinterpretacja mitu o Edypie”. Kultura i Wartości 2021, nr 31: 85–102. DOI: 10.17951/kw.2021.31
Lèvi-Strauss, Claude. Mit i znaczenie. Pięć wykładów przygotowanych dla radia przez Claude’a
Lévi-Straussa. Tłum. Monika Eccles, Rafał Wiśniewski. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2020.
Lèvi-Strauss, Claude. „Struktura mitów”. Tłum. Władysław Kwiatkowski. Pamiętnik Literacki. Czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 59, nr 4 (1968): 243–266.
Lurker, Manfred. Przesłanie symboli w mitach, kulturach, religiach. Tłum. Ryszard Wojnakowski. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2011.
Malm, Andreas. „The Anthropocene Myth”. W: Jacobin, 30.03.2015, https://jacobin.com/2015/03/anthropocene-capitalism-climate-change/ (dostęp: 12.05.2022)
Mercier, Hugo, Dan Sperber. The Enigma of Reason. A New Theory of Human Understanding. London: Penguin Books, 2018.
Marciniak, Katarzyna. Mitologia grecka i rzymska. Spotkania ponad czasem. Warszawa: PWN, 2018.
„Self-Discrepancy Theory”. Psychology Wiki,
https://psychology.fandom.com/wiki/Self-Discrepancy_Theory (dostęp:10.05.2022)
Sofokles. Tragedie, t. 1: Cykl Tebański. Tłum. Antoni Libera. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2018.
Stambovsky, Phillip. Myth and the Limits of Reason. Amsterdam; Atlanta, GA: Rodopi, 1996.
Werner, Kaitlyn M., Marina Milyavskaya. „Motivation and self-regulation: The role of want-to motivation in the processes underlying self-regulation and self-control”. Social and Personality Psychology Compass 13, nr 1 (2019), DOI: 10.1111/spc3.12425
Žižek, Sławoj. Lacan. Tłum. Julian Kutyła. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2022.34.235-255
Data publikacji: 2023-02-14 12:07:23
Data złożenia artykułu: 2022-08-30 12:05:14
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Ewa Lech
##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl