Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Kompetencje rodzicielskie matek dzieci z niepełnosprawnością wzroku objętych wczesnym wspomaganiem
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Kompetencje rodzicielskie to pewne nabyte dyspozycje rodziców, dzięki którym mają sposobność wyboru takich strategii postępowania z dzieckiem, które będą je rozwijać, zwiększać jego wiedzę, autonomię i procesy samoregulujące. Pojawienie się w rodzinie dziecka z niepełnosprawnością wzroku niejednokrotnie zmienia funkcjonowanie całej rodziny, ale też wpływa na sposoby postępowania rodziców, ich mechanizmy kontroli oraz poczucie samoskuteczności. Od ich zasobów wewnętrznych i zewnętrznych oraz kompetencji rodzicielskich zależeć będzie efektywność prowadzonych terapii z zakresu wczesnego wspomagania rozwoju.
Cel badań: Celem podjętych badań było określenie poziomu kompetencji rodzicielskich matek dzieci objętych wspomaganiem rozwoju, w tym przypadku dzieci z uszkodzonym wzrokiem.
Metoda badań: Badaniami objęto grupę 37 matek dzieci z niepełnosprawnością wzroku objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju. Do oceny poziomu kompetencji rodzicielskich zastosowano Test Kompetencji Rodzicielskich (TKR) Matczak i Jaworowskiej (2017). Dodatkowo zastosowano także kwestionariusz ankiety dla rodziców.
Wyniki: Badania wykazały, że badane matki posiadające dzieci z niepełnosprawnością wzroku cechują się średnio przeciętnym poziomem dawania swobody swoim dzieciom, stawiają realistyczne wymagania, uczą i tłumaczą zachowania. Cechuje je również zaangażowanie na poziomie przeciętnym, tj. interesują się swoim dzieckiem, okazują pozytywne uczucia i akceptację zachowań, wspierają i są gotowe do udzielania niezbędnej pomocy. W zakresie skal wskazujących na występowanie błędów można stwierdzić, że w skalach rygoryzmu, permisywności, nadopiekuńczości i bezradności badane matki osiągają wyniki przeciętne.
Wnioski: Zaprezentowane wyniki wskazują co prawda na tendencję do zdobywania wiedzy przez badane matki, ale na pewno należałoby zastanowić się nad stworzeniem sieci wsparcia, programów profilaktycznych, cykli szkoleń, dzięki którym matki te miałyby możliwość doskonalenia swoich kompetencji rodzicielskich i uczenia się eliminowania błędów.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Bakermans-Kranenburg, M., van IJzendoorn, M.H., & Juffer, F. (2003). Less Is More: Meta-Analyses of Sensitivity and Attachment Interventions in Early Childhood. Psychological Bulletin, 129(2), 195-215. https://doi.org/10.1037/0033-2909.129.2.195
Będkowska-Heine, V. (2003). Tworzenie roli matki dziecka niepełnosprawnego. In: S. Mihilewicz (Eds.), Wybrane zagadnienia psychopatologii rozwoju dzieci, młodzieży i dorosłych (p. 77-92). Oficyna Wydawnicza Impuls.
Cho, H., & Palmer, S. (2008). Fostering Self-Determination in Infants and Toddlers with Visual Impairments Or Blindness. Young Exceptional Children, 11(4), 26-34.
Chrzanowska, I. (2015). Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności. Oficyna Wydawnicza Impuls.
Czerwińska, K., & Kucharczyk, I. (2019). Tyflopsychologia. Realizacja zadań rozwojowych w biegu życia przez osoby z niepełnosprawnością wzroku. PWN.
Dale, L.P., Vanderloo, L., Moore, S., & Faulkner, G. (2018). Physical Activity and Depression, Anxiety, and Self-Esteem in Children and Youth: An Umbrella Systematic Review. Mental Health and Physical Activity, 16, 66-79. https://doi.org/10.1016/j.mhpa.2018.12.001
Eguavoen, E.O., & Eniola, M.S. (2016). Influence of Self-Concept and Social Acceptance on Academic Achievement of Students with Visual Impairment in Oyo State, Nigeria. AFRREV IJAH: An International Journal of Arts and Humanities, 5(3), 213–230.
Fazzi, E., Signorini, S.G., & Lanners, J. (2010). The effect of impaired vision on development. In: G. Dutton, M. Bax (Eds.), Visual Impairment In Children due to Damage to the Brain (p. 162-173). London, England: Wiley-Blackwell.
Hallemans, A., Ortibus, E., Truijen, S., & Meire, F. (2011). Development Of Independent Locomotion in Children with a Severe Visual Impairment. Research in Developmental Disabilities, 32(6), 2069-2074.
Holmbeck, G., Johnson, S., Wills, K., McKernon, B., Erklin, S., & Kemper, T. (2002). Observed and Perceived Parental Overprotection in Relation To Psychosocial Adjustment In Preadolescents with a Physical Disability: The Mediational Role of Behavioral Autonomy. Journal of Counseling and Clinical Psychology, 70(1), 96-110.
Jackiewicz, M., & Białecka-Pikul, M. (2019). Kompetencja rodzicielska. Użyteczny konstrukt w badaniach nad rolą rodzicielskich oddziaływań w rozwoju dziecka. Psychologia Rozwojowa, 24(1), 9–28. https://doi.org/10.4467/20843879PR.19.006.10597
Jessup, G., Cornell, E., & Bundy, A.C. (2010). The Treasure in Leisure Activities: Fostering Resilience in Young People who are Blind. Journal of Visual Impairment & Blindness, 104(7), 419-430.
Kara, K., Hamurcu, M., Gul, H., & Congologlu, M.A. (2023). Mother-Child Interactions Among Children with Visual Impairment: Addressing Maternal Attachment Style, Depression-Anxiety Symptoms, and Child’s Behavioral Problems. Northem Clinics of Istanbul, 10(1), 101–107. https://doi.org/10.14744/nci.2021.90688
Konarska, J. (2010). Rozwój i wychowanie rehabilitujące dziecka niewidzącego w okresie wczesnego i średniego dzieciństwa. UP.
Kucharczyk, I. (2017). Równowaga jako wyznacznik umiejętności szkolnych u uczniów z niepełnosprawnością wzroku. In: K. Czerwińska, K. Miler-Zdanowska (Eds.), Tyflopedagogika wobec różnorodności współczesnych wyzwań edukacyjno-rehabilitacyjnych (p. 266-280). APS.
Matczak, A., Jaworowska, A. (2017). Test Kompetencji Rodzicielskich. Podręcznik. PTP.
Osik, D. (2000). Rodzina w procesie socjalizacji dzieci niewidomych Lublin: UMCS.
Peeters, M.A., Hilberink, S.R., & van Staa, A. (2014). The Road to Independence: Lived Experiences of Youth with Chronic Conditions and Their Parents Compared. Journal of Pediatric rehabilitation medicine, 7(1), 33-42. https://doi.org/10.3233/PRM-140272
Pfeiffer, J.P., & Pinquart, M. (2011). Attainment of Developmental Tasks by Adolescents with Visual Impairments and Sighted Adolescents. Journal of Visual Impairment & Blindness, 105, 33–44.
Pisula, E. (2007). Rodzice i rodzeństwo dzieci z zaburzeniami rozwoju. UW.
Pogrund, R., & Fazzi, D.L. (2002). Early focus: Working with Young Blind and Visually Impaired Children and Their Families. American Foundation for the Blind.
Sidor-Piekarska, B. (2012). Potrzeby dzieci i rodziców w sytuacji wczesnego wspomagania rozwoju ziecka. In: Z. Palak, D. Chimicz, A. Pawlak (Eds.), Wielość obszarów we współczesnej pedagogice specjalnej (p. 44-59). UMCS.
Skórczyńska, M. (2006). Podejście zorientowane na rodzinę we współczesnej teorii i praktyce wczesnej interwencji. In: B. Cytowska, B. Winczura (Eds.), Dziecko z zaburzeniami w rozwoju. Konteksty diagnostyczne i terapeutyczne (p. 281-286). Oficyna Wydawnicza Impuls.
Smyth, C.A., Spicer, C.L., & Morgese, Z.L. (2014). Family Voices at Mealtime: Experiences with Young Children with Visual Impairment. Topics in Early Childhood Special Education, 34(3), 175- 185.
Souza-Silva, J.C., Martins, C.A., Garciazapata, M.T.A., & Barbosa, M.A. (2021). Parental Stress Around Ophthalmological Health Conditions: A Systematic Review of Literature Protocol. Systematic Review, 10(1), 228.
Sola-Carmona, J.J., López-Liria, R., Padilla-Góngora, D., Daza, M.T., & Sánchez-Alcoba, M.A. (2013). Anxiety, Psychological Well-Being and Self-Esteem in Spanish Families with Blind Children. A Change in Psychological Adjustment? Research in Developmental Disabilities, 34, 1886–1890. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2013.03.002
Stuart, M., Lieberman, L., & Hand, K. (2006). Beliefs About Physical Activity Among Children Who Are Visually Impaired and Their Parents. Journal of Visual Impairment & Blindness, 100(4), 223-234.
Teti, D.M., & Huang, K.Y. (2008). Developmental Perspectives on Parenting Competence. W: D.M. Teti (Eds.). Handbook of Research Methods in Developmental Science (p. 161-182). Blackwell Publishing Ltd.
Tröster, H. (2001). Sources Of Stress in Mothers of Young Children With Visual Impairments. Journal of Visual Impairment & Blind, 95(10), 623–637.
Twardowski, A. (2014). Nowa koncepcja wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami. Forum Pedagogiczne, 1, 15–33.
Twardowski, A. (2010). Rodzina jako środowisko wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami. In: A. Nowicka, J. Bąbka (Eds.), Człowiek i jego rodzicna wobec utraty zdrowia i sprawności (p. 169-178). Uczelnia Zawodowa Zagłębia Miedziowego.
Wagner, M.O., Haibach, P.S., & Lieberman, L.J. (2013). Gross Motor Skill Performance in Children with And Withoutvisual Impairments. Research to practice. Research in Developmental Disabilities, 34(10), 3246-3252.
Walkiewicz, M. (2018). Mózgowe uszkodzenie widzenia u małych dzieci. APS.
Wawrowska, E. (2011). W rodzinie niewidomego dziecka. In: H. Liberska (Eds.), Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym – możliwości i ograniczenia rozwoju (p. 119-128). Wydawnictwo Difin.
Visagie, L., Loxton, H., Stallard, P., & Silverman, W. K. (2017). Insights into the Feelings, Thoughts, and Behaviors of Children with Visual Impairments: A Focus Group Study Prior to Adapting a Cognitive Behavior Therapy–Based Anxiety Intervention. Journal of Visual Impairment & Blindness, 111(3), 231-246.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.2.173-190
Data publikacji: 2024-09-05 10:36:49
Data złożenia artykułu: 2023-11-01 00:25:11
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2024 Izabella Kucharczyk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.