Poznan University Pedagogy at “Secret” University of the Western Lands in Warsaw (1940-1945)

Konrad Nowak-Kluczyński

Abstract


Introduction. During the Second World War, besides the fact that Poznan University stayed closed, Poznan University pedagogy was continuing its didactic, research and organizational activities under the „Secret” University of the Western Lands (UZZ) in Warsaw, which was set up in 1940-1945. In the UZZ structure, there was the Department of Humanistic Studies with a pedagogy section.  Research Aim. It is the trial to reconstruct the history of Poznan University pedagogy at UZZ in Warsaw. The short characteristic of secret teaching during the Second World War was done. The circumstances of UZZ origin were shown as well as its organizational and human structure, and pedagogical classes activities under  the Department of Humanistic Studies. The aim is the trial to fill the academic gap, which is the beginning to further, deepened research and analyses. Evidence-based Facts.  There is some information in the related literature connected with the University of the Western Lands in Warsaw but there is no analysis of Poznan educators who supported the secret University in Warsaw with their organizational, didactic and research activities. Summary. Poznan University pedagogy in the structures of  University of the Western Lands  could continue interwar traditions of pedagogical training thanks to Ludwik Jaxa-Bykowski who was the UZZ co-creator and organizer, and who was the head of the Department of Pedagogy and Teaching at Poznan University between 1927 and 1933. Marian Wachowski is mentioned as well. He came from Poznan educators and supported the Department of Humanistic Studies activity.



Keywords


pedagogy; Poznan University; “Secret” University of the Western Lands

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Banasiewicz, M., Ryfowa, A. (1972). Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W: Cz. Skopowski (red.). Dzieje Poznania i województwa poznańskiego. (s. 105). Warszawa: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.

Bossowski, J.J., Pospieszalski, K.M., Tymieniecki, K., Wojciechowski, Z. (1955). Uniwersytet Poznański na początku hitlerowskiej okupacji. Przegląd Zachodni, 5-8, 582.

Bromberek, B. (1998). Studia uniwersyteckie w zakresie nauki o edukacji w świetle badań empirycznych. Poznań: Eruditus.

Chróścielewski, E. (1979). Udział pracowników Uniwersytetu Poznańskiego w nauczaniu medycyny w okresie II wojny światowej. Kronika Wielkopolski, 1/2, 147.

Dusza, W., Wojtyński, W. (1989). Tajna organizacja nauczycielska w pięćdziesięciolecie powstania. Przegląd Historyczno-Oświatowy, 3, 267.

Fonkowicz, E. (1994). Kowalenko Władysław. W: M. Prosińska-Jackl (red.). Słownik historyków polskich (s. 253). Warszawa: Wyd. Wiedza Powszechna.

Ignatowicz, A. (2009). Tajna oświata i wychowanie w okupowanej Warszawie. Warszawa: Wyd. Fundacja „Warszawa Walczy 1939-1945”.

Jędrzejczak, M. (1980). Marian Wachowski. W: J. Trzynadlowski (red.). Uczeni wrocławscy 1945-1979 (s. 64). Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe Ossolineum.

Klanowski, T. (1965). Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1945-1964. Poznań: Wyd. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Kowalenko, H. (1961). Ze wspomnień z tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. W: W. Kowalenko (red.). Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich. Uniwersytet Poznański 1940-194. (s. 173). Poznań: Instytut Zachodni.

Kowalenko, W. (1946) Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich w latach 1940-1944. Poznań: Nakładem Drukarni św. Wojciecha pod Zarządem Państwowym w Poznaniu.

Kowalski, S. (1973). Pedagogika i psychologia. W: G. Labuda (red.) Nauka w Wielkopolsce – przeszłość i teraźniejszość. Studia i materiały (s. 438) Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Łuczak, Cz. (1972). Uniwersytet Poznański w latach hitlerowskiej okupacji. W: Z. Grot (red.). Dzieje Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1919-1969. (s. 317). Poznań: Wyd. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Malinowski, A. (2011). Ludwik Jaxa-Bykowski o szkolnictwie wyższym. Forum Akademickie, 7-8 , 93-94.

Michalski, S. (1971). Tradycje związkowego ruchu nauczycielskiego a węzłowe problemy pracy Związku Nauczycielstwa Polskiego w okresie powojennym. W: S. Michalski (red.). Działalność pedagogiczna i ideowo-wychowawcza Związku Nauczycielstwa Polskiego w Wielkopolsce 1945-1970. (s. 9). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Miśkiewicz, B. (1974). Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w XXX-lecie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Poznań: Wyd. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Możdżeń, S. (2003). Bykowski-Jaxa Ludwik. W: T. Pilch (red.). Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Tom I. (s. 446). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Nowak-Kluczyński, K. (2015). Pedagogika na Uniwersytecie Poznańskim 1919-1933. W: A. Ćwikliński, M. Przybyła (red.). Społeczeństwo i edukacja. Teorie a implikacje praktyczne. (s. 62). Poznań: Wyd. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Łęcki, W., Maluśkiewicz, P. (red.). (1998). Poznań do A do Z. Leksykon krajoznawczy, Poznań: Wyd. Kurpisz.

Wojtyński, W. (1998). Słowo o nauczycielskim czynie edukacyjnym lat wojny i okupacji. Przegląd Historyczno-Oświatowy, 3-4, 243-244.

Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, Tom VI, Warszawa 2007, s. 489.

Pospieszalski, K.M. (1953). Poznań pod okupacją hitlerowską. Przegląd Zachodni, 6-8, 403.

Rezler, M. (2003). Kalendarium poznańskie. Poznań: Wyd. Halszka.

Serwański, E. (1966). Wrzesień 1939 w Wielkopolsce. Poznań: Wyd. Poznańskie.

Suchodolski, B. (1962). Polskie badania nad dziejami myśli pedagogicznej, Przegląd Historyczno-Oświatowy. 4, 564.

Sztobryn, S. (2006). Historia wychowania W: B. Śliwerski (red.). Pedagogika podstawy nauk o wychowaniu, tom 1 (s. 4). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Sztobryn, S., Świtka, M. (red.). (2006). Polskie badania nad myślą pedagogiczną w latach 1900-1939. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Szulakiewicz, W. (2003). Źródła do badań nad dziejami środowiska historyków wychowania w archiwach Polskiej Akademii Nauk W: W. Szulakiewicz (red.). Źródła w badaniach naukowych historii edukacji. (s. 229-240). Toruń: Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Tatarkiewicz, W. (1986), O filozofii i sztuce. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.

Wachowski, M. (1961), Wspomnienia z tajnego nauczania w okresie okupacji W: W. Kowalenko, (red.). Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich. Uniwersytet Poznański 1940-1945 (s. 202). Poznań: Instytut Zachodni.

Walczak, M. (1978). Szkolnictwo wyższe i nauka polska w latach wojny i okupacji 1919-1945. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Wyd. Ossolineum.

Werner, W. (2012). Wprowadzenie do historii. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.

Wołoszyn, S. (1998). Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku: próba syntetycznego zarysu na tle powszechnym. Kielce: Dom Wydawniczy Strzelec.

Wozińska, E. (2008). Moja najważniejsza inauguracja oczyma uczestników. Życie uniwersyteckie, 10, 18.

Wydech, Cz. (1964). Z dziejów tajnej oświaty w latach okupacji 1939-1944. Warszawa: Wyd. Nasza Księgarnia.

Źródła:

Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za rok szkolny 1928/1929 za rektoratu prof. dr. Edwarda Lubicz Niezabitowskiego, Poznań 1930.

Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za zlata szkolne 1929/1930 i 1930/1931 za rektoratu prof. dr. Stanisława Kasznicy, Poznań 1932.

Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za rok szkolny 1932/1933 za rektoratu prof. dr Stanisława Pawłowskiego, Poznań 1934.

Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za rok szkolny 1933/1934 za rektoratu prof. dr Stanisława Rungego, Poznań 1935.

Patrias-Biesiada, Marian Wachowski jako wykładowca Katedry Pedagogiki Uniwersytetu Poznańskiego (maszynopis), Poznań 1994.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2021.40.3.307-328
Date of publication: 2021-11-23 10:36:00
Date of submission: 2021-05-30 12:26:59


Statistics


Total abstract view - 596
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 446

Indicators





Copyright (c) 2021 Konrad Nowak-Kluczyński

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.