CIVIC EDUCATION OF WOMEN AT THE DAWN OF THE SECOND POLISH REPUBLIC IN THE GALICIAN WEEKLY, TITLED Na posterunku (1917-1919)
Abstract
Introduction: The outbreak of World War I and transformation of the political situation in Europe made the prospect of Poland regaining independence increasingly realistic. This posed new challenges for Poles and compelled redefinition of such concepts as patriotism and citizenship. The debate on this subject was carried out in numerous periodicals, including women’s journals, such as Na Posterunku (1917–1919), an organ of the Women’s League of Galicia and Silesia, and later of the Polish Women’s League.
Research Aim: The aim of this article is to show how, on the eve of regaining independence, the issues of girls’ civic education (its goals and methods of implementation) and the ideal of the Polish woman-citizen were presented in a women’s weekly, titled Na Posterunku, as well as how the idea emerged of introducing civic education as a school subject and as a component of extracurricular education.
Evidence-based Facts: In recent years, Polish women’s press published on the eve of independence has been the subject of numerous studies. The journal Na Posterunku also attracted scholarly attention, yet its content and message were analyzed more in political contexts or in relation to the issue of women’s equality than pedagogy. Meanwhile, in the pages of Na Posterunku, in view of approaching independence, the question of women’s civic education – as a novelty – was raised: preparation of women to fulfill a new role, that of a conscious citizen of the reborn state. This issue has not yet been discussed in the scholarly literature and will be addressed in this article.
Summary: Civic education was a subject of press debate at the threshold of independence. It was understood that the period of partitions had shaped a specific notion of patriotism; however, with the emergence of an independent Polish state, it became necessary to give it a new meaning and link it with the concept of citizenship. The Na Posterunku weekly took part in this discourse. It promoted civic attitudes among women and the ideal of the Polish woman-patriot. It also presented the goals and methods of implementing civic education.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Bołdyrew, A. (2013). Próba popularyzacji zachodnioeuropejskich teorii i wzorców kulturowych w piśmiennictwie naukowym i publicystyce Zofii Daszyńskiej-Golińskiej. W T. Pudłocki, K. Sierakowska (Red.), Aktywność publiczna kobiet na ziemiach polskich. Wybrane zagadnienia (s. 109-125). Neriton.
Cybulska, K. (2021). O niepodległość i prawa kobiet. Zofia Moraczewska 1873-1958. Życie i działalność. IPN.
Dadej, I. (2022). Habilitacja – bariera czy kariera? Porządek płci w polskiej kulturze akademickiej pierwszej połowy XIX wieku. Instytut Historii PAN, Neriton.
Daszyńska-Golińska, Z. (1917a). Liga Kobiet Polskich i polityka. Na Posterunku, 5, 1-2.
Daszyńska-Golińska, Z. (1917b). Kobiety we współczesnym życiu publicznym. Na Posterunku, 20, 1-2.
Do czytelniczek (1919). Na Posterunku, 3, 1.
Dormus, K. (2018). Helena Witkowska (1870-1938) - propagatorka wychowania obywatelskiego. W W. Szulakiewicz (Red.), Nauczyciele: zasłużeni – niedocenieni - zapamiętani (s. 223-238). UMK.
Dormus, K. (2006). Problematyka wychowawczo-oświatowa w prasie kobiecej zaboru austriackiego w latach 1826-1918. Instytut Historii Nauki PAN, Retro-Art.
Dr. Zofja Daszyńska-Golińska: pionierka wiedzy gospodarczo-społecznej w Polsce: notatki autobiograficzne (1932). s. n.
Dufrat, J. (2008). Liga Kobiet Królestwa, Galicji i Śląska. Próba politycznej aktywizacji kobiet w okresie I wojny światowej. W A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc (Red.), Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym) (s. 113-130). Neriton.
Dufrat, J. (2002). Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908-1918/1919 ). Adam Marszałek.
Dufrat, J. (2013). Dyskusje wokół „nowego typu kobiety-obywatelki” w Drugiej Rzeczypospolitej. W A. Landau-Czajka, K. Sierakowska (Red.), Metamorfozy społeczne, 7: Procesy socjalizacji w Drugiej Rzeczypospolitej 1914-1939 (s. 105-121). Instytut Historii PAN.
Dufrat, J. (2017). Prasa polityczna organizacji kobiecych w Polsce w latach 1917-1939. W M. Dajnowicz, A. Miodowski (Red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Prasa organizacji politycznych (s. 31-48). HUMANICA.
Franke, J. (1999). Polska prasa kobieca w latach 1820-1918. W kręgu ofiary i poświęcenia. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich.
Gerżabkowa, M. (1917). Nadzieje kobiet. Na Posterunku, 1, 3-4.
Gerżabkowa, M. (1918). W pochodzie ku samowyzwoleniu… . Na Posterunku, 18, 3-5.
Kobieta w służbie cywilnej (1918). Na Posterunku, 7, 3-5.
Krawczyńska, J. (1917). Obywatelskie wychowanie dziewcząt. Na Posterunku, 11, 1-4.
Kronika (1917). Na Posterunku, 51, 7.
Maj, E. (2019). Kobieta wobec polityki: strategie tożsamościowe w publicystyce tygodnika „Na Posterunku” (1917–1919). W M. Dajnowicz, A. Miodowski (Red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Polityka w prasie kobiecej (s. 43-56). Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Młodowska, J. (1918). W sprawie reformy szkolnej. Na Posterunku, 30, 2-6.
Od Redakcji (1917a). Na Posterunku, 1, 1-2.
Od Redakcji (1917b). Na Posterunku, 52, 1-2.
Od Redakcji (1919). Na Posterunku, 4, 10.
Owadowska, R. (2004). Zofia Daszyńska-Golińska. O nurt reformistyczny w polityce społecznej. Zakład Badań Narodowościowych PAN.
Pamiętnik Zjazdu Kobiet Polskich w Warszawie w roku 1917. Pod redakcją dra med. J. Budzińskiej-Tylickiej, Warszawa 1918 r. (1918). Na Posterunku, 23, 4-5.
Praca dla Polski (1917). Na Posterunku, 2, 1-3.
Prawa wyborcze kobiet w okresie wojny światowej (1917). Na Posterunku, 9, 5-6.
Program Ligi Kobiet na przyszłość (1917). Na Posterunku, 4, 6-7.
Słowa a czyny (1917). Na Posterunku, 9, 1-2.
Tatarówna, S.(1919). Co wnieść musimy do polityki. Na Posterunku, 1, 1-2.
Witkowska, H. (1917a). Społeczna praca kobiet. Na Posterunku, 46, 4-5.
Witkowska, H. (1917b). Nauka o Polsce współczesnej. Na Posterunku, 51, 2-5.
Witkowska, H. (1918). Bibliografia do nauki o Polsce współczesnej. „Wiedza – to potęga”. Na Posterunku, 5, 2-5; 6, 4-6.
Witkowska, H. (1918a). W sprawie nauki o Polsce współczesnej. Na Posterunku, 4, 1-2.
Witkowska, H. (1918b). Udział kobiet w pracy państwowotwórczej (przemówienie). Na Posterunku, 34, 9-12.
Witkowska, H. (1919). Zadania kobiet Polek w dobie obecnej. Na Posterunku, 3, 1-2.
Żołądź-Strzelczyk, D., Jamrożek, W. (2001) Studia z dziejów edukacji kobiet na ziemiach polskich. Agencja Wydawniczo-Poligraficzna „Bajt”.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2025.44.4.271-285
Date of publication: 2025-12-29 13:02:34
Date of submission: 2025-07-31 18:57:46
Statistics
Indicators
Copyright (c) 2025 Anna Włoch, Katarzyna Dormus

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.