Mniejszość żydowska w myśli politycznej Wincentego Witosa
Streszczenie w języku polskim
Wincenty Witos (1874–1945) był ideologiem, politykiem, mężem stanu, wójtem gminy Wierzchosławice, posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, posłem do austriackiej Rady Państwa w Wiedniu, a w Polsce niepodległej posłem do Sejmu Ustawodawczego, Sejmu I i II kadencji, trzykrotnym Prezesem Rady Ministrów. Odegrał szczególną rolę w dziejach politycznych Polski.
Wincenty Witos zajmował niechętne stanowisko wobec mniejszości żydowskiej. Wynikało ono z zaszłości historycznych i problemów gospodarczych. Mimo uprzedzeń W. Witos, stając na czele Rządu Obrony Narodowej, podejmował działania mające na celu zażegnanie wystąpień antyżydowskich. Pomimo spełnienia niewielkiej liczby postulatów ludności żydowskiej, należy podkreślić, że po raz pierwszy opracowano konkretne rozwiązania. Drugi gabinet W. Witosa i jego współpraca z endecją doprowadziły do akceptacji niektórych poglądów antyżydowskich narodowców. Nieprzychylny stosunek do Żydów W. Witos uzasadniał nielojalną postawą wobec państwa oraz brakiem perspektyw na asymilację. Należy podkreślić, że deklaracje W. Witosa zamieszczane na łamach prasy w wystąpieniach sejmowych, a także spisane w memuarach nie wykazywały silnych tendencji antysemickich. W poglądach W. Witosa był zakorzeniony przede wszystkim konflikt interesów między Polakami i Żydami. Potępiał ekscesy antysemickie i podkreślał, że przemoc nie stanowi rozwiązania kwestii żydowskiej w Polsce. Rozwiązaniem problemu miało być przeprowadzenie niezbędnych reform gospodarczych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych, Prezydium Rady Ministrów, MKF 20055.
Biblioteka Sejmowa, Sprawozdanie stenograficzne Sejmu Ustawodawczego.
Źródła drukowane
Adamczyk M., Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791–1982, Warszawa 1985.
Materiały źródłowe do Historii Polskiego Ruchu Ludowego, t. 2: 1918–1931, Warszawa 1967.
Programy partii i stronnictw politycznych w Polsce w latach 1918–1939, oprac. E. Orlof, A. Pasternak, Rzeszów 1993.
Programy stronnictw ludowych. Zbiór dokumentów, oprac. S. Lato, W. Stankiewicz, Warszawa 1969.
Witos o demokracji, wybór pism oprac. J. Borkowski, współpr. W. Kurelski, Warszawa 1995.
Witos W., Dzieła wybrane. Moje wspomnienia, t. 1, przedm. i oprac. E. Karczewski, J.R. Szaflik, Warszawa 1988.
Witos W., Dzieła wybrane. Moje wspomnienia, t. 2, przedm. i oprac. E. Karczewski, J.R. Szaflik, Warszawa 1990.
Witos W., Wybór pism i mów, Lwów 1939.
Prasa
„Kurier Nowy” 1919
„Piast” 1914–1939
„Przyjaciel Ludu” 1899
Literatura
Banasiewicz-Ossowska E., Między dwoma światami. Żydzi w polskiej kulturze ludowej, Wrocław 2007.
Chałupczak H., Browarek T., Mniejszości narodowe w Polsce 1918–1995, Lublin 2000.
Jachymek J., Rozwiązanie problemu mniejszości narodowych. Ruch ludowy (do 1939 roku), [w:] Między rzeczywistością apolityczną a światem iluzji rozwiązania problemu mniejszości narodowych w polskiej myśli politycznej XX wieku, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
Janusz G., Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Lublin 2011.
Kirwiel E., Witos o Kresach, [w:] Idee. Państwo. Ludowcy. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Jana Jachymka, red. E. Maj, S. Michałowski, A. Wójcik, Lublin 2009.
Mańko S., Polski ruch ludowy wobec Żydów (1895–1939), Warszawa 2010.
Michowicz W., Problemy mniejszości narodowych, [w:] Polska odrodzona 1918–1939, red. J. Tomicki, Warszawa 1982.
Michowicz W., Walka dyplomacji polskiej przeciwko traktatowi mniejszościowemu w Lidze Narodów w 1934 roku, Łódź 1963.
Mniejszości narodowe w polskiej myśli politycznej XX wieku, red. J. Jachymek, Lublin 1992.
Piotrowski D., Koncepcje rozwiązywania konfliktów narodowościowych w enuncjacjach programowych polskich partii i ugrupowań politycznych w latach 1926–1945. Komunikat z badań, [w:] Oblicze i koncepcje rozwiązywania konfliktów w polskiej myśli politycznej XX wieku, red. A. Wojtas, M. Strzelecki, Bydgoszcz 2000.
Podgajna E., Mniejszości narodowe w myśli politycznej Stronnictwa Chłopskiego (1926–1931), [w:] Myśl polityczna w społeczeństwie informacyjnym, red. E. Maj, E. Kirwiel, E. Podgajna, Lublin 2015.
Rudnicki S., Rozmowy Żydów z rządem w okresie obrad Sejmu Ustawodawczego, [w:] Rozdział wspólnej historii. Studia z dziejów Żydów w Polsce ofiarowane profesorowi Jerzemu Tomaszewskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 2001.
Szaflik J.R., Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”, Warszawa 1970.
Tomaszewski J., Ojczyzna nie tylko Polaków. Mniejszości narodowe w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1985.
Trocka H., Spółdzielczość w programach i polityce polskich stronnictw ludowych, Warszawa 1969.
Wapiński R., Z dziejów tendencji nacjonalistycznych. O stanowisku Narodowej Demokracji wobec kwestii narodowej w latach 1893–1939, „Kwartalnik Historyczny” 1973, nr 80.
Zakrzewski A., Wincenty Witos, chłopski polityk i mąż stanu, Warszawa 1977.
Zieliński K., Żydzi Lubelszczyzny, Lublin 1999.
Żarnowski J., Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939, Warszawa 1973.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2017.3.1.83
Data publikacji: 2018-01-31 10:30:06
Data złożenia artykułu: 2018-01-29 14:51:45
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2018 Ewelina Podgajna
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.