Geotourism and Educational Values of the Planned Geopark Małopolski Przełom Wisły – State-of-the-Art and Prospects of Research

Wojciech Zgłobicki, Renata Kołodyńska-Gawrysiak, Grzegorz Gajek

Abstract


The gap section of the Vistula Valley through the upland belt was the subject of research by many teams of geologists, geomorphologists, hydrologists. A good recognition of the unique values of the Earth’s heritage on a national and continental scale provided the basis for the preparation of the Geopark Małopolski Przełom Wisły project. The employees of the Institute of Earth and Environmental Sciences at Maria Curie-Skłodowska University (Lublin) played a leading role here. The experience gained during the development of the project allowed for in-depth studies in the field of geotourism and geoeducation after its completion. This resulted in a number of publications functioning in national and international scientific circulation. This paper provides an overview of the publications, highlights the most important achievements and presents the prospects for further research. The area of the potential Geopark is one of the best-recognised and described areas in Poland in terms of geotourism. However, there is a lack of research on the opinions of tourists, residents and local authorities regarding geotourism. An essential step is to promote this form of tourism among the aforementioned stakeholder groups. The development of suitable tourism products is also necessary for the advancement of geotourism.

Keywords


geodiversity; geotourism; geosites; geoeducation

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Abdel-Gawad, G.I. (1986). Maastrichtian Non-Cephalopod Mollusks (Scaphopoda, Gastropoda and Bivalvia) of the Middle Vistula Valley, Central Poland. Acta Geologica Polonica, 36, 69–224.

Alexandrowicz, W., Alexandrowicz, Z. (2004). Janików Limestones – Specific Facies of Turonian (Upper Cretaceous) in Poland. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 60(6), 55–69.

Bardet, N., Fischer, V., Machalski, M. (2016). Large Predatory Marine Reptiles from the Albian–Cenomanian of Annopol, Poland. Geological Magazine, 153, 1–16. DOI: https://doi.org/10.1017/S0016756815000254

Błaszkiewicz, A. (1980). Campanian and Maastrichtian Ammonites of the Middle Vistula Valley, Poland: A Stratigraphic-Palaeontological Study. Prace Instytutu Geologicznego, 92, 3–63.

Bobrowska, A., Jagoda, E., Domonik, A., Łukasiak, D., Gajek, G. (2024). Prospects for the Protection of the Stone Heritage of the Małopolska Vistula River Gorge. Geoheritage, 16(4), 1–13. DOI: https://doi.org/10.1007/s12371-024-01002-3

Dotterweich, M., Rodzik, J., Zgłobicki, W., Schmitt, A., Schmidtchen, G., Bork, H.R. (2012). High-Resolution Gully Erosion and Sedimentation Processes, and Land Use Changes since the Bronze Age and Future Trajectories in the Kazimierz Dolny area (Nałęczów Plateau, SE-Poland). Catena, 95, 50–62. DOI: https://doi.org/10.1016/j.catena.2012.03.001

Dul, K. (2017). Georóżnorodność południowej części gminy Gościeradów jako podstawa rozwoju geoturystyki. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Praca magisterska.

Falkowski, E. (1970). Zasady interpretacji budowy geologicznej aluwiów dolin „dojrzałych swobodnych” na podstawie odcinka Wisły środkowej. Przegląd Geologiczny, 18(8–9), 370.

Falkowski, E. (1980). Problemy genezy i interpretacji ukształtowania doliny środkowej i dolnej Wisły. Przegląd Geologiczny, 28(6), 344–347.

Gajek, G., Zgłobicki, W. (2022). Assessing the Possibilities of Using Viewpoints of the Proposed Geopark Małopolska Vistula Gap in Geomorphological Education and Geotourism. Landform Analysis, 40, 57–69.

Gajek, G., Zgłobicki, W., Kołodyńska-Gawrysiak, R. (2019). Geoeducational Value of Quarries Located within the Małopolska Vistula River Gap (E Poland). Geoheritage, 11, 1335–1351. DOI: https://doi.org/10.1007/s12371-019-00395-w

Gardziel, Z., Harasimiuk, M., Jezierski, W., Pawłowski, A., Zgłobicki, W. (2006). Erozja wąwozowa w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego. Przegląd Geologiczny, 54, 768–776.

Gawrysiak, L., Harasimiuk, M. (2012). Spatial Diversity of Gully Density of the Lublin Upland and Roztocze Hills (SE Poland). Annales UMCS sectio B, 67, 27–43.

Golec, M. (2014). Projekt rowerowego szlaku geoturystycznego Wzniesień Urzędowskich. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Praca magisterska.

Harasimiuk, M. (1980). Rzeźba strukturalna Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Rozprawa habilitacyjna.

Harasimiuk, M., Henkiel, A. (1978). Wpływ budowy geologicznej i rzeźby podłoża na ukształtowanie pokrywy lessowej w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego. Annales UMCS sectio B, 30–31, 55–80.

Harasimiuk, M., Król, T. (1984). Krawędź Równiny Bełżyckiej w okolicy wsi Dobre. Przewodnik Ogólnopolskiego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego w Lublinie, II, 113–118.

Harasimiuk, M., Kociuba, D., Baran-Zgłobicka, B. (2011a). Walory przyrodnicze i zasoby naturalne jako czynnik rozwoju regionalnego i racjonalnego zagospodarowania przestrzeni woj. lubelskiego. Studia KPZK, 142, 66–78.

Harasimiuk, M., Warowna, J., Gajek, G. (2013). Zróżnicowanie krajobrazów projektowanego Geoparku Małopolski Przełom Wisły. Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 14, 27–35.

Harasimiuk, M., Domonik, A., Machalski, M., Pinińska, J., Warowna, J., Szymkowiak, A. (2011b). Małopolski Przełom Wisły – projekt geoparku. Przegląd Geologiczny, 59(5), 405–416.

Jahn, A. (1956). Wyżyna Lubelska. Rzeźba i czwartorzęd. Prace Geograficzne PAN, 7, 1–453.

Kneć, A. (2024). Aplikacja mobilna Geoparku Małopolski Przełom Wisły. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Praca magisterska.

Kneć, A., Zgłobicki, W. (2025). Mobile Applications as a Tool for Tourism Management in Geoparks (Case Study: Potential Geopark Małopolski Przełom Wisły, E Poland). Land, 14(4), 676. DOI: https://doi.org/10.3390/land14040676

Kołodyńska-Gawrysiak, R., Gawrysiak, L., Zgłobicki, W., Jezierski, W. (2012). Ocena wykorzystania potencjału turystycznego i rekreacyjnego wąwozów lessowych w gminie Kazimierz Dolny. Problemy Ekologii Krajobrazu, 34, 87–93.

Krukowska, R. (2023). Turystyka winiarska szansą na rozwój regionów wiejskich. Przykład z Polski wschodniej. Prace Geograficzne, (171). DOI: https://doi.org/10.4467/20833113PG.23.010.18110

Łajczak, A., Plit, J., Soja, R., Starkel, L., Warowna, J. (2006). Changes of the Vistula River Channel and Floodplain in the Last 200 Years. Geographia Polonica, 79(2), 65–87.

Machalski, M. (1998). Granica kreda-trzeciorzęd w przełomie Wisły. Przegląd Geologiczny, 46, 1153–1161.

Machalski, M. (2005a). The Youngest Maastrichtian Ammonite Faunas from Poland and Their Dating by Scaphitids. Cretaceous Research, 26(5), 813–836. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cretres.2005.05.007

Machalski, M. (2005b). Late Maastrichtian and Earliest Danian Scaphitid Ammonites from Central Europe: Taxonomy, Evolution, and Extinction. Acta Palaeontologica Polonica, 50, 653–696.

Machalski, M. (2007). Wydarzenia na granicy kreda-paleogen w Małopolskim Przełomie Wisły. W: M. Harasimiuk, T. Brzezińska-Wójcik, R. Dobrowolski, P. Mroczek, J. Warowna (red.), Budowa geologiczna regionu lubelskiego i problemy ochrony litosfery (s. 229–234). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Machalski, M., Walaszczyk, I. (1987). Faunal Condensation and Mixing in the Uppermost Maastrichtian/Danian Greensand (Middle Vistula Valley, Central Poland). Acta Geologica Polonica, 37, 75–91.

Machalski, M., Olszewska-Nejbert, D., Wilmsen, M. (2023). Stratigraphy of the Albian–Cenomanian (Cretaceous) Phosphorite Interval in Central Poland: A Reappraisal. Acta Geologica Polonica, 73(1), 1–31. DOI: https://doi.org/10.24425/agp.2022.142650

Marcinowski, R., Radwański, A. (1983). The Mid-Cretaceous Transgression onto the Central Polish Uplands (Marginal Part of the Central European Basin). Zitteliana, 10, 65–79.

Marcinowski, R., Radwański, A. (1996). Jost Wiedmann’s Share in the Recognition of the Latest Maastrichtian Pachydiscus from the Nasiłów Section (Middle Vistula Valley, Central Poland). Acta Geologica Polonica, 46(1), 137–140.

Maruszczak, H. (1958). Rzeźba obszarów lessowych Wyżyny Lubelskiej. Czasopismo Geograficzne, (29), 335–354.

Maruszczak, H. (1973). Erozja wąwozowa we wschodniej części pasa wyżyn południowopolskich. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, (151), 15–30.

Maruszczak, H. (1991). Zróżnicowanie stratygraficzne lessów w Polsce. W: H. Maruszczak (red.), Podstawowe profile lessów w Polsce (s. 13–35). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Mędrzycka, A. (2011). Walory geoturystyczne północno-zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Praca magisterska.

Morawski, J. (1978). Charakterystyka minerałów ciężkich z lessów Płaskowyżu Nałęczowskiego. Annales UMCS sectio B, 30–31.

Olszewska, M. (2011). Walory geoturystyczne rezerwatu „Skarpa Dobrska”. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Praca magisterska.

Pawłowski, A. (2008). Kształtowanie się krajobrazu kulturowego w dolinie Wisły środkowej między Zawichostem a Puławami. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Praca doktorska.

Pinińska, J. (2007). Górnictwo skalne jako geologiczny składnik dziedzictwa kulturowego regionu lubelskiego. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, (422), 97–112.

Pinińska, J., Domonik, A., Dziedzic, A., Łukasiak, D. (2015). The Methodology of a Complex Engineering-Geological Approach to Establish a Geopark: Case Study of the Małopolska Vistula River Gorge. Geological Quarterly, 59(2), 408–418. DOI: https://doi.org/10.7306/gq.1181

Pożaryska, K. (1967). Badania warstw pogranicznych kredy i trzeciorzędu w Polsce pozakarpackiej. Kwartalnik Geologiczny, (11), 61–672.

Pożaryski, W. (1948). Jura i kreda między Radomiem, Zawichostem i Kraśnikiem. Poland Institute of Geology Bulletin, (46), 1–141.

Pożaryski, W., Mojski, J.E. (1987). Plejstocen przełomu Wisły środkowej w świetle nowej stratygrafii czwartorzędu. Przegląd Geologiczny, 35(3), 117–123.

Pożaryski, W., Maruszczak, H., Lindner, L. (1994). Chronostratygrafia osadów plejstoceńskich i rozwój doliny Wisły środkowej ze szczególnym uwzględnieniem przełomu przez wyżyny południowopolskie. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, 147.

Radwanek-Bąk, B., Bąk, B. (2008). The Middle Vistula River Section as a Geotourist Attraction. Przegląd Geologiczny, 56(1), 639–646.

Richling, A., Dąbrowski, A. (1995). Mapa typów krajobrazów naturalnych Polski, plansza 53.1. W: M. Najgrakowski (red.), Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, IGiPZ PAN, PPWK im. Eugeniusza Romera.

Sawicki, B. (2010). Stan aktualny i perspektywy rozwoju usług turystycznych w gminie Kazimierz Dolny. Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia, 9(4), 457–466.

Skowronek, E., Brzezińska-Wójcik, T., Harasimiuk, M., Rutkowski, T., Szeląg, K., Świeca, A., Czerniec, W. (2015). Projekt zintegrowanego produktu turystycznego „Szlak zdrowia i urody – spotkanie z naturą” w świetle geograficznych uwarunkowań Obszaru Funkcjonalnego Powiśle. Europa Regionum, 23, 119–135. DOI: https://doi.org/10.18276/er.2015.23-10

Syroka, K. (2019). Projekt wirtualnego „Kazimierskiego Szlaku Geoturystycznego”. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Praca magisterska.

Świerczewska-Gładysz, E. (2006). Late Cretaceous Siliceous Sponges from the Middle Vistula River Valley (Central Poland) and Their Palaeoecological Significance. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 76, 227–296.

Świerczewska-Gładysz, E., Olszewska-Nejbert, D. (2006). Pochodzenie sfosfatyzowanych gąbek z warstwy dańskiego piaskowca glaukonitowego z Nasiłowa (dolina środkowej Wisły). Przegląd Geologiczny, 54, 710–719.

Tucki, A., Soszyński, D. (2012). Postawy społeczności lokalnej miasta Kazimierz Dolny wobec rozwoju turystyki. Problemy Ekologii Krajobrazu, 34.

Warowna, J. (2003). Wpływ zabudowy hydrotechnicznej na warunki sedymentacji w korycie powodziowym Wisły na odcinku Zawichost-Puławy. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Warowna, J., Zgłobicki, W., Gajek, G., Telecka, M., Kołodyńska-Gawrysiak, R., Zieliński, P. (2014). Geomorphosite Assessment in the Proposed Geopark Vistula River Gap (E Poland). Quaestiones Geographicae, 33(3), 169–176. DOI: https://doi.org/10.2478/quageo-2014-0040

Warowna, J., Zgłobicki, W., Kołodyńska-Gawrysiak, R., Gajek, G., Gawrysiak, L., Telecka, M. (2016). Geotourist Values of Loess Geoheritage within the Planned Geopark Małopolska Vistula River Gap, E Poland. Quaternary International, 399, 46–57. DOI: https://doi.org/10.1016/j.quaint.2015.06.064

Zgłobicki, W., Baran-Zgłobicka, B. (2013). Geomorphological Heritage as a Tourist Attraction: A Case Study in Lubelskie Province, SE Poland. Geoheritage, 5, 137–149. DOI: https://doi.org/10.1007/s12371-013-0076-6

Zgłobicki, W., Brzezińska-Wójcik, T., Gawrysiak, L., Harasimiuk, M. (2007). Stanowiska geomorfologiczne regionu lubelskiego jako narzędzie rozwoju geoturystyki. W: M. Harasimiuk, T. Brzezińska-Wójcik, R. Dobrowolski, P. Mroczek, J. Warowna (red.), Budowa geologiczna regionu lubelskiego i problemy ochrony litosfery (s. 271–277). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Zgłobicki, W., Kołodyńska-Gawrysiak, R., Gawrysiak, L., Pawłowski, A. (2012). Walory geoturystyczne rzeźby lessowej zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Przegląd Geologiczny, 60(1), 26–31.

Zgłobicki, W., Gawrysiak, L., Kołodyńska-Gawrysiak, R. (2015a). Gully Erosion as a Natural Hazard: The Educational Role of Geotourism. Natural Hazards, 79(Suppl. 1), 159–181. DOI: https://doi.org/10.1007/s11069-014-1505-9

Zgłobicki, W., Warowna, J., Baran-Zgłobicka, B., Gajek, G., Jezierski, W. (2015b). Turystyka kulturowa a geoturystyka. Walory turystyczne geostanowisk kulturowych w Polsce. Turystyka Kulturowa, (6), 51–67.

Zgłobicki, W., Poesen, J., Daniels, M., Del Monte, M., Guerra, A.J.T., Joshi, V., Paterson, G., Shellberg, J., Solé-Benet, A., Su, Z. (2018). Geotouristic Value of Badlands. W: E. Nadal-Romero, J.F. Martínez-Murillo, N.J. Kuhn (Eds.), Badland Dynamics in the Context of Global Change (s. 277–313). Amsterdam–Oxford–New York: Elsevier.

Zgłobicki, W., Poesen, J., Cohen, M., Del Monte, M., García-Ruiz, J.M., Ionita, I., Niacsu, L., Machová, Z., Martín-Duque, J.F., Nadal-Romero, E., Pica, A., Rey, R., Solé-Benet, A., Stankoviansky, M., Stolz, C., Torri, D., Soms, J., Vergari, F. (2019). The Potential of Permanent Gullies in Europe as Geomorphosites. Geoheritage, 11(2), 217–239. DOI: https://doi.org/10.1007/s12371-017-0252-1

Zgłobicki, W., Poesen, J., De Geeter, S., Boardman, J., Gawrysiak, L., Golosov, V., Ionita, I., Niacsu, L., Rodzik, J., Stankoviansky, M., Stolz, C. (2021a). Sunken Lanes – Development and Functions in Landscapes. Earth-Science Reviews, 221, 103757. DOI: https://doi.org/10.1016/j.earscirev.2021.103757

Zgłobicki, W., Poesen, J., Joshi, V., Sóle-Benet, A., De Geeter, S. (2021b). Gullies and Badlands as Geoheritage Sites. W: R. Singh, D. Wei, S. Anand (Eds.), Global Geographical Heritage, Geoparks and Geotourism: Geoconservation and Development (s. 147–172). Singapore: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-981-15-4956-4_9

Zlot, M. (2014). Projekt geoturystycznego szlaku rowerowego powiatu lipskiego i opatowskiego. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Praca magisterska.

Żarski, M. (1988). Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Puławy. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne.

Żarski, M., Jakubowski, G., Gawor-Biedowa, E. (1998). The First Polish Find of Lower Paleocene Crocodile Thoracosaurus Leidy, 1852: Geological and Paleontological Description. Kwartalnik Geologiczny, (42), 141–160.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2025.80.0.89-108
Date of publication: 2025-07-01 13:30:30
Date of submission: 2025-03-26 11:40:48


Statistics


Total abstract view - 15
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 3

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2025 Wojciech Zgłobicki, Renata Kołodyńska-Gawrysiak, Grzegorz Gajek

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.