Wartość estetyczna dzieł literackich w filozofii Romana Ingardena

Hicham Jakha

Streszczenie w języku polskim


W artykule analizuję Ingardenowską koncepcję wartości estetycznej dzieła literackiego. Idąc tropem Mitscherlinga, próbuję umieścić estetykę Ingardena w ramach jego całościowego projektu fenomenologiczno-ontologicznego. Twierdzę, że estetykę Ingardena można właściwie poznać jedynie poprzez zrozumienie jego rozważań ontologicznych, ponieważ - jak często podkreślał sam Ingarden – wszystkie jego dociekania filozoficzne stanowią realistyczną odpowiedź na rzekomy zwrot Husserla w stronę idealizmu transcendentalnego. W tym celu zestawiam ze sobą poglądy z jego estetyki i ontologii, tworząc tym sposobem spójne ujęcie wartości, w którym same wartości artystyczne i estetyczne są analizowane w taki sposób, jak przejawiają się w dziele literackim. Twierdzę, że dzięki ontologicznej analizie wartości estetycznych (i artystycznych) dzieło literackie staje się bardziej przejrzyste w swej strukturze warstwowej.


Słowa kluczowe


Roman Ingarden; wartość estetyczna; wartość artystyczna; dzieło literackie; ontologia; estetyka

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Ameriks, Karl. “Husserl’s Realism.” The Philosophical Review 86, no. 4 (1977): 498–519. DOI: 10.2307/2184565

Chojna, Wojciech. “Ontology of the Work of Art: The Musical Work; The Picture; The Architectural Work; The Film by Roman Ingarden, Raymond Meyer, John T. Goldthwait.” The Journal of Aesthetics and Art Criticism 48, no. 1 (1990): 85–87. DOI: 10.2307/431204

Dziemidok, Bohdan. “Ingarden’s Theory of Values and the Evaluation of the Work of Art.” In On the Aesthetics of Roman Ingarden: Interpretations and Assessments. Edited by Bohdan Dziemidok, Peter J. McCormick, 71–100. Dordrecht and Boston: Kluwer Academic Publishers, 1989.

Haefliger, Gregor. “Ingarden Und Husserls Transzendentaler Idealismus.” Husserl Studies 7, no. 2 (1990): 103–121. DOI: 10.1007/BF00157156

Hall, Harrison. “Was Husserl a Realist or an Idealist?” In Husserl, Intentionality and Cognitive Science. Edited by Hubert L. Dreyfus, Harrison Hall, 169–190. Cambridge, MA: MIT Press, 1982.

Holmes, Richard H. “Is Transcendental Phenomenology Committed to Idealism?” The Monist 59, no. 1 (1975): 98–114. DOI: 10.5840/monist19755912

Husserl, Edmund. Ideas Pertaining to a Pure Phenomenology and Phenomenological Philosophy. First Book. Translated by Fred Kersten, vol. 2. Dordrecht and Boston: Kluwer Academic Publishers, 1983.

Ingarden, Roman. “Aesthetic Experience and Aesthetic Object.” Philosophy and Phenomenological Research 21, no. 3 (1961): 289–313. DOI: 10.2307/2105148

Ingarden, Roman. “Artistic and Aesthetic Values.” The British Journal of Aesthetics 4, no. 3 (1964): 198–213. DOI: 10.1093/bjaesthetics/4.3.198

Ingarden, Roman. Controversy over the Existence of the World. Edited by Jan Hartman. Translated by Arthur Szylewicz, vol. 1. Frankfurt am Main: Peter Lang GmbH, 2013.

Ingarden, Roman. Ontology of the Work of Art: The Musical Work, the Picture, the Architectural Work, the Film. Translated by Raymond Meyer, John T. Goldthwait. Athens: Ohio University Press, 1989.

Ingarden, Roman. The Literary Work of Art. Translated by George G. Grabowicz. Evanston: Northwestern University Press, 1973.

Ingarden, Roman. “What We Do Not Know about Values.” In Man and Value. Translated by Arthur Szylewicz, 131–163. München: Philosophia Verlag, 1983.

Kant, Immanuel. Critique of Judgement. Edited by Nicholas Walker. Translated by James C. Meredith. Oxford and New York: Oxford University Press, 2007.

Kocay, Victor. “Roman Ingarden’s Unique Conception of Aesthetic Objects.” In Phenomenology World-Wide: Foundations, Expanding Dynamics, Life Engagements: A Guide for Research and Study. Edited by Anna-Teresa Tymieniecka, 202–210. Dordrecht: Springer Science+Business Media, 2002.

Küng, Guido. “Husserl on Pictures and Intentional Objects.” The Review of Metaphysics 26, no. 4 (1973): 670–680.

Küng, Guido. “The World as Noema and as Referent.” Journal of the British Society for Phenomenology 3, no. 1 (1972): 15–26. DOI: 10.1080/00071773.1972.11006220

Küng, Guido. “Welterkennen Und Textinterpretation Bei Roman Ingarden Und Nelson Goodman.” Grazer Philosophische Studien 44, no. 1 (1993): 69–90. DOI: 10.1163/18756735-90000520

Küng, Guido. “Zum Lebenswerk von Roman Ingarden. Ontologie, Erkenntnistheorie Und Metaphysik.” In Die Münchener Phänomenologie. Edited by Helmut Kuhn, Eberhard Avé-Lallemant, and Reinhold Gladiator, 158–173. Den Hague: Nijhoff, 1975.

Makota, Janina. “Roman Ingarden’s Controversy with Edmund Husserl.” In Roman Ingarden a Filozofia Naszego Czasu. Edited by Adam Węgrzecki, 283–295. Kraków: Polskie Towarzystwo Filozoficzne, 1995.

Mitscherling, Jeff. “Roman Ingarden’s Aesthetics.” Philosophy Compass 7, no. 7 (2012): 436–47. DOI: 10.1111/j.1747-9991.2012.00493.x.

Mitscherling, Jeff. Roman Ingarden’s Ontology and Aesthetics. Ottawa: University of Ottawa Press, 1997.

Sokolowski, Robert. “On the Motives Which Led Husserl to Transcendental Idealism.” The Journal of Philosophy 74, no. 3 (1977): 176–180. DOI: 10.2307/2025608

Szyszkowska, Małgorzata A. “Roman Ingarden’s Theory of Aesthetic Experience. From Idea to Experience and Back.” In Roman Ingarden and His Times. Edited by Dominika Czakon, Natalia Anna Michna, and Leszek Sosnowski, 223–238. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2020.

Thomasson, Amie L. Fiction and Metaphysics. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.

Wallner, Ingrid M. “In Defense of Husserl’s Transcendental Idealism: Roman Ingarden’s Critique Re-Examined.” Husserl Studies 4, no. 1 (1987): 3–43. DOI: 10.1007/BF00375881




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2021.32.165-185
Data publikacji: 2022-04-17 23:42:02
Data złożenia artykułu: 2021-12-13 17:35:41


Statystyki


Widoczność abstraktów - 5790
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne



Prawa autorskie (c) 2022 Hicham Jakha

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl