Aprobata i dezaprobata w fenomenologii Husserla. Zarządzanie konfliktami wartości poprzez uzasadnione oceny

Streszczenie w języku polskim

Analiza aktów aprobaty (Billigung) to jedna z pierwszych prób podejmowanych przez Husserla w celu opisu wartościowania lub oceny (Wertschätzung). Jak wskazują niektórzy autorzy (Melle, 2020; 2012; Ramírez, 2018; Montagová, 2012), akty aprobaty odgrywają znaczącą rolę w naszym doświadczeniu, gdyż to dzięki nim stykamy się pierwotnie z uzasadnieniem naszych aktów emocjonalnych i wolitywnych. Mimo swego znaczenia, akty te zdają się jednak nie odgrywać dalszej roli w późniejszych rozważaniach Husserla na temat doświadczenia oceniającego. Opierając się na niedawno opublikowanych rękopisach włączonych do Studien zur Struktur des Bewusstseins, rekonstruuję Husserlowską koncepcję aprobaty, usytuowanej między aktami emocjonalno-wolitywnymi (Gemütsakte) a aktami intelektualnymi (Verstandesakte). W szczególności analizuję problemy, z którymi Husserl styka się, gdy pojmuje aprobatę jako „uczucie wtórne” (sekundäres Gefühl) związane z podobaniem się (Gefallen). Wskazuję również, że gdy badamy ważność naszych aktów intencjonalnych, aprobata i dezaprobata nie tylko ujawniają zajmowaną przez nas postawę oceniającą, ale stanowią również uczuciowe podłoże, na którym możemy opowiadać po jakiejś stronie w konfliktach wartości. W rzeczy samej, uświadamiając sobie nasze oceny, możemy przyjąć lub odrzucić emocje, pragnienia i życzenia oraz związane z nimi wartości – na bazie tego, czy uznajemy je za dobre czy złe, uzasadnione czy nieuzasadnione.