O nieistnieniu i normatywności wartości
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest uzasadnienie dwóch twierdzeń: 1) że wartości nie należą do zakresu pojęcia bytu; 2) iż są dla podmiotu obowiązujące, pomimo że nie mają obiektywnego istnienia. Pierwszy fragment artykułu zawiera krytykę ontologii wartości. We fragmentach następnych autor przedstawia argumentację za następującymi tezami pozytywnymi: 1) obiekty wartościowe to obiekty uczuć słusznych; 2) kryterium słuszności uczuć jest, stwierdzana przez samowiedzę i rozum, niesprzeczność ich treści ze szczęściem podmiotu; 3) treść szczęścia, afirmowana przez wolną decyzję (pradecyzję), jest treścią pierwszej aksjologicznej przesłanki w rozumowaniach praktycznych; 4) źródłem normatywności wartości jest ludzkie pragnienie bycia podmiotem, które obejmuje afirmację własnej wolności i racjonalności. Proponowane w artykule stanowisko aksjologiczne sytuuje się pomiędzy dwiema krytykowanymi skrajnościami: pomiędzy obiektywistyczną ontologią wartości i subiektywistycznym emotywizmem.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Buczyńska-Garewicz, Hanna. Uczucia i rozum w świecie wartości. Wrocław: Wydawnictwo PAN, 1975.
Findlay, John Niemeyer. Meinong’s Theory of Objects and Values. Oxford: Clarendon Press, 1963.
Hartmann, Nicolai. O idealnej samoistności wartości. W: Z fenomenologii wartości. Tłum. i red. Włodzimierz Galewicz, 85 –101. Kraków: PAT, 1988.
Hartmann, Nicolai. Stosunek wartości i powinności. W: Z fenomenologii wartości. Tłum. i red. Włodzimierz Galewicz, 101–109. Kraków: PAT, 1998.
Hartmann, Nicolai. Systematyczna autoprezentacja. W: Nicolai Hartmann, Myśl filozoficzna i jej historia. Systematyczna autoprezentacja, 73–134. Tłum. Jan Garewicz. Toruń: Wydawnictwo Comer, 1994.
Hołówka, Jacek. Relatywizm etyczny. Warszawa: PWN, 1981.
Kopciuch, Leszek. Wolność a wartości. Max Scheler, Nicolai Hartmann, Dietrich von Hildebrand, Hans Reiner. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2010.
Niemczuk, Andrzej. „Aksjologiczne uzasadnienie etyki”. W: Andrzej Niemczuk, Filozofia praktyczna. Studia i szkice, 239–269. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2016.
Niemczuk, Andrzej. Podmiot w filozofii praktycznej. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018.
Niemczuk, Andrzej. „Practical Rationality – its Nature and Operation”, Studia Humana 8, nr 2 (2019), w druku.
Niemczuk, Andrzej. Stosunek bytu do wartości. Dociekania metafizyczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2005.
Niemczuk, Andrzej. Traktat o złu. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013.
Rickert, Henrich. „Sens i wartość”. W: Neokantyzm, wstęp i wybór tekstów Beata Trochimska-Kubacka, tłum. Beata Trochimska-Kubacka i Janina Gajda-Krynicka, 111–120. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.
Rickert, Heinrich. „Tezy do systemu filozofii”. Tłum. Beata Borowicz-Sierocka. W: Neokantyzm, red. Beata Borowicz-Sierocka, Czesław Karkowski, 45–54. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1984.
Schnädelbach, Herbert. Filozofia w Niemczech 1831-1933. Tłum. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.
Spaemann, Robert. Szczęście i życzliwość. Tłum. Jarosław Merecki. Lublin: RW KUL, 1997.
Tatarkiewicz, Władysław. O szczęściu. Warszawa: PWN, 1985.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2019.28.99-130
Data publikacji: 2020-02-14 19:50:37
Data złożenia artykułu: 2019-10-28 10:43:57
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Andrzej Niemczuk
##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl